بخشی از مقاله
چکیده
با پیشرفت علوم کامپیوتری و افزایش ضریب کاربرد آن در اکثر حیطه های کاری و مهندسی، بسیاری از فرآیندها در این علوم که معمولاً فعالیتی پیچیده و مشکل بود، تبدیل به فعالیتی آسان و راحت شده است. یکی از این فعالیتهای بسیار پیچیده و سنگین، مهندسی نگهداری و تعمیرات - نت - میباشد، که شامل فعالیتهایی است که از لحظه راه اندازی دستگاه شروع شده و بصورت مستمر تا لحظه پایان عمر مفید و بازنشسته شدن دستگاه ادامه می یابد. هدف از مهندسی نگهداری و تعمیرات، بالابردن عمر مفید دستگاه و تضمین آنکه این دستگاه در مدت عمر خود در بهترین شرایط کار میکند. با توجه به اهمیت تجهیزات در صنعت حمل و نقل ریلی و لزوم وجود برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات در این صنعت،در این مقاله سعی شده است یک سامانه نگهداری و تعمیرات ناوگان حمل و نقل ریلی مبتنی بر RFID و Mobile Application طراحی نموده و از فواید چنین سیستمی در مدیریت ناوگان حمل و نقل ریلی بهره گیریم.
کلمات کلیدی: سامانه نگهداری و تعمیرات، تروتکنولوژی، RFID، Mobile Application، مکان یابی تجهیزات
مقدمه
یک سیستم را میتوان بصورت "مجموعه ای از عناصر که برای انجام یک ماموریت و یا رسیدن به هدف خاصی با کمیت و کیفیت معلوم، طراحی و ساخته شده و با ترتیب معینی کنار یکدیگر ترکیب شده اند" تعریف نمود - . - 1 بعنوان مثال، یک شبکه مخابراتی در یک کشور، یک کارخانه تولیدی، یک شرکت هواپیمایی و حتی یک وسیله ساده و کوچک نظیر خودنویس نمونه هایی از هزاران نمونه قابل بیان در چهارچوب تعریف بالا میباشند.
عناصر تشکیل دهنده سیستم به نحوی که در این مباحث مورد نظر خواهند بود به دو بخش اصلی قابل تقسیم میباشند:
1.هسته اصلی، شامل عناصر اجراء کننده ماموریت
2.عوامل و امکانات پشتیبانی، شامل وسایل و امکانات بررسی و آزمایش شرایط فنی و تکنولوژیکی، ابزار نگهداری و تعمیرات، قطعات یدکی، اسناد و مدارک فنی نظیر نقشه ها، دستورالعملهای نگهداری و تعمیر و بهره برداری و ....
توجه به این نکته ضروریست که در صورتیکه از یک سیستم تنها هسته اصلی مورد ملاحظه قرار گیرد، و عوامل و امکانات پشتیبانی برای سیستم فراهم نباشد، آنگاه گو اینکه ممکنست هسته اصلی از عهده اجراء ماموریت برآید، ولی این ماموریت نمیتواند در کمیت معلوم و از پیش تعیین شده، و با کیفیت مشخص و از پیش تعیین شده ای توسط هسته اصلی اجراء گردد. برای مثال، در یک سیستم حمل و نقل ریلی، هسته اصلی عبارت از قطار است که بروی ریلها ماموریت حرکت و انتقال بار و یا مسافر را انجام میدهد. برای هسته اصلی امکان پذیر نخواهد بود که بدون برخورداری از امکانات پشتیبانی نظیر بازرسیهای فنی، تعمیرات پیشگیری، تعویض قطعات و ...ماموریتهای خود را با کمیت و کیفیت معین به انجام برساند.
تهیه این امکانات پشتیبانی برای هسته اصلی سیستم، غالباً وظیفه واحد مدیریت فنی سازمانی که سیستم در آن مستقر است، میباشد.با توجه به اهمیت این امکانات برای افزایش بهره وری سیستم، داشتن یک سامانه نگهداری و تعمیرات در واحد فنی سازمانها امری ضروری و اجتناب ناپذیر میباشد. اما با توجه به عدم وجود پویایی در سیستمهای تدوین شده و عدم توجه به کاربرد صحیح و دقیق این سیستمها، شرایط فعلی نگهداری و تعمیرات در صنایع کشورمان مطلوب نمیباشد.در دنیای امروز که به عصر اطلاعات وارتباطات مشهور گشته، وجود سامانه های نرم افزاری کامپیوتری در اکثر حیطه های کاری، موجب رونق و بهبود روشها و تشکیلات گردیده است؛ به نحوی که دیگر فعالیتهایی که جهت اجرا، نیازمند منابع انسانی زیادی بودند، با حداقل افراد و زمان اجرا پذیر شده اند. از مزایای استفاده از این نرم افزارها میتوان به مواردی چون:
1.افزایش میزان پردازش داده ها
2.حذف خطاهای انسانی
3.افزایش سرعت و کارایی
4.افزایش دسترسی اطلاعات
5.افزایش ضریب امنیت
6.انتقال سریع اطلاعات از طریق ارتباطات شبکه ای یا بدون آناشاره نمود.
تروتکنولوژی
در طراحی یک سیستم، علاوه بر در نظر گرفتن عواملی نظیر ظرفیت تولید، یا هزینه های تولیدی، نصب و بهره وری سیستم، عوامل با اهمیت دیگری که لازمست همگام و سازگار با عوامل تولیدی مورد نظر قرار گیرند در پاسخگویی به سوالات زیر قابل تعریف میباشند:
1.تجهیزات چگونه طراحی و تولید شوند که عمر اقتصادی بیشتری داشته باشند و بتوان به راحتی و باهزینه کم آنها را نگهداری و تعمیر نمود؟
2.در دوران بهره برداری از تجهیزات چگونه عمل شود که تجهیزات خرابی کمتری داشته باشند، و سرعت فرسودگی آنها درحدودی اقتصادی و قابل کنترل باشد؟
مجموع فعالیتهایی که پاسخگوی دو سوال بالا باشند در سالهای اخیر در صنعت جهانی، تروتکنولوژی نامیده میشود. فعالیتهای ردیف دوم که مربوط به دوره بهره برداری ازماشین است، در فرهنگ صنعتی کشور ما عناوینی نظیر "تعمیرات" و "نگهداری و تعمیرات" - نت - را بخود گرفته اند.لزوم توجه به مسایل محافظت فنی از دستگاهها و برقراری سیستم منظمی که با مدیریتی متشکل، به امور نگهداری داراییهای فیزیکی رسیدگی نماید هم اکنون در جهان صنعتی به حد کافی احساس میشود. در جهت بهبود بازدهی تولید و کارایی تجهیزات، لازمست فعالیتهای تروتکنولوژی در مراحل طراحی، ساخت، نصب و راه اندازی و بهره برداری در سیستمهای صنعتی بعنوان یک بخش اساسی و بنیانی مورد ملاحظه قرار گیرند.
با توجه به ضایعات و هزینه های ناشی از عدم وجود روشهای مناسب و علمی در نگهداری و تعمیرات، و تروتکنولوژی در آوریل 1970کمیته ای با عنوان تروتکنولوژی فعالیتهای و مطالعات خود را در انگلستان بنا نهاد. امور تروتکنولوژی توسط این کمیته به شرح زیر تبیین گردید:"تروتکنولوژی عبارت است از ترکیبی از فعالیتهای مدیریتی، مالی، مهندسی، و سایر اموری که در راستای هزینه های تامین یک سیکل عمر اقتصادی - بهینه - بر روی داراییهای فیزیکی اعمال میشوند. تروتکنولوژی مشخصات فنی، ماشین آلات، ساختمانها و ساختارهای فیزیکی را از نظر قابلیت اطمینان، و قابلیت تعمیر مورد ملاحظه قرار داده، و در دوران نصب، و راه اندازی و بهره برداری از آنها مسایل نگهداری و تعمیر و بهسازی را زیر نظر داشته و تا لحظه جایگزینی ادامه می یابد." - - 2
اهداف تروتکنولوژی
علاوه بر تعریف ارایه شده برای تروتکنولوژی در بخش قبلی میتوان تروتکنولوژی را به گونه ای دیگر نیز تعریف نمود، مجموعه عملیاتی که جهت نگهداری دستگاهها - داراییهای فیزیکی - در شرایط قابل قبول و یا تغییر آنها به شرایط قابل قبول اعمال میشود.در چارچوب تعریف فوق سازمانهای مربوطه میتوانند اهداف زیر را مورد نظر داشته باشند:
1.بالا بردن عمر مفید داراییهای فیزیکی
2.اطمینان از حصول اقتصادی ترین شرایط بهره برداری از داراییهای فیزیکی
3.اطمینان از آماده بودن کلیه تجهیزات اضطراری نظیر سیستمهای آتش نشانی، برق اضطراری و ...
4.فراهم آوردن شرایطی که ایمنی کلیه کارکنان را ضمن استفاده و بهره برداری از تجهیزات تامین مینماید.
علل وجود نارسایی در تروتکنولوژی در سازمانهای ایران - - 1
اهم این علتها بصورت زیر خلاصه میشوند:
1.ایجاد یک سیستم منظم نگهداری و تعمیرات در سازمانها و کارخانجات جهان از حدود 40 الی 45 سال پیش مورد توجه قرار گرفته، و بنابراین صنایع ایران که در قرن حاضر در اغلب قریب به یقین موارد از نظر تکنولوژی و امور مدیریت فنی دارای تاخیر زمانی نسبت به صنایع پیشرفته جهان بوده اند، نمی توانسته اند از نظر سیستمهای نگهداری و تعمیرات از این قاعده مستثنی باشند.
2.در سالهای اول دهه 1350 دسترسی و خرید قطعات یدکی امری آسان بود. همین امر باعث میشد به محض خرابی قطعه ای، به جای تعمیر، به تعویض آن اقدام شود. و بنابراین عملا مسئولیت نگهداری و تعمیرات را به سمت "تعویض قطعه بعد از خرابی" متمایل مینمود.
3.پایین بودن سطح آموزش.
4.علاقه به کاربرد روشهای سعی و خطا بجای روشهای منطقی برای یافتن عیب.
5.علاوه بر آنچه که بیان شد، اشاره به این نکته لازمست که قسمت اعظم سازمانها و کارخانجات ایران در فاصله 3 تا 4 دهه اخیر تاسیس و راه اندازی گردیده اند. بدیهی است در ده اول راه اندازی یک واحد صنعتی خرابیها و خوردگیهای ناشی از اصطکاک، زنگ زدگی و خوردگی در اثر تماس فلزات با آب، بخار، اسید و غیره تا حد ازکاراندازی ماشین آلات موثر نخواهد بود، ولی اثرات چنین خرابیهایی بطور متوسط ظرف 10 ساله دوم بهره برداری از کارخانجات چشمگیر، زیان آور، و در بعضی موارد غیر قابل جبران خواهد بود.
صنعت حمل و نقل ریلی و تروتکنولوژی
یکی از عناصر اصلی در توسعه اقتصادی هر کشور صنعت حمل و نقل میباشد. امروزه دستیابی به حمل و نقلی با شرایط ذیل جزء
