بخشی از مقاله
چکیده:
شهر مجموعه تجسم یافته و تبلور فضایی ایفای نقشهای اساسی انسان در محیط جغرافیایی است که به تناسبامکانات، بضاعت فرهنگی و سلیقههای فردی شکل گرفته و توسعه میپذیرد توسعه شهری در سیر رو به تکامل خود از زمان شروع تا به امروز دارای روندنسبتاً متعادلی بود. به طوری که در اکثر فضاهای شهری همه عناصر شهری دارای یک همگونی و سازگاری خارقالعاده با یکدیگر بوده اند - . اما تحولات فرهنگی/ اجتماعی و اقتصادی قرن 19 و 20 متأثر از مدرنیسم، گسترش سریع شهرها و پیدایش کلان شهرها را موجب شده و تغییرات بنیادی را در ساختار و سازمان فضایی/ کالبدی آنها به وجود آورده است به همین دلیل توجه به فرم فضایی پایدار به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامههای توسعه شهری حاکی از اهمیت این موضوع در تقویت جبهههای اجتماعی و کالبدی شهر دارد.و امروزه رویکردهای نوین در توسعه پایدار شهری وجود دارد.و هدف از نگارش این تحقیق معرفی این رویکردهای نوین به روش توصیفی- تشریحی می باشد.
کلمات کلیدی: توسعه پایدار - رویکردهای نوین- فرم فضایی شهر- شهر پایدار
مقدمه
از نیمه ی دوم قرن بیستم و پس از جنگ جهانی دوم، به دنبال تغییرات ساختاری و بنیادی در اوضاع اقتصادی- اجتماعی و سیاسی جهان، مطالعات نظری وتحقیقات کاربردی در حیطه ی مدیریت و برنامه ریزی شهری به طور جدی صاحب نظران و متخصصان امور شهری را وادار به چرخش محسوسی به سوی نظام های دموکراتیک شهری و رویکرد اداره ی شهرها از سطوح خرد به کلان کرد. این روند در آغاز هزاره ی سوم نیز با رشد بی رویه و شتابان کلان شهرها و شهرهای میانی، نارسایی سیستم های مدیریتی پیشین و عدم تأمین نیازهای پایه ی ساکنان شهری در سطوح خرد با شدت بیشتری ادامه یافت. رهنمودها و تأکیدات سازمان ها و نهادهای بین المللی در سال های اخیر مانند برنامه های ، بر پیگیری و سازماندهی فرآیندهای دموکراتیک در نواحی شهری، گواهی بر این مدعاست. در این راستا، مدیران شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه چالش های نوپدیدی را در این عرصه ی نوین تجربه کردند ودریافتند که رویارویی با این چالش ها جز با ارائه ی الگوها و طرح های توسعه ی محلی و پیگیری اهداف مردم محور آنها میسر نخواهد بود, و الگوها و ویژگی های جدیدی از شهرها در راستای توسعه پایدار مطرح شده است - Porter,2002:12-16 - .
شهر زیست پذیر
شهر زیست پذیر در متون انگلیسی با عنوان "Liveable City" آورده شده است.در متون فارسی این عبارت را با عنوان"سرزندگی شهری" آورده اند - گلکار،. - 24:1385 شهر زیست پذیر شهری است که فراهم آورنده یک کیفیت زندگی خوب باشد.در تعریف سر زندگی و روشن شدن وجوه تمایز آن با زیست پذیری باید گفت که صفت ویژه مراکز شهری موفق برای سرزندگی بیان می شود . - Cown,2005:44 - بنابراین می توان چنینی برداشت نمود که سرزندگی صفتی برای فضاهای شهری در مقیاس کوچک یا متوسط است و زیست پذیری صفتی برای کل شهر است. - بندرآباد،. - 3:1390شهر زیست پذیر اتصالی میان گذشته و آینده را مطرح می کند از یک سو به نشانه های تاریخی - گذشتگان - احترام می گذارد و از سوی دیگر به ان هایی که هنوز متولد نشده اند نیز توجه دارد - . - Salzano,1997:1 سکه زیست پذیری دو رو دارد..1 ابزار معیشت .2پایداری بوم شناسانه. ابزار معیشت یعنی شغل ها به گونه ای باشد که راحت بتوان با مزد حاصل از آن اجاره بهای یک مسکن آبرومند را پرداخت کرد همچنین دسترسی به خدمات و امکاناتی که سکونتگاه ها و زیستگاه های سالمی را به وجود آورد مهیا باشد.بوم شناسانه نیز یعنی تقاضا برای کار و مسکن از طریق تخریب محیط زیست نباشد.بلکه به صورت عقلانی و بدون ضرر مشکل کار و مسکن حل شود - . - Evants et al,2002:2
اصول شهر زیست پذیر
.1گفت و گو مهم است
2.حوزه عمومی، فعالیت ها، جشن ها و جشنواره های زیادی عرضه می کند، به طوری که ساکنان را گرد هم آورده و فرصت هایی ×برای با هم بودن - بدون توجه به پایگاه اقتصادی اجتماعی شهروندان - فراهم می کند.
.3 شهر خوب حوزه عمومی خلق می کند به عنوان مکان یادگیری و اجتماعی شدن که برای کودکان و جوانان ضروری است.همه ×سکونتگاه های جامعه به عنوان معلم و مدل ها عمل می کنند.
.4در شهر خوب ترس حکم فرما نیست.
.5 شهر باید همه عملکردها - اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی - را داشته باشد. با این حال در شهرهای مدرن گرایش به سوی تخصصی ×گرایی بیش از حد در یک یا دو عملکرد وجود دارد: بقیه عملکردها قربانی می شوند.
.6 ملاحظات زیبایی شناختی، زیبایی و مفوم فیزیکی باید اولویت بالایی داشته باشد. - صرافی و همکاران، - 76:1393
شهر خلاق
قرن 21، قرن شهری شدن جهان است . شهرهای جهانی در چارچوب اقتصاد جهان به عنوان گره شبکه ها به شدت با یکدیگر در رقابت هستند و هر یک سعی می کنند ساختار سلسله مراتبی خود را ارتقاء دهند و فرصت های بیشتری را به سوی خود جذب کنند و شهر خلاق به عنوان یک روش راهبردی درعرصه تفکر،برنامه ریزی و اجرای طرح ها ی شهری مطرح شده است. - ملک آبادی و همکاران،. - 106:1393 مفهوم شهر خلاق در معانی و مفاهیم متعدد به کار برده شده است. شهر خلاق،شهرهایی هستند که قادرند راه حل جدیدی برا ی مشکلات روزمره شان ارائه دهند. مفهوم دیگر شهر خلاق، بر تولیدات فرهنگی متمرکز است، یعنی تولید کالاها و خدمات فرهنگی با فعالیت هایی در ارتباط قرار می گیرند که مرکز خلاقیت به حساب می آید. - موذنی و همکاران،. - 161:1390
در واقع شهرهایی که تمایلات جدید فرهنگی و هنری را کشت داده و نوآوری و صنایع خلاق را از طریق فعالیت های پرانرژی هنری ترویج داده شهروندانی خلاق و عادی که شامل تنوع زیادی از محیط خلاق و محیط های نوآور که یک ظرفیت منطقه ای برای پیدا کردن راه حلی برای مشکلات محیطی جهانی مانند گرم شدن کره زمین دارند - . - Sasaki,2008:80 شهرهای خلاق حس قوی به هویت شان، یگانگی شان و تشخیص نقاط قوت خود دارند. آنها حس روشنی از نقاط قوت و ویژگی هایشان که آن ها را، در تمام حالت جهان منحصر به فرد می سازد دارند و آنها قادرند این چنین حکایت ها را در روشن شدن و کامل کردن راه و روش شرح دهند. - Beaker,2008:26 -
