بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق که تحت عنوان »تبیین ترس با رویکرد جنگ نرم از دیدگاه قرآن« به روش کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. ترس به عنوان یک عاملی در وجود انسان است که در برابر خطرات در انسان احساس ناخوش آیندی به وجود می آورد و در صورت عدم مدیریت صحیح آن به بهداشت روانی انسان لطمه وارد می کند و در بحث جنگ نرم و قدرت اثرگذاری جهت رسیدن به هدف، همین موضوع می تواند عاملی جهت پیروزی مسلمانان و شکست دشمنان گردد و بدبن ترتیب درجهاد در راه خدا هیچ کسی معاف نیست و هر کس به نوبه خود می تواند بر دشمن به روشهای مختلف اثرگذار باشد و اگر کسی هم از دشمن خدا و اسلام خوف داشته باشد این خود بالاترین ضعف محسوب می شود به یقین حرکت در مسیر قرآن و اسلام باعث رسیدن کمک ها و امداد های الهی می گردد و اولیاء و دوستان خدا نمی بایست هیچ گونه بیمی در دل داشته باشند و این نکته قابل توجه است که در برابر تبعیت از هوای نفس خوف از خدا می تواند انسان را از پرتگاه شکست به پرتگاه پیروزی و موفقیت در تمام زمینه ها سوق دهد.
مقدمه:
ترس یک احساس ناخوشایند و طبیعی است که در برابر خطرات ایجاد می گردد و یکی از عوامل مهم انفعالی در زندگی انسان به شمار می آید زیرا این حالت او را به دور شدن از خطراتی که تهدیدش می کند کمک می کند و این نیز به نوبه خود انسان را در حفظ زندگی یاری می دهد و فایده ترس فقط به حفظ انسان در برابر خطرات دنیوی محصور نمی شود بلکه مومن را در برابر عذابهای الهی در آخرت نیز حفظ می کند. یکی از تاکتیک های جنگ نرم ترس و ایجاد وحشت می باشد که هم در بعد نظامی و هم غیر نظامی قابل بررسی است ،اصولا جنگ نرم یک اقدام غیر نظامی است که بدون استفاده از قدرت سخت به هدف می رسد و این تصور که محدود به یک عملیات نظامی دارای زمان و مکان مشخص است تصوری اشتباه است زیرا این موضوع یک بحث روانی است که بعضی مواقع به کمک ابزارهای حسی انجام می شود. با بررسی در مقالات گذشته با موضوع ترس از دیدگاه قرآن کریم و رویکرد آن با جنگ نرم کمتر می توان موضوعی پیدا کرد که در این خصوص بحث کرده باشد و ضرورت این تحقیق از این حیث می باشد که شناخت ترس و حیطه آن باعث افزایش اعتماد به نفس می گردد و لزوم توجه به اوامر الهی را بیش از پیش مشخص می سازد. هدف از این تحقیق ،تبیین ترس با رویکرد جنگ نرم از دیدگاه قرآن کریم می باشد ،لذا لازم است جهت بهره گیری از انوار و معارف وحی به این کتاب الهی مراجعه شود.بنابر این به موضوع مورد بحث می پردازیم.
ترس و اضطراب
مفهوم ترس و اضطراب :
یکی از عواملی که به بهداشت روانی انسان لطمههای سختی وارد میکند و آرامش او را برهم میزند و منشأ بسیاری از بیماریها میگردد، اضطراب، نگرانیها و دلهرهها میباشد. عواملی که در جهان موجب ترس و اضطراب هستند نیز بسیار فراوانند. در بینش، آموزشها و تربیت دینی، بهترین و مطمئنترین راه جلوگیری از این عامل و حفظ سلامت و بهداشت روانی، ارائه شده است. دستور اکید دینی است که انسان واقعیتهای جهان را ادراک کند و از قوانین نظام آفرینش آگاه شود و در همه آثار الهی بیاندیشد که در این صورت از بسیار آنچه که دیگران میهراسند و میترسند، نخواهد ترسید و حقایق و واقعیتها را آنچنانکه هستند خواهد دید و خواهد پذیرفت، بعلاوه انسانی که به مبدا قدرت مطلقه وابسته است و هیچ نیرویی را به جز او موثر نمیداند، از هیچ عاملی نمیهراسد، بَلی»مَنْ
جْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ - .«بقره،. - 112 آری کسی که در برابر خدای متعال، تسلیم محض است و نیکوکار نیز هست، پاداش او نزد پروردگارش خواهد بود و اینگونه افراد، نه ترسی دارند و نه غمگین و اندوهناک خواهند شد. و نظیر این آیه، در دهها مورد دیگر قرآن تصریح شده است که افراد باایمان و مومنان واقعی، ترس و اندوهی ندارند. و صراحتا بیان وْلِیاءَ اللَّهِشدهلااستخَوْفٌکه:» عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ - .«یونس،. - 62 آگاه باشید، به درستی که دوستان خدا، نه ترسی بر آنان هست و نه آنان محزون می گردند. - عباس نژاد،:1384 ص. - 83 بنابراین تسلیم محض پرودگار بودن، باعث رفع ترس و نگرانی است و بعلاوه پاداش آن هم نزد خدا محفوظ است.
ترس از دیدگاه روایات
روایات زیادی در مورد ترس داریم که به مواردی از آنها اشاره می شود: لَا یَکُونُامامصادقالْمُؤْمِنُ - ع - میفرماید:جَبَاناً» وَ لَا حَرِیصاً وَ لَا شَحِیحا.«انسان با ایمان ترسو،حریص و بخیل نیست. - طبرسی،:1344ص . - 310 الْجُبْنَ وَامام الْحِرْصَعلی - ع - میفرماید:غَرَائِزُ» شَتَّی یَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّه سبحانه« بخل،ترس و حرص صفات زشتی هستند که در سوء ظن به خداوند سبحان جمع می شوند. - شریف الرضب،:1414ص . - 430 از پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله و سلم روایت شده که فرمود: خداوند بر هر فحّاش هرزهگوی بیحیایی که باکی از آنچه میگوید ندارد و یا از آنچه در بارهاش میگویند، ندارد، بهشت را حرام کرده است. و پیامبر فرمود: از بدترین بندگان خدا، کسی است که مردم به جهت دشنام دادنش، معاشرت با او را دوست ندارند. امام صادق علیه السّلام فرمود: کسی که مردم از زبانش بترسند، جایش در آتش است. و از پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله و سلم نقل کرد که فرمود: بدترین مردم در قیامت، کسی است که مردم از ترس زبانش او را احترام کرده باشند. - دیلمی،:1376ج1،ص . - 384
رسول خدا - ص - فرمود: پنج نعمت بزرگ به من داده شده است که قبل از من به هیچ کس داده نشده بود: با ترس و رعب که از من در دل دشمن جای گرفته بود، یاری شدم و زمین برای من سجده گاه و پاک کننده قرار گرفت و غنایم جنگی برای من حلال گردید که پیش از من بر کسی حلال نبود و مقام شفاعت به من داده شد. - خویی/هریسی،:1382ص . - 632 بر این اساس نکوهش ترس در روایات معصومین مشهود است و همانطور که بیان شد فقط ترس از خدا پسندیده است.
تشریح جهاد در راه خدا و رابطه آن با ترس جهاد در راه خدا و ارتباط آن با ترس تشریح می گردد:
قرآن از جمله نشانههای صدق ایمان و اسلام را مجاهده با مال و جانإِنَّمَادرراه خداالْمُؤْمِنُونَ،دانستهمیفرماید:الَّذِینَ» آمَنُوا بِاللَّهِ وَ ُوا، وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْبِیلِاللَّهِ،فِیأُولئِکَسَ هُمُ الصَّادِقُونَ« - حجرات،. - 15منحصرا مؤمنان واقعی آن کسانند که به خدا و رسول او ایمان آوردند و بعدا هیچ گاه شک و ریبی به دل راه ندادند و در راه خدا به مال و جانشان جهاد کردند. اینان به حقیقت راستگو هستند. طبیعی است که مؤمنین مسلمان با این اوصاف، در قیامت و در پیشگاه ربوبی خوف و حزنی نخواهند داشت که ، لا خَوْفٌ قرآنعَلَیْکُمُمیفرماید: الْیَوْمَ» وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ - «زخرف،. - 68 الا ای بندگانمن، امروز شما را هیچ ترس و حزنی نخواهد بود. - گواهی،1379، متن، ص . - 193 اسلام، جهاد با جان و مال بر ضد ستم و فساد را بر هرفردی که توان داشته باشد واجب کرده است. خداوند تعالی میفرماید: »به جنگ بروید خواه بر شما آسان باشد خواه دشوار و با مال و جان خویش در راه خدا جهاد کنید. اگر بدانید خیر شما در این است.« امام علی علیه السّلام میگوید: »به خدا سوگند، اگر خدا از دانشمندان پیمان نمیگرفت که آنان نباید با پرخوری ستمگران و شدّت گرسنگی ستمدیدگان سازش کنند، هرآینه زمام حکومت را بر گردنش میانداختم تا هرجا که میخواست برود و هرآینه آخرین آن را با کاسه نخستینش سیراب میکردم و شما این دنیای خود را در نزدم از آب بینی بز، پستتر مییافتید - .«مغنیه،1378،ج 5،ص . - 46 هیچکس به طور کلی از همکاری با مجاهدان راه خدا، معاف نیست، حتی آنها که بیمارند و نابینا و طبعا قادر به برداشتن اسلحه و شرکت در میدان نبرد نیستند، ولی با زبان و تبلیغ و اعمال خود میتوانند مشوق مجاهدان و پشتیبان برنامههای آنها باشند، آنها نیز باید این رسالت خود را فراموش نکنند و به کلی از برنامهها کنار نروند. - مکارم شیرازی ،1371، ج8،ص . - 85
