بخشی از مقاله
چکیده:
درخلال قرن بیستم هرجا سخنی اززیرساخت،عملکرد وخدمات شهری به میان می آمد،بیشتر برزیرساخت های فیزیکی شهر،عملکردهای چهارگانه مندرج درمنشورآتن - سکونت،کار، حمل ونقل، فراغت - وخدماتی که ازاین دو حاصل میشد،تاکید می گردید. ازدهه پایانی قرن بیستم وبه طورمشخص ازاوایل قرن جدید،گسترش جامعه اطلاعاتی وبسط فناوری های نوین درعرصه اطلاعات وارتباطات راه دور شرایط وبستر جدیدی برای تحول بنیادین وهمه جانبه درشهرها فراهم نموده تا ازاین طریق بتوانند بازساختی کلی درهمه ارکان خود ازجمله:ساختار،کارکرد وفرم فیزیکی شهرها بوجودآورند وشهررا با نیازها وخواسته های نوظهورقرن جدید هماهنگ ومنطبق نمایند.زیرساخت ها وخدمات شهری نشات گرفته ازآن ، ازیک سو به عنوان بخشی که پاره ای ازعملکردهای شهری را تامین می کنند وازسوی دیگربه مثابه بخشی ازساختارفیزیکی شهرها ازاین تحولات دورنمانده ودستخوش دگرگونی های شکلی وکارکردی زیادی قرارگرفته اند.شکل گیری مفاهیمی همچون شهرالکترونیک،دیجیتال وهوشمند ناظر برتحولات بوجودآمده درسطح شهرواجزای آن،بواسطه استعمال فناوری های نوین هستند.درمیان این مفاهیم،شهرهوشمند به مثابه مفهومی جامع و کاراترازسایرگونه های شهری مذکور،می تواند خوانش وبازنمایی بهتری ازفرم وعملکرد جدیدشهری درقرن معاصرارایه نماید.این مقاله درصدد است با استفاده ازروش توصیفی تحلیلی،ضمن بررسی روند تحول زیرساختها وخدمات شهری درنظام شهری کشوربه مطالعه اهمیت جایگاه وکارکرد زیرساختها درعرصه شهرهوشمند بپردازد.
کلمات کلیدی: زیرساخت،تاسیسات تجهیزات شهری،خدمات شهری،شهرهوشمند
.1 بیان مساله:
شهرها دربسترزمان وهمسو با سطح پیشرفت جوامع بشری،هماره درحال تغییرودگرگونی دراجزا وساختارهای خود می باشند ودراین مسیرعلاوه برآنکه همواره پیشگامی درتحولات وسازگاری باشرایط جدید راحفظ نموده اند، درعین حال نماد بارزوملموسی ازدستاوردهای تمدن بشری نیز به شمارمی روند.این ساخته های دست بشر سیستمی مرکب ازاجزا وعناصر مختلف ودرارتباط باهم وبا محیط پیرامونی را عرضه می دارندکه دراین میان دو وجه اساسی این سیستم یعنی ساختاروکارکرد بیش ازهمه نظرمحققان واندیشمندان را درراستای مطالعات وبررسی های عمران شهری به خودجلب نموده است.ساختارشهرمشتمل بر ساخت فیزیکی وساخت اجتماعی است وکارکرد نیز عملکردهای شهری مانند سکونت،حمل ونقل،کار،فراغت وغیره را شامل می شود.نکته حایزاهمیت آن است که این دووجه ارتباط تنگاتنگی با یکدیگرداشته ووجود یکی بدون دیگری ممکن نیست.این مقاله درپی آن است تا به بررسی تحول مفهومی وکارکردی زیرساخت ها وخدمات شهری در شهرهای واقع در عصر اطلاعات وارتباطات راه دور - شهرهوشمند - درقالب طرح سوالات ذیل بپردازد:
.1 تاسیسات وتجهیزات شهری چگونه متحول شده اند؟
.2 ارتباط میان تاسیسات وتجهیزات شهری با خدمات شهری چیست؟
.3 نقش شهرهای هوشمند در متحول ساختن تاسیسات وتجهیزات شهری چیست؟
این مقاله بااستفاده از روش تحلیلی-توصیفی است سعی درشناخت وتبیین موارد ذیل را دارد:
✓ مبانی نظری
✓ شناخت اجزا وعناصر تاسیسات تجهیزات شهری، خدمات شهری و ارتباط میان این دو
✓ شهرهوشمند ونقش آن درتحول زیرساخت های شهری
.2 پیشینه موضوع:
تاکنون درخصوص نقش وجایگاه یا اهمیت زیرساخت های شهری دررشد وتوسعه یک شهروارتقای کیفیت زندگی شهروندان،پژوهش های عمیق ودامنه داری صورت نگرفته وکمبود پژوهش دراین حوزه مشهود است. کارگروعلیزاده - - 1389 درمقاله ای به نقش واهمیت زیرساخت ها درتوسعه گردشگری شهری پرداخته اند.ازنظرآنان هرچند که تسهیلات وتجهیزات گردشگری عامل جذب گردشگرنمی باشد،اما به عنوان یکی اززیرساخت های گردشگری مطرح می شود.نویسندگان نقش دانش شهرسازی درایجاد زیرساخت های شهری بویژه درحوزه گردشگری شهری را مهم ارزیابی می کنند.ذاکرحقیقی - - 1390 درمقاله ای با عنوان گسست منظر:چالش اصلی حضورزیرساخت های شهری درمنظر،با اشاره به اینکه جهان شهری معاصر برای استمرارحیات وپویایی خود نیازمند دسترسی به خدمات متنوع است وارایه این خدمات،مستلزم ایجاد زیرساخت های متنوع ومختلف است ازدوجنبه به بررسی زیرساخت های شهری پرداخته است.جنبه اول به نقش وجایگاه زیرساخت های شهری درمنظرشهری وازجنبه دوم به نقش وجایگاه منظرومنظرسازی دربرنامه ریزی واجرای این زیرساخت ها می پردازد.
نویسنده درادامه با اشاره با اینکه گسترش فزاینده زیرساختهای شهری منظرشهری را باچالش های متعددی ازجمله چندپارگی وگسست روبرونموده است،برلزوم تلاش درجهت ادغام وترکیب زیرساخت های شهری دربستری یکپارچه براساس بکارگیری روش هایی چون: ارزیابی های زیست محیطی،ارزیابی راهبردی زیست محیطی وابزارهای حقوقی واجرایی تاکید می کند. عربی واقبال - - 1393 درپژوهش خود تحت عنوان وضعیت زیرساختها،خدمات عمومی وتسهیلات موجود درسکونتگاه های غیررسمی کلانشهر اراک، به بررسی ابعاد وجوانب مشکﻻت حاشیه نشینی وسکونتگاه های غیررسمی ازمنظر خدمات عمومی موجود،زیرساخت ها و کیفیت آنها پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که خیزعمومی و دولتی به سوی تامین نیازهای حداقلی درمقاطعی اززمان بوجود آمده و سپس کندشده است وازروند ثابتی پیروی نکرده است.
ملکی وحیدریان - - 1388 درپژوهشی باعنوان ضرورت و نقش خصوصی سازی خدمات و زیرساخت های شهری در مدیریت و برنامه ریزی شهری ایران از خصوصی سازی،واگذاری،ارایه و ایجاد خدمات و زیرساختهای شهری به نهادهای خصوصی به عنوان یکی از موثرترین راهکارهایی که تاکنون بشر اندیشده است،یادمی کنند.نویسندگان هدف این پژوهش را ضرورت و اهمیت خصوصی سازی خدمات و زیرساخت های شهری، انواع روش های خصوصی سازی و موانع و مشکلاتی که بر سر راه آن وجود دارد،برشمرده اند.روش استفاده شده درپژوهش توصیفی- تحلیلی است که در زمینه مباحث نظری و نظریههای موجود از روش توصیفی مبتنی بر اطلاعات ارایه شده در اسناد و مدارک کتابخانه ای استفاده شده است.نویسندگان درپایان نتیجه می گیرند با وجودی که این فرایند یکی از ابزارهای تبدیل اقتصاد تحت کنترل دولت، به اقتصاد بازار است اما نوشداروی تمامی مشکلات نیست زیرا خصوصی سازی در شرایطی بیشترین تاثیر را دارد که به عنوان بخشی از یک سیاست میان مدت و جزیی از برنامه وسیع تر اصلاحات اقتصادی و توسعه بخش خصوصی باشد. مزایای خصوصی سازی وقتی تامین می شود که دولت
