بخشی از مقاله
چکیده:
حمل و نقل از ابتدای زندگی بشر، نقش اساسی در شکل دهی جوامع انسانی و توسعه اقتصادی ایفا نموده و در حال حاضر راه های ارتباطی، زیر بنای اقتصادی هر کشوری است.تاثیر مستقیم هزینه های حمل و نقل در قیمت تمام شده کالا، باعث گشته تا توجه چشمگیری به بهینه سازی اجزای دخیل در فرآیند حمل و نقل در راستای کاهش هزینه ها، افزایش سرعت جابه جایی و ایمنی معطوف شود.ارزیابی عملکرد بخش باری صنعت حمل و نقل ریلی حاکی از آن است که برای جبران شکاف بین حمل و نقل جاده ای و ریلی لازم است که نرخ تعرفه به گونه ای تعیین شود تا این بخش قدرت رقابت با بخش جاده ای را داشته باشد .هزینه های تخلیه و بارگیری یکی از اقلام مهم هزینه در صنعت حمل و نقل است. این نوع هزینه ها در مواردی غیر قابل اجتناب و در مواردی قابل اجتناب هستند. هزینه های بارگیری در مبداء و هزینه های تخلیه در مقصد غیر قابل اجتناب هستند، در عین حال تکرار عملیات تخلیه و بارگیری در مبدا تا مقصد به دلیلی تغییر وسیله حمل یا انتقال محموله به دپو های واقع در طول مسیر به افزایش قابل توجه این هزینه ها خواهد شد که در این موارد می توان با اتخاذ تدابیری از بروز هزینه های اضافی اجتناب نمود.
واژگان کلیدی: راهکار، نرخ حمل بار،حمل بار ریلی، رقابت، حمل و نقل جاده ای
مقدمه:
امروزه حمل و نقل یکی از اجزاء مهم اقتصاد ملی محسوب می گردد و به دلیل داشتن نقش زیربنایی تأثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی کشور دارد . این بخش دربرگیرنده فعالیتهایی است که به شکلی گسترده در تمامی زمینه های تولید ، توزیع و مصرف کالا و خدمات جریان داشته و در مجموعه فعالیتهای اقتصادی نقش غیرقابل انکاری بر عهده دارد . لذا کاهش هزینه های حمل و نقل و بالتبع آن کاهش هزینه عرضه کالایی تولیدی به بازارهای مصرف نقش زیادی در توان رقابت و گسترش سایر بخشهای اقتصاد از جمله صنعت ونهایتاً اقتصاد ملی دارد - بیات ،. - 2 :1390بشر در طول تاریخ تکامل زندگی اقتصادی خود با ترکیب عناصر اصلی حمل و نقل و با توجه به امکانات طبیعی در مناطق مختلف کره زمین به شیوه های متنوعی برای فعالیت حمل و نقل دست یافته است. شیوه های گوناگون حمل و نقل که هر یک نیز به نوبه خود همراه با پیشرفت علم و فناوری سیر تکاملی پیموده اند - بیات،. - 1390
حمل و نقل از جمله ضروریات اقتصادی است و در ابعاد وسیع جهانی، مبادله کالاها و خدمات میان هر یک از مصرف کنندگان کره زمین شکلی از حرکات را پدید می آورد که در آن منابع اقتصادی نظیر سرمایه، نیروی کار، زمان و تکنولوژی بکار رفته است تا مصرف کننده را به کالاها و منابع، و تولیدکننده را به بازده برساند. به یک بیان، مجموعه حرکات انفعالی در سطح زمین، از اصول کلی تقاضا پیروی میکند و تقاضا برای حمل و نقل مشتق از سایر فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی است و لذا محصول حمل و نقل در عین حال که یک تولید پیچیده و مرکبی است، تابع تغییرات تقاضا در نقاط و یا بخشهای دیگر اقتصاد نیز میباشد - بیضایی،. - 1382
حمل و نقل از ابتدای زندگی بشر، نقش اساسی در شکل دهی جوامع انسانی و توسعه اقتصادی ایفا نموده و در حال حاضر راه های ارتباطی، زیر بنای اقتصادی هر کشوری است.تاثیر مستقیم هزینه های حمل و نقل در قیمت تمام شده کالا، باعث گشته تا توجه چشمگیری به بهینه سازی اجزای دخیل در فرآیند حمل و نقل در راستای کاهش هزینه ها، افزایش سرعت جابه جایی و ایمنی معطوف شود - حجتی ،. - 1378یکی از اجزاء مهم هزینه های حمل و نقل، هزینه تخلیه و بارگیری است. این نوع هزینه ها به دلیل تغییر وسیله حمل و نقل در طول مسیر، بارگیری در مبدا و تخلیه در مقصد به وجود می آند.این نوع هزینه ها غالبا متثر از تعداد دفعات تخلیه و بارگیری و کمتر متاثر از طول سفر است.
همچنین افزایش دفعات تخلیه و بارگیری غالبا منجر به آسیب به محموله می گردد و هزینه های مضاعفی را به صاحبان محموله یا شرکت های حمل و نقل که مسئولیت حمل محموله ای را به عهده دارند ،وارد می کند.در حال حاضر حمل زمینی محموله ها با استفاده از حمل و نقل جاده ای و ریلی صورت می گیرد. قیمت گذاری ،در صنعت حمل و نقل جاده ای غالبا بر اساس رقابت بین شرکت های حمل و نقل جاده ای صورت می گیرد. در صنعت حمل و نقل ریلی نیز از سال 1384 با تشکیل 29 شرکت ریلی خصوصی رقابت بیشتری در بین شرکت های فعال در عرصه حمل و نقل بار به وجود آمده است - شدتی و همکاران: . - 1386
در همین راستا و به منظور حصول به موقعیت رقابتی بهتر، شرکت های حمل و نقل ریلی تلاش گسترده ای را برای کاهش هزینه ها آغاز نموده اند و یکی از اقلام مورد توجه، هزینه های تخلیه و بارگیری است - گالبیاتی1 ،2008 و رایت و استیفان2،2001؛ به نقل از انجمن مهندسی حمل و نقل ریلی ایران - .حمل و نقل فعالیتی است معمولا اقتصادی، که جابجایی انسان و کالا را از مکانی به مکان دیگر شامل می شود .برای پی بردن به اهمیت اقتصادی حمل و نقل کافی است به سه اثر مهم حمل و نقل در زندگی اقتصادی انسان ها یعنی تخصص گرایی مکانها در تولید، تولید انبوه و گسترش مناطق زیست انسانی توجه شود - الاهی و همکاران ،. - 1385حمل و نقل و توسعه آن باعث شده است که بشر با تخصصی کردن مکانی تولید بر حسب مزیت های نسبی مکان ها و به وجود آوردن زمینه تولید انبوه، بهره وری منابع طبیعی اقتصادی را افزایش دهد و با انتخاب مناطق مناسب برای زندگی خود، به لحاظ شرایط اقلیمی و ایمنی در مقابل مخاطرات گوناگون ، بر مطلوبیت زندگی بیفزاید - همان منبع - .
حمل و نقل" انتقال اشخاص و کالاها از نقطه ای به نقطه دیگر است. صنعتی که به تجهیز ملزومات حمل و انتقال اشخاص و کالاها می پردازد بخش مهمی از اقتصاد ملی را تشکیل می دهد که به صنعت حمل ونقل شهرت یافته است. این صنعت سه بخش اساسی دارد: -1 تجهیزات ساختاری که مشتمل است بر شبکه های حمل و نقل - مانند جاده ها، خطوط راه آهن و... - و ترمینال ها - مانند بنادر، فرودگاه ها - -2 وسایل حمل و نقل مانند کامیونها، هواپیماها -3 عملکرد یعنی ضوابطی که وسایل حمل و نقل بر اساس آن در شبکه های حمل و نقل حرکت می کنند مانند ضوابط قانونی و آیین نامه ها حمل و نقل - سایت علمی و پژوهشی آسمان - .اگر فعالیت های مربوط به حمل و نقل را جزو فعالیت های تولیدی به حساب بیاوریم، اشتباه نکرده ایم. زیرا همچنان که هر تولیدی قبل از رسیدن به نقطه مصرف، ارزش حقیقی خود را بدست نمی آورد، برای به وجود آوردن تولید نیز مواد خام قبل از حمل به کارخانه چندان ارزشی ندارند - قره نژاد ،. - 79 :1371
