بخشی از مقاله
چکیده
صنعت دریایی یکی از مؤثرترین صنایع در حوزه اقتصادی جامعه است و اثرات آن در تبادل کالاهای حیاتی مانند انرژی - حملونقل نفت و گاز - ، مواد غذایی و حفظ ارتباطات با کشورهای دیگر بهوضوح مشخص است و در این میان حرکت به سمت استفاده حداکثری از ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات برای صنعت دریایی کشور بهعنوان یک الزام اساسی به شمار میآید. لذا بهمنظور افزایش حضور گسترده ناوگان دریایی کشور در آبهای آزاد جهان، بهرهگیری از حوزه فضای سایبر امن در جهت به حداکثر رساندن این حضور از نکات بسیار مهم تلقی میشود.
لذا ضمن شناسایی تهدیدات فضای سایبری در حوزه دریایی، باید در تدوین راهبردهای مواجهه با تهدیدات بهگونهای عمل شود که شبکه دریایی کشور از ثبات و امنیت لازم برخوردار گردد.قطعاً با امن کردن فضای سایبری صنعت دریایی، ضمن توسعه جایگاه این صنعت در کشور، میتوان تعاملات بینالمللی در این حوزه را نیز به حداکثر رساند. در این تحقیق ضمن بیان چالشهای حوزه سایبر در دریا، راهبردهای ایجاد فضای سایبری امن ارائه گردیده و همچنین بر اساس یک مطالعه تطبیقی، وضعیت صنعت دریایی کشور ایالاتمتحده آمریکا در فضای سایبری مورد بررسی قرار گرفته است. برای تدوین راهبردها از نظر خبرگان صنعت دریایی، نیروهای مسلح و همچنین اساتید دانشگاههای وابسته و کارشناسان خبره حوزه فضای سایبری کشور در قالب پرسشنامه استفاده شده است.
-1 مقدمه
در ارتباط با مفهوم فضای سایبری، آقای کانوی اظهار داشته است: "فضای سایبری شامل زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری است که شبکهها و پروتکلها را در بر میگیرد و همچنین نرمافزارهایی که از طریق آنها میتوان با یکدیگر ارتباط برقرار کرد" . فضای سایبری، فضایی است که هیچ تداخل معنایی در آن وجود ندارد و ناپایداری بهعنوان جزئی از این فضاست. به این معنی که هیچ چیز در این فضا ثابت نیست.
از طرف دیگر حیاتیترین زیرساختها که اغلب برای ارائه خدمات ارتباطات، انرژی، حملونقل، خدمات مالی و خدمات دولتی میباشند نیز در این فضا وجود دارند و باعث شده برخی کشورهاکاملاً به زیرساختهای حیاتی در فضای سایبری وابسته باشند. بخشی از این مسئله به دلیل پیشرفت و توسعه فناوری است و بخشی ناشی از نبود امکانات پشتیبانی از طریق فناوریهای سطح پایین است - . - Conway, 2012 با گسترش روزافزون فضای سایبر در عرصههای مختلف ارتباطات و در اصطلاح سایبری شدن فضای اطلاعاتی، نقشآفرینان و تصمیم سازان آن قدرتی بیش از پیش یافتهاند .
- Cumberledge, 2013 - جوزف نای که یک نظریهپرداز در زمینه قدرت نرم است در توصیف قدرت این فضا بیان داشته است که "تکان دادن کوهها و دریاها کار آسانی نیست، اما در فضای مجازی با فشار یک کلید میتوان همه چیز را تغییر داد" . - Nay, 2013 - صنعت دریایی بهعنوان یکی از صنایع حیاتی کشورهایی است که به آبهای آزاد جهان دسترسی دارند - Sascha; .Yang, 2015 - آمارهای اخیر نشان میدهد که 52 درصد ترافیک کالاها توسط حملونقل دریایی انجام میشود و نسبت به دهه پیش از آن 34 درصد رشد کرده است . - AAPA, 2013 - این افزایش مستمر در وابستگی بر حملونقل دریایی مؤید این واقعیت است که جامعه و اقتصاد کشور باید نگاه ویژهای به این صنعت مهم داشته باشد.
در زمان حاضر که عصر بهکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه حوزههای تخصصی میباشد. صنعت دریایی در دنیا بهطور فزایندهای برای بهینهسازی عملیات خود به این حوزه متکی میباشد. مایکل آرنولد وجود فناوریهای نوین در عملیات دریایی را جزو ضروریات اصلی صنعت دریایی دانسته و انواع عملیات مختلف از قبیل ناوبری، نیروی محرکه، مدیریت حملونقل، ارتباطات و همچنین کنترل ترافیک را بهعنوان اجزای اصلی آن در نظر گرفته است . - Arnold, 2012 -
بهطورکلی در عصر حاضر، بسیاری از جنبههای زندگی ما در فضای سایبری بنا نهاده شده است. حتی در حوزههای نظامی و امنیتی نیز فناوری اطلاعات نقش مهمی را ایفا میکند . - Karantjias, Polemi 2014 - ایالاتمتحده و بسیاری از کشورهای دیگر بهطور کامل به فضای سایبری وابستگی پیدا کرده و زیرساختهای حساس آنها از جمله صنایع نیروگاهی، آب آشامیدنی، خطوط تلفن، بانکها، ترافیک هوایی و سامانههای خدمات دولتی همه بر روی فضای سایبر پیادهسازی شدهاند. اهمیت منطبق بودن با استانداردهای روز دنیا و استفاده از فناوریهای ارتباطی، لزوم توجه و استفاده از فضای سایبر در صنایع زیرساخت و دریایی را بیش از پیش نمایان ساخته است . - Nay, 2013 -
در این شرایط کشورهای مؤثر در این عرصه، پیش از سایرین به لزوم دستیابی به دانش لازم در این زمینه پی برده و گام نخست را در این زمینه برداشتهاند. از طرف دیگر با برجسته شدن نقش جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج فارس، توجه کشورهای غربی به زیرساختهای دریایی در این منطقه افزایش یافته است - ENISA, .2011 - افزایش حجم تهدیدات و پیچیدگی تأمین امنیت سایبری و همچنین سایر آسیبپذیریهای برخط1 سبب میشود ساختارهای حیاتی متصل به اینترنت در هر لحظه در معرض خطر باشند و بنابراین روشهای جدید حملات سایبری بهطور مداوم مورد آزمایش و بررسی قرار میگیرند.
در حال حاضر سطح و جایگاه موضوع امنیت سایبری در بخش دریایی بهعنوان یک دغدغه مهم کشورها بهمنظور حفاظت از زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات ارتقای زیادی یافته است . - Dale F. Reding, 2015 - اهمیت بررسی امنیت فضای سایبری در حوزه دریایی از چند بعد دارای اهمیت خاصی خواهد بود:
✓ در ایران، دانش و آگاهی در خصوص نیاز به امنیت سایبری و چالشهای پیش رو در حوزه دریایی در حد قابل قبول نمیباشد و بالا بردن آگاهی فعالان صنعت دریایی - مدیران، فرماندهان و ذینفعان حوزه دریا - علیالخصوص حوزه نظامی کشور یعنی نیروی دریایی از اهمیت بالایی برخوردار است. بهطور خاص ارائه آموزش مناسب در زمینه امنیت سایبری به فعالان مربوطه - بهعنوان مثال ارتباطات موجود در حملونقل دریایی، شرکتها و غیره - به شدت توصیه میشود. این آگاهی باید در همه حوزههای صنعت بزرگ دریایی باشد.
