بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر یک دوره تمرین آرام سازي1 بر ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ ذهنی2 واﻟﯿﺒﺎﻟﯿﺴﺖ هاي زن ماهر بود. جامعه آماري پژوهش حاضر را دو تیم لیگ یک بانوان استان تهران و در مجموع 22 نفر بودند تشکیل دادند که به طور تصادفی 11 نفر در گروه کنترل و 11 نفر در گروه آزمایش قرار گرفتند. اطلاعات سرسختی ذهنی توسط پرسشنامه 3SMTQ - گلبی و شیرد4، . - 2010 بدست آمد. پس از تحلیل پرسشنامهها و با توجه به همسانی مشاهدهشده در میزان سرسختی ذهنی آزمودنی ها، افراد به طور مساوي به دو گروه کنترل و آزمایش تفکیک شدند. سپس گروه آزمایش طی 10 جلسه - یکشنبه ها - و هر جلسه 10 دقیقه تحت برنامه آرام سازي تدریجی جاکوبسون قرار گرفتند پس از 10جلسه مجدداً پس آزمون از هر دو گروه به عمل آمد. از آزمونهاي آماري کولموگروف اسمیرنوف براي تعیین توزیع نرمال دادهها و آزمون t مستقل براي بررسی تفاوت معنادار بین گروه کنترل و آزمایش و آزمون t همبسته براي بررسی تأثیر این برنامه مداخله استفاده شد. در تحلیل دادهها از نرمافزار آماري SPSS استفاده شد. گروه کنترل نیز هیچ گونه برنامه آموزشی در زمینه مهارتهاي روانشناختی دریافت نکرد. بعد از پایان 10 جلسه یک پس آزمون توسط SMTQ مطابق پیش آزمون از گروه آزمایش گرفته شد. براي تحلیل دادهها از روشهاي آماري در دو سطح توصیفی و استنباطی و از آزمونهاي آماري کولموگروف اسمیرنوف و آزمون تی مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که والیبالیست هایی که در برنامه آرام سازي تدریجی شرکت داشتند نسبت به گروه کنترل، در تمامی خرده مقیاس ها به طور معناداري نمرات بالاتري را کسب نمودند. نهایتا میتوان چنین نتیجه گرفت که یک دوره برنامه آرام سازي بر سرسختی ذهنی والیبالیستهاي زن نخبه تاثیر معناداري دارد.
-1مقدمه
اغلب ورزشکاران و مربیان و حتی تماشاگران ورزشی، مسابقاتی را به خاطر دارند که در آنها، با وجود آمادگی جسمانی و فنی، ضعف آمادگی روانی مانع موفقیت ورزشکار یا تیم بوده است. فقدان انگیزه و تمرکز کافی، ضعف اعتماد به نفس، استرس و اضطراب مانع عملکرد مطلوب ورزشکار میشود. اغلب دلایلی که یک ورزشکار را از رسیدن به موفقیت باز میدارد و یا ورزشکار دیگر را به قله موفقیت میرساند، وجود خارجی ندارد بلکه باید آن را در دنیاي درونی و ذهنی آنها جستجو کرد . بر این اساس میتوان سطح عملکردي و فنی و همچنین بسیاري از موفقیت ها را از طریق تمرین مهارتهاي روان شناختی به ورزشکار القا کرد . - 1 - روانشناسی ورزش یکی از شاخههاي جدید روانشناسی و یکی از ابعاد مهم و شاید مهمترین بعد علمی ورزش است که به طور کلی رفتار انسان را در فعالیتهاي بدنی و ورزشی بررسی میکند . - 2 - حوزه روانشناسی ورزش تلاش کرده است تا برتري عملکرد را بر اساس شخصیت و عوامل روانشناختی، درك و پیشبینی کند. در سالیان اخیر، بررسیهاي تجربی به شکل گستردهاي بر عوامل روانی فردي از جمله اعتمادبهنفس، انگیزش، توجه، تجسم و مهارتهاي روانتنی و تأثیر هر یک از این عوامل بر عملکرد، متمرکز شده است .اخیرا مفهوم سر سختی ذهنی توجه بسیاري از روانشناسان ورزشی را به خود جلب کرده تا دریابند عوامل روانشناختی چگونه موفقیت در ورزش را تثبیت میکنند - . - 4 بر اساس تعریف جونز و همکاران - 2002 - "سرسختی ذهنی داشتن برتري و مزایاي روانی ارثی و یا توسعه داده شدهاي است که در نتیجه آن ورزشکار - 1 به صورت عمومی مواجهه و مقابله بهتري نسبت به حریفان خود داشته باشد، حتی با وجود بسیاري از نیازمندي هایی که ورزش بر عملکرد اعمال میکند - 2 به صورت اختصاصی از ثبات و پایداري بهتري نسبت به حریفان خود در مصمم بودن، تمرکز و اعتماد به نفس بودن و همچنین شرایط پر فشار دارا هست. افراد با دارا بودن سرسختی ذهنی تمایل به اجتماعی بودن، دارند زیرا آنها توانایی حفظ آرامش و ریسک را دارند، آنها در بسیاري از شرایط فعال هستند و اضطراب کمتري نسبت به دیگران دارند و این اشخاص نسبتا از موقعیت و رقابت تاثیر نمی پذیرند . - روانشناسان ورزشی همواره از سرسختی ذهنی5 به عنوان یکی از مهمترین ویژگیهاي مربیان و ورزشکاران حرفهاي یاد میکنند . - 6 - کراست - 2008 - بیان کرده است که اگر چه سرسختی ذهنی غیرقابل تغییر است ولی یک مهارت ادراکی است که با آموزش دستکاري میشود . - 7 - براي روانشناسان ورزشی که با ورزشکاران براي افزایش عملکرد کار میکنند این موضوع اهمیت دارد که چگونه سرسختی ذهنی توسعه مییابد. - 8 - با توجه به اینکه عملکرد و رفتار یک ورزشکار به طور مستقیم از افکار او تأثیر میپذیرد و امروزه آمادگی روانی نقش بسیار موثري در عرصه هاي ملی و بین المللی دارد و تحقیقاتی هم که یک دوره برنامه تمرینات روانشناختی را در طول دوره آماده سازي ورزشکاران اجرا کرده باشد، بسیار اندك است - 9 - در نتیجه و با توجه به اینکه بیشتر تحقیقات دو دهه اخیر در تلاش براي مفهوم سازي و تعریف و توصیف ماهیت سرسختی ذهنی در ورزشکاران و محیط ورزشی بوده است - - 10 - جونز و همکاران، 2002 ؛ لوهر، - 1995 و تحقیقات اندکی به بررسی نقش عوامل تاثیرگذار مداخلهاي از جمله برنامه تمرین مهارتهاي روان شناختی بر بهبود سرسختی ذهنی پرداخته اند - کراست، . - 2007آرام سازي به فروکش کردن استرس ناشی از تمرین و سطوح بالاي انگیختگی فیزیولوژیک کمک می کند و بدین وسیله ارگانیسم را از خطر حفظ می کند. این موضوع همچنین می تواند کمک کند تا بدن به طور ذاتی مکانیزم هاي سالم سازي در دسترس تري ایجاد کند. به لحاظ شناختی، تمرین آرام سازي می تواند مغز را آر ام کرده و اجازه دهد تفکر دقیق تر شودو این موضوع همانگونه که در برخی کشورهاي آسیایی تمرین شده، به لحاظ منطقی می تواند موجب افزایش آگاهی نسبت به خود شود - - 11 لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر یک دوره برنامه آرام سازي بر میزان سرسختی ذهنی والیبالیستهاي زن نخبه بود.
-2روش شناسی تحقیق
روش پژوهش حاضر نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون بود. جامعه آماري این تحقیق شامل 22 نفر از بازیکنان دو تیم لیگ دست یک بانوان والیبالیست استان تهران بود که نمونهها به روش جایگزین تصادفی در یکی از دو گروه کنترل 11 - نفر با میانگین سنی -2/23 - 22/03 و گروه آزمایش 11 - نفر یا میانگین سنی - 21/89 -2/14 قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده براي جمعآوري اطلاعات پرسشنامه 14 سؤالی سرسختی ذهنی ورزشی گلبی 6 و شیرد - 2010 - 7 بود که شامل سه خرده مقیاس اﻃﻤﯿﻨﺎن، ﭘﺎﯾﺪاري، و کنترل است. امتیازدهی به این سؤالات بر اساس مقیاسارزشی5 لیکرت است که از کاملاً نادرست تا کاملاً درست را در بر میگیرد. روش انجام پژوهش به این صورت بود که در ابتدا پیش آزمون سرسختی ذهنی ورزشکاران به عمل آمد. پس از تحلیل پرسشنامهها و با توجه به همسانی مشاهدهشده در میزان سرسختی ذهنی آزمودنیها، افراد به طور مساوي به دو گروه کنترل و آزمایش تفکیک شدند. سپس گروه آزمایش طی 10 جلسه - یکشنبهها - و هر جلسه 10 دقیقه تحت برنامه آرام سازي تدریجی جاکوبسون قرار گرفتند و پس از 10جلسه مجدداً پس آزمون از هر دو گروه به عمل آمد. از آزمونهاي آماري کولموگروف اسمیرنوف براي تعیین توزیع نرمال دادهها و آزمون t مستقل براي بررسی تفاوت معنادار بین گروه کنترل و آزمایش و آزمون t زوجی براي بررسی تأثیر این برنامه مداخله استفاده شد. در تحلیل دادهها از نرمافزار آماري SPSS استفاده شد.
-3یافته ها
بررسی ویژگیهاي جمعیت شناختی که در جدول شماره 1 ارایه شده نشان داد که میانگین سنی گروه کنترل 22/03 - 2/23 و گروه آزمایش 21/89 -2/14 بود . همچنین پس از عدم معناداري نتایج آزمون k-s در تمام عوامل سرسختی ذهنی، نتایج آزمون t مستقل نشان داد که تفاوت معناداري بین میانگین سرسخت ی ذهنی گروه آزمایش و گروه کنترل وجود دارد S 0/05 - ، - t = 6/015 و نتایج آزمون t زوجی هم حاکی از آن بود که بین میانگین سرسختی ذهنی گروه آزمایش در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداري وجود دارد S 0/05 - ، 5/081 - t =، این در حالی است که این تفاوت در گروه کنترل معنادار نبود.
