بخشی از مقاله
چکیده
انجام مطالعات شهری با دیدگاه عدالت اجتماعی در سالهای اخیر به عنوان یکی ازرویکردهای مهم شناخته شدهاست.دراین رویکرد به شاخصهای مختلفی پرداخته می شود که میزان دسترسی به خدمات شهری مانند مراکز اموزشی ،فضای سبز وفضای درمانی ، فضای مذهبی و... ازجمله مهمترین آنهاست. یکی ازروش های بهینه خدمات برای تحقیق این امرتقسیم یک شهر به عنوان یک سیستم به مناطق مختلف وارائه خدماتشهری متناسب با ویژگی جمعیتی است. شهر زاهدان نیز به عنوان بزرگترین شهر در جنوب شرق ایران یکی از بی قاعده ترین روندها در گسترش فیزیکی شهری را طی سه دهه گذشته دارا بوده است.
به طوری که از 281923 نفر در سال 65 به 419518 نفر در سال 75 و 567449 نفر درسال 85 افزایش یافته و به طور متوسط سالانه 6 درصد رشد داشته و در حال حاضر حدود یک سوم از جمعیت شهری آن حاشیه نشین می باشند. توزیع کنونی مراکز آموزشی در شهرزاهدان نه تنها در مناطق سه گانه شهر متفاوت است. بلکه طی سال های 80تا 88 از روند نابرابری تبعیت نموده و رشد ناموزون شهر نشینی در این شهر زمینه ساز نابرابری اجتماعی به ویژه در امکانات آموزشی و... در بین شهروندان بوده است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای و مشاهدات نگارندگان ، به بررسی میزان فضاهای موجود اموزشی ، فضای سبز، فضای مذهبی و.. و کمبود فضاهای مذکور در شهر زاهدان پرداخته است
واژهای کلیدی:عدالت اجتماعی ،خدمات شهری ، فضای اموزشی ، شهرداری، زاهدان
مقدمه
از لحاظ لغوی عدل اسمی مجرد وبه معنای راستی،درستی،دادگری،داد،نظیر،همتا،مثل وشاهد وجمع آن عدل است. عدالت از زمانهای بسیار دور جزء مهمترین مباحث و دغدغه هایبشر و ادیان الهی بوده است و میتوان اجرای عدالت را بزرگترین هدف تشکیل حکومت اسلامی دانست.اساس حکمیت و حکومت در قرن ایجاد قسط و عدل درجامعه است از طرف دیگر فراوانی آیات درباره عدل و کلمات مترادف و متضاد آن نشان دهنده اهمیت آن در قرآن است. اصلی ترین مترادف های قرآنی عدل عبارتند از قسط،قصد استقامت،وسط ، نصیب ، حصد،میزان وجور که متضاد عدل است.کلمه عدل و مشتقات آن 29 بار و کلمه ظلم و مشتقاتش بیش از 290 بار ذکر شدهاند.
عدالت را می توان در چهار عرصه تقسیم بندی نمود ،در تکوین نظام خلقت،در تشریع و قانون گذاری،در تدبیر و نظام اجرایی،در روش زندگی فردی واجتماعی ،عدالت را به شکلهای دیگری تقسیم کردهاند مانند عدالت الهی وغیر الهی، که عدالت الهی شامل تکوینی و تشریعی جزایی است و عدالت غیر الهی به عدالت فردی و اجتماعی.از نگاه بسیاری از متخصصین در علوم گوناگون عدالت اصلی ترین فضیلت و ریشه همه فضایل است عدالت در یک کفه ترازو قراردارد وسایر فضایل وارزش ها در کفه دیگر - کاظمی1379،. - 76-68 جان رالزمعتقد است عدالت ساختار بنیانی جامعه و نخستین فضیلت نهادهای اجتماعی است، همان گونه که حقیقت نخستین فضیلت نظام های فکری است. رعایت عدالت و توزیع عادلانه منابع یکی از اصول اسلام بوده - سیدقطب. - 56-346:1379
در اصلهای مختلف قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز رعایت حقوق فردی و جمعی ملت در راستای اهداف عدالت اجتماعی تاکید شده است. مشکلاتو مضلات شهری ناشی از ارتباط انسان و محیط،ارتباط پیچیده،برتوزیع خدمات عمومی،عدالت اجتماعی و رفاه شهروندان تاکید میشود - قره نژاد،. - 92:1376نابسامانی در توزیع منطقه ای و ملی باعث دوری مناطق ومحلات از عدالت اجتماعی میگردد - نسترن. - 145 :1380 در آمایش سرزمین وچشم انداز برنامه جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 به ایجاد جامعه شهری توسعه یافته،مبتنی بر عدالت اجتماعی،حفظ کرامت و حقوق انسانی تاکید شده است - وارثی و همکاران. - 140 : 1387
در عدالت اجتماعی وشهربه سه مورد توزیع متوازن امکانات و خدمات شهری،رعایت حداقل ها در خدمات و امکانات شهری و ارزش افزوده زمین در شهر تاکید می-گردد. رعایت عدالت اجتماعی به عنوان یکی از اهداف دولت جمهوری اسلانی ایران در برنامه ریزی های کلان ملی تا برنامه ریزی های ناحیه ای و شهری مد نظر بوده وبر اهمیت و اجرای آن برای رفاه مردم تاکید شده است.از موانع مخل عدالت اجتماعی ناامنی و هر ج و مرج است و از اصلی ترین راه های تامین عدالت ، تضمین ثبات و امنیت می باشد واین دو مکمل هم هستند یعنی امنیت واقعی بشرساز تحقیق عدالت است.بنابراین انتخاب مدیران وکارگزاران شهری اصلح ، کارآمد، متخصص و دلسوز زمینه تحقق عدالت شهری بهتر را برای ساکنان شهر فراهم میسازد.
بیان مساله
قطبی شدن ساختار فضایی شهربراثرسیاستهای مدیریتی درامتیاز دادن به یک محیط در جذب امکانات و خدمات ویا توانایی یک محیط در جذب امکانات وخدمات باعث افزایش کیفیت-نامطلوب فضایی می شود - - scout 2005:24-28 .ایجادمحلههای محروم شهری میشود فضایی که نه تنها مردم درآن احساس آرامش نمی کنند بلکه با وجود فضایی متعارض محرک احساس اضطراب وعدم امنیت شده وساکنان شهررا به چالش میکشاند - - fakooh 2004:208 بنابر این زدودن فقرازجامعه و کاهش نابرابری های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ازاهداف توسعه وعدالت اجتماعی است.در زمینه بیان مسائل و مشکلاتی که ذهن محققان را برآن داشت تا این موضوع را برای پژوهش برگزینند، می توان به مواردی چون آیا عدالت اجتماعی درارتباط با پراکندگی کاربریهای اراضی اموزشی در شهرزاهدان تناسب دارد؟ آیا شهروندان زاهدانی در همه مناطق شهر به طور یکسان به امکانات وخدمات شهری دسترسی دارند و.. موارد مذکور از جمله مواردی بودند که اندیشه محققان این مقاله را برآن داشت تا بر اساس فرضیه - توزیع فضایی و شعاع دسترسی خدمات آموزشی شهر زاهدان، در دهه اخیر نشانگر عدم تعادل و عمیق تر شدن شکاف در برخورداری از خدمات آموزشی بین مناطق این شهر می باشد - به بررسی آن بپردازند.
مبانی نظری تحقیق
عدالت اجتماعی - توسعه پایدار -
