بخشی از مقاله
چکیده:
هراس از پرواز یک ترس مفرط وغیر منطقی از پرواز می باشد که جز فوبی خاص واز نوع موقعیتی شناخته شده است. هدف از پژوهش حاضر ساخت واعتبار سنجی نرم افزار درمان واقعیت مجازی مبتنی بر تصاویر 360 درجه بود. روش پژوهش حاضر از نوع اعتبار سنجی بود. جامعه اماری این پژوهش کلیه ی روانشناسان متخصص در زمینه ی درمانهای واقعیت مجازی ، متخصصان کامپیوتر ورسانه بودند.
نمونه پژوهش شامل 5 نفر از روانشناسان متخصص در زمینه ی درمان شناختی و رفتاری و واقعیت مجازی و چهار نفر متخصص در حوزه کامپیوتر و رسانه بودند. که به طور هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش جهت فیلمبرداری از مراحل پرواز شامل دوربین 360 درجه، کلاه یا نمایشگر واقعیت مجازی - ترکیبی از هدست واقعیت مجازی به همراه یک دستگاه تلفن همراه - بود.جهت سنجش اعتبار محتوایی نرم افزار واقعیت مجازی مبتنی بر تصاویر360درجه پرسشنامه ای در مورد محتوای نرم افزار تهیه و در اختیار متخصصان قرار گرفت. و پس از اعمال نظرات اصلاحی، داده های حاصل از فرم پاسخگویی متخصصان میزان اعتبار از نرم افزار با استفاده از ضریب توافق کاپا محاسبه شد که میزان 0/78 به دست آمد. لذا می توان گفت نرم افزار ساخته شده از اعتبار محتوایی مناسب برخوردار است.
مقدمه:
هراس از پرواز در - DSM-5 - به عنوان یک هراس خاص و ازنوع موقعیتی شناخته شدهاست و به صورت ترس زیاد، شدید و دائمی تعریف میشود. این افراد میدانند که ترسشان بیهوده وبیشاز حد است با این حال نمیتوانند پرواز کنند و پرواز را با اضطراب، تحمل میکنند .[1] اضطراب یک جز کلیدی در ترس از پرواز است و بسیاری از مردم که دچار ترس از پرواز هستند در تمام مراحل پرواز آن را تجربه میکنند.[2]
اضطراب1 احساس منتشر، ناخوشایند و اغلب مبهم دلواپسی میباشد که با تغییرات جسمانی مانند تپش قلب، تعریق، سردرد و تنگی نفس همراه و منشاء آن نامعلوم است. اختلالات ناشی از اضطراب از یک رشته عوامل روانی سرچشمه میگیرند.[3] از نظر لانگ [4] اضطراب از یک فکر و یک تصور سرچشمه میگیرد و سپس به احساسات و اعمال فیزیکی منتقل میشود و نتیجه آن افزایش ضربان قلب، تعریق و تنش است. این سه عامل فکری، بدنی و رفتاری هر کدام میتوانند بر دیگری تاثیر بگذارند. حدود 28.8 درصد افراد هنگام پرواز دچار اضطراب میشوند که یکی از هراسهای شایع امروزی است. این هراس که نتیجهی آن اجتناب از پرواز است؛ عوارضی چون از دست دادن شغل، شکستهای مالی و شرمندگی اجتماعی را به دنبال دارد.[5]
اصطلاح واقعیتمجازی را جارون لانیر1 سه دهه قبل معرفی کرد:[6] واقعیت مجازی یک رویارویی پیچیده کاربر است که شامل تحریکات در زمان واقعی توسط کانالهای حسی چندگانه است. این وجوه حسی شامل دیداری، بصری، لامسهای، شنیداری و بویایی است.[7] واقعیت مجازی کاربر را در یک محیط سه بعدی ساخته شده توسط کامپیوتر قرار میدهد که تجارب واقعی در آن شبیهسازی شده و کاربر میتواند توسط حواس خود با جهان مجازی ارتباط برقرار کند؛ گویی که فرد واقعا در این دنیای مجازی قرار دارد.[8]
حدود 20 درصد از مسافران هراس از پرواز در آمریکا از الکل و دیگر داروهای ممکن برای غلبه بر ترس خود استفاده میکنند - - 9 تا به حال روشهای درمانی مختلف جهت کمک به افراد ترس از پرواز ارائه شده است. تا قبل از دهه 1960 روشهای به کاررفته عمدتاً به ضمیر ناهشیار تأکید میکرد که به درمان روانشناختی کاوشی درازمدت2معروف بود.[10] رایجترین روش درمانی، رویاروسازی3 است.[11] روش دیگر، مواجهه کردن واقعی درمانجو با موقعیت ترسناک است و لازمه آن دسترسی درمانگر به محرک فوبیک است.
باوجودی که مواردی از این گونه درمان گزارش شده است[10]؛ درمان واقعی و بهرهبرداری از هواپیما، گران و نظم دادن به آن از نظر منطقی سخت است و مشکلات چشمگیری در حفظ اسرار بیمار و اضطراب شدید او نشان میدهد.[12] همچنین پرواز به وفور یافت نمیشود. بنابراین امروزه استفاده از فناوریهای جدید چون واقعیت مجازی توصیه میشود.[13] اثربخشی درمان واقعیت مجازی با استفاده از انیمیشن و محیط های گرافیکی برای درمان ترس از پرواز در مطالعات مختلفی نشان داده شده است. 14] و .[15
با توجه به اینکه پژوهشهای مختلفی در خصوص استفاده از درمان واقعیت مجازی صورت گرفته ولی تاکنون تحقیقی درخصوص درمان واقعیت مجازی مبتنی بر تصاویر 360درجه برای ترس از پرواز صورت نگرفته است .لذا این پژوهش پس از ساخت این نرم افزار به دنبال این سوال بوده است که آیا نرم افزار درمانی واقعیت مجازی مبتنی بر تصاویر 360 درجه برای درمان ترس از پرواز از اعتبار محتوایی مناسب برخوردار است؟
روش شناسی
روش پژوهش:
با توجه به اینکه پژوهش حاضر به بررسی اعتبار محتوای نرم افزار درمان واقعیت مجازی مبتنی بر تصاویر 360 درجه می پردازد لذا پژوهش حاضر از نوع اعتبار سنجی می باشد.
جامعه آماری:
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی روانشناسان متخصص در زمینه ی درمان شناختی رفتاری و واقعیت مجازی، متخصصان رسانه و کامپیوتر شهر اصفهان در سال 1396 بودند. حجم نمونه وروش نمونه گیری: از جامعه آماری مذکور به شیوه ی نمونه گیری هدفمند تعداد 5نفر از متخصصان روانشناسی و 4 نفر متخصص کامپیوتر و رسانه انتخاب شدند.
ابزارهای پژوهش:
ابزارهای این پژوهش شامل نرم افزار ترس از پرواز ،کلاه یا نمایشگر واقعیت مجازی - ترکیبی از هدست واقعیت مجازی به همراه یک دستگاه تلفن همراه - ، پرسشنامه اعتبار سنجی بود.
تکنولوژی واقعیت مجازی با تصاویر واقعی
واقعیت مجازی از ابتدای تولد به تصاویر 360 درجهی گرافیکی اشاره داشت که توسط مدلسازهای سهبعدی برای ایجاد یک تجربهی شبهواقعی از یک محیط جدید مورد استفاده قرار میگرفتند. علیرغم وجود ویژگیهای جذابی مانند تعاملی و فانتزی بودن طراحیهای شبیهسازیشده، عدم ایجاد حس غوطهوری بهدلیل واقعی نبودن تصاویر طراحیشده یک نقطه ضعف این فناوری بهشمار میرود.
شرکت سامسونگ یکی از پیشگامان فناوری واقعیت مجازی است که هدست Gear VR را برای مشاهدهی تصاویر 360 درجه معرفی کرده است. در سال 2015، سامسونگ بههدف کمک به تولید محتوای واقعیت مجازی، دوربین Gear 360 را معرفی کرد که تحولی مهم در تصویربرداری کروی بهشمار میآید و به کاربران این امکان را میدهد که در موقعیتهای مختلف بهکمک این دوربین، تجربیات خود را بهصورت یک فیلم واقعیت مجازی پانورامایی واقعی ضبط کنند.
نسل اول نسل دوم
این مدل دوربین واقعیت مجازی به دو دوربین 180 درجه با کیفیت 15 مگاپیکسل مجهز است که در مجموع تصویری 360 درجه را ارائه می دهند و البته میتوان از یک تکلنز هم برای عکسبرداری یا فیلمبرداری 360 درجه استفاده کرد. از دیگر مشخصات این دوربین میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
دیگر مشخصات
56 × 61 × 66 میلی متر 152گرم
- قابلیت عکاسی 360 درجه
- حسگر 15 مگاپیکسلیCMOS
- لنز Dual F2.0 فیش آی
- دارای دو حالت Dual وSingle
- مجهز به NFC4,1 ، Wifi، Bluetooth
