بخشی از مقاله
چکیده
با پیشرفت سریع فن آوری اطلاعات در دههای اخیر ،یکی از بحث انگیزترین و کاربردی ترین مباحث در حوزه تکنولوژی اطلاعات بهره گیری از هوش مصنوعی است که بر درک و اجرای فرایندهایی همچون منطق ،یادگیری، و تطبیق شرایط موجود برحل مسائل استوار است. چنانکه برخی هدف آن را کشف فرایندهای فکری دانسته که با رفتارهای هوشمندانه مرتبط بوده و در صدد یافتن راههایی است تا از کارکردهایی که معمولا نیازمند هوش انسان است شبیه سازی نماید . در این میان کاربرد های جدیدی برای هوش مصنوعی در زمینه های متنوعی مانند زبان طبیعی ،رباتیک و علوم شناختی معرفی نموده اند.
این نوشتار برآنست تا با ارائه سیر تاریخی و اجزای تشکیل دهنده و انوع مختلف ربات ها به بررسی کاربرد رباتهای هوشمند در حوزه کتابخانه ها و تاکید بر این مطلب که بهره گیری از اینفنّاوری از لحاظ ابعاد اقتصادی ،افزایش بهره وری ،کارائی و ارتقاء در کیفیت ارائه خدمات برای سازمان کتابخانهها ی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگترین وغنی ترین مجموعه های اطلاعاتی چه رهآوردی خواهد داشت.
واژگان کلیدی: کتابخانه آستان قدس رضوی ، هوش مصنوعی ، ربات - آدم واره -
مقدمه
گاهی گفته میشود که انسان نمی تواند خالق پدیده ای خارق العاده باشد که از مغز، افکار و اندیشه اش فراتر باشد . لیکن خلقت بشر به مثابه دستگاهی عظیم بوده که در یک لحظه،با مدد افکارش در سیر و سیاحت است ، بنابراین می تواند دستگاههایی را خلق نماید که در هریک از حوزه ها کارایی موثری را داشته باشد .ازطرفی، نوع بشر نام علمی "مرد خردمند"را به خود نسبت داده است، چرا که قابلیت های ذهنی و حسی اش برای ادامه حیات ضروری ومهم است .در همین راستا حوزه هوش مصنوعی تلاش دارد تا موجودیت های هوشمند را درک نموده و در جهت تسهیل و تسریع در امور با ظهور مغزهای الکترونیکی , تحول عظیمی در نظام هوشمند ایجاد نماید.
بنیان هوش مصنوعی، توسعه عملکردهای رایانه ای مشابه عملکرد های هوش انسانی مثل استدلال ،تعامل،یادگیری و حل مسئله است و بطور کل اهدافی چون ،انسانی فکرکردن ،انسان گونه عمل کردن ،منطقی فکر کردن و منطقی عمل کردن را برای هوش مصنوعی برشمردند که به سرعت، پس از بحث وجدل پیرامون عوامل هوش مصنوعی ،رایانه ها به کمک ریز پردازنده ها و میکرو پروسسورها امده و با ترکیب این دو ابزار قدرتمند برای سرعت بخشیدن و بهبود در عملیات، یکی از بحث انگیزترین و پرطرفدارین ابزارها به نام ربات یا بازوی ماشینی را خلق نمودند. رباتیک دانش جوانی است که یکی از زمینه های اصلی کاربرد هوش مصنوعی محسوب میشود.
چنانکه با بهره گیری از امکانات هوش مصنوعی به دو صورت طراحی ، کنترل و کاربرد ربات در بسیاری از علوم کاربردی و خدماتی تغییر چشمگیری مشاهده شده است . در اصل طراحی انواع مختلف ربات ها به مهندسی مکانیک مربوط است، اما کنترل آن نیاز به رویکردی بین رشته ای دارد از این رو علوم بسیاری به منظور ارتقاء و بهبود در وضعیت و جایگاه خود دراین امر دخیل بوده اند.با بررسی روند و سیر تحول این ابزار می توان بیان داشت که در فاصله سال های 1985 تا 1990 میلادی بسیاری از صنایع و کارخانجات در کشورهای ژاپن ،سوئد و آلمان پیشگام در عرصه استفاده گسترده از ربات ها بوده اند و به سرعت نظام تولید، صنعت و علوم پزشکی کشورهای پیشرفته پذیرای این پدیده نوین گردید.
در واقع پی بردن به وجود نیاز به ربات ها از یک سو و کارایی چند گانه آنها باعث گردید که در همان کشورهای صنعتی پیشرفته، استقبال مدیران و تصمیم گیرندگان در سطوح بالا در بکار گیری این ابزار آدم واره ای تحولی عظیم در تکنولوژی ساختاری آن ایجاد نمایند .نتیجه حاصله نشان داد که ربات ها نه تنها برای نظام ها ی پیچیده موجود طراحی نمی شوند بلکه برا ی عملیات و امور ساده تری برگزیده شده تا جایگزینی برای نیروی انسانی و سرعت بخشیدن به فرایند و روند کار یا تولید باشند. از این رو در سال های اخیر نه تنها کارخانجات و صنایع تولیدی وعلم پزشکی بلکه کتابخانه ها و مراکز فرهنگی به عنوان سازمان های ارائه دهنده خدمات در اندیشه بهره گیری از این ابزار مدرن برای تسهیل و تسریع در امر ارائه خدمات بهینه می باشند.
ربات ها
طراحی و ساخت ربات چند گانه3 با درک و قدرت تشخیصی ای همانند انسان - ربات انسان نما - 4 یک مساله چالش بر انگیز در قلمرو هوش مصنوعی یا سیستم مبتنی بر دانش است.ربات های انسان نما بسیاری از فعالیت های انسان و احساساتش را تقلید می کنند؛ برای نیل به این هدف، راه پر چالشی فرا روی جامعه هوش مصنوعی قرار گرفته است.ربات به معنای امروزی آن در دنیای ما پدیده ای است نسبتا مدرن که عمر آن به پنجاه سال می رسد.
این واژه نخستین بار در سال 1923 توسط کارل کپک5 در زبان چک این واژه را به معنای کارگر استفاده نمود بعد ها با شروع جنگ جهانی دوم در سال 1947 میلادی برای پرهیز از رویارویی تشعشعات مواد رادیو اکتیو به فکر طراحی دستگاهی مکانیکی کنترل از را ه دور شدند که در زمینه کارهای خطرناک و حمل و نقل قطعات و تجهیزات سنگین موثر باشد . در واقع اولین بهره گیری از ربات های صنعتی به عنوان وسیله ای برای جایجایی مواد در سال 1959 میلادی ذکر نموده اند.پس از آن با رونق و گسترش رایانه ها با تلفیق این دو ابزار قدرتمند کارهای جدیدی صورت گرفت که به دنبال آن دانشگاه ام آی تی امریکا طی سال های 1960توانست ابزارهای حس کننده دقیقی طراحی کند که بتواند اطلاعات محیطی را در هر لحظه به کامپیوتر و از آن طریق به ربات منتقل نماید .
ربات چیست
ربات ماشینی هوشمند،که قادراست در شرایط خاصی کار تعریف شده ای را انجام داده و همچنین توانایی و قابلیت تصمیم گیری در شرایط مختلف را دارا بوده مانند کارهایی که انجام ان برای انسان غیرممکن یا دشوار است. ربات یک عامل هوشمند مجازی یا مکانیکی است که معمولا توسط یک کامپیوتر یا قطعه برنامه نویسی شده الکترونیکی هدایت می شود، رباتیک که علم طراحی و ساخت ربات هاست بیش از هر چیزی به هوش مصنوعی وابسته است، رباتها در بسیاری از موارد نیاز به هوشمندی دارند که از آن جمله میتوان به مواردی مانند مسیریابی، جا بهجا کردن اشیا، اینکه درکی از محیط خود داشته باشند و بتوانند برای حرکت به سوی نقطه خاصی برنامه ریزی کنند، اشاره کرد.
ویژگی های ربات ها
1.برنامه پذیری2.چند وظیفه ای بودن3.داشتن توانایی برای جابجایی اشیاء - محبی -
مزایای استفاده از ربات
برخلاف تصور اغلب افراد، بکارگیری ربات فقط برای ایجاد سرعت در کارها نیست ، در صورت استفاده از ربات می توان از همسان و همانند بودن فعالیت انجام شده اطمینان حاصل کرد .زیرا عملکرد ربات در آغاز روز و پایان روز تفاوتی نمی کند - ربات خسته نمیشود - بعلاوه بسیاری از کارها برای انسان ها با خطراتی توام هستند.
