بخشی از مقاله
چکیده
سعدي را بهعنوان یکی از بزرگان مکتب جمال میشناسیم و از آنجا که شیوهي زندگی هر شخص بازتابی از اعتقادات و اندیشههاي اوست بررسی و مطالعهي زندگی سعدي از دریچهي گرایش او به جمال و اینکه آیا اعتقاد به جمالپرستی در رفتارهاي روزمرهي او تأثیر داشته است یا نه، هدف نگارش این مقاله است. اما دریغ که جز در لابهلاي اطلاعات اندك تاریخی و خیالبافیهاي تذکرهنویسان و نیز اطلاعاتی که از خلال سطرهایی که از آثار او یافت میشود، نمیتوان شواهدي متقن براي این ادعا بهدست داد. در سطرهایی از آثار سعدي نشانههایی از تأثیر اعتقاد به جمالپرستی بر رفتار وي دیده میشود. نگارندگان با بررسی آثار سعدي در درجهي اول و سپس با بهره گرفتن از متون تاریخی، تحقیقی و تذکرهها کوشیدهاند تا شواهدي از تأثیر جمالپرستی بر زندگی سعدي ارائه دهند.
مقدمه
مکتب جمال براساس اصالت زیبایی و عشق در قرن سوم توسط ابوحلمان دمشقی پایهریزي شد. از نگاه عرفاي جمالپرست سلسلهجنبان عشق، زیبایی است. یعنی بدون حضور زیبایی عشق تحقق نمییابد. پیروان مکتب جمال به انواع زیبایی توجه داشتند. زیبایی از نگاه آنها تنها جمال طبیعت یا زیبایی انسانی یا زیبایی اخلاق نبود، ایشان هر آنچه زیباست را به نوبهي خود در نظر داشتند. در مرحله اول، توجه و تأمل در زیباییهاي طبیعی قرار دارد.
سپس جمال انسانی و در پایان ارزشهاي اخلاقی مورد توجه ایشان بود. نگارندگان در این جستار با توجه به اینکه سعدي از بزرگان مکتب جمال است کوشیدهاند که از این دریچه یعنی توجه به جمال، در لابهلاي سطرهایی از آثارش در درجه اول و سپس با بهره گرفتن از متون تاریخی و تحقیقی و تذکرهها در درجهي دوم، نگاهی به زندگی شاعر داشته باشند و با توجه به اینکه شیوهي زندگی هر شخص را اعتقادات و اندیشههاي خود او شکل میدهد، این نکته را بررسی کنند که آیا اعتقاد به جمالپرستی و پذیرفتن آراء جمالپرستان توسط سعدي در رفتار روزمرهي شاعر، که در خلال متون میتوان آن را ترسیم نمود، تأثیر گذاشته است یا نه.
آنچه در این مقاله باید به آن توجه داشت این است که در مورد زندگی سعدي اطلاعات اندکی در دست است »زیرا مورخان در بیان اطلاعات امساك میورزند و نویسندگان شرح حال نیز خیال بافند.« - ماسه، 34 :1369اما به هر نوع نگرش این دو منبع به شیخ سعدي براي نگارندگان حائز اهمیت است. اطلاعات اندك تاریخی و خیالبافی تذکرهنویسان، در کنار آنچه خود سعدي بهندرت در آثارش بیان کرده است، تنها منابعی است که در اختیار داریم.
