بخشی از مقاله
چکیده:
زمینه: در چرخه انتشار دانش، ارتباط علمی از اهمیت ویژهای برخوردار است و نقش همایش ها در برقراری ارتباط علمی در میان دانشمندان به خوبی شناخته شده است. از آنجا که همایشهای علمی توسط افراد برجسته و آیندهنگر هر حرفهای برگزار میشود، انتظار این است مباحث فراخوان همایش ها حوزههایی را هدف قرار دهد که هم به رفع مشکلات موجود کمک نماید و هم آینده پژوهش و چشم انداز کلی حوزه علمی مورد نظر را ترسیم و به جامعه معرفی نمایند.
هدف: تحلیل محتوای فراخوان همایشهای بین المللی از سال 2000 میلادی تاکنون 14 - سال - درباره کتابخانههای عمومی به منظور بررسی آینده نگری و ترسیم چشم انداز متخصصان و حرفهمندان در زمینه خدمات کتابخانههای عمومی، هدف اصلی این پژوهش است.
روش: این پژوهش کاربردی با رویکرد پیمایشی و با روش تحلیل محتوا انجام شد. ابتدا کلید واژههای مرتبط با کتابخانههای عمومی و آیندهپژوهی در کتابخانه های عمومی استخراج گردید. سپس، براساس آن از طریق موتور جستجوی گوگل، سایتهای خبری ویژه کنفرانسها و نیز سایت اختصاصی کنفرانس یا مؤسسه حامی، کنفرانسهای انجام شده و در حال انجام از سال 2000 میلادی تاکنون بازیابی گردید. مطالعه اولیه فراخوان ها به منظور ربط موضوعی انجام شد. سپس محتواهایی که مرتبط تشخیص داده شد، به منظور تحلیل موضوعی مورد استفاده قرار گرفت.
یافتهها: مقوله های حرفهای - مانند قابلیت های کتابداران - ، به روز بودن خدمات کتابخانهها، علایق و امکانات دسترسی استفادهکنندگان، استفاده از فناوریهایی که تنوع و سطح ارائه خدمات کتابخانه را گسترش میدهند، پارادایم کنونی و آینده، چالش های همگامی با تحولات جامعه از جمله مهمترین مباحث مطرح شده در فراخوان همایشهای بین المللی درباره کتابخانههای عمومی بوده است.
نتایج: برگزاری مرتب و سالانه کنفرانس درباره کتابخانه های عمومی، در سطح بین الملل، یکی از شاخصهای پویایی و اهمیت حوزه است و یافتهها نشان میدهد که به مدد فناوری های اطلاعات آینده کتابخانه های عمومی روشن و نوید بخش است. اما میزان این موفقیت به میزان زیادی بستگی به عوامل مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از انجمنهای حرفهای و خود حرفهمندان، پژوهشگران، دولتمردان، اقتصاد، فناوری و در نهایت همگامی با نیازها و توانمندیهای جامعه.
کاربردهای احتمالی: نقشه موضوعی ترسیم شده در این پژوهش ممکن است مورد استفاده سیاستگذاران و پژوهشگران حوزه خدمات کتابخانههای عمومی در کشور قرار گیرد.
مقدمه و بیان مسئله
کنفرانسهای علمی یکی از مراحل مهم و تأثیرگذار در نشر ایدههای نو و منبعی اطلاعاتی - Lisee, Lariviere and - Archambault, 2008 در حوزههای مختلف علمی به صورت غیر رسمی - Garvey and Griffith, 1972 در داور پناه، 1386، ص. - 65 هستند و بستر بسیار مناسبی برای ارتباط علمی مجموعهای از پژوهشگران و عملگرایان، در گسترههای جغرافیایی متفاوت، فراهم مینمایند
به واسطه برگزاری کنفرانس علمی، افراد، مؤسسهها و سازمانهای مختلف که هرکدام به نحوی، از جنبه نظری یا عملی با حوزه علمی سروکار دارند، گردهم میآیند و آخرین دستاوردهای نظری و عملی خود را در محفلی علمی ارائه مینمایند. اگرچه مجموعه مقالات کنفرانسها در مقایسه با مقالات منتشر شده در مجلات علمی از مرتبه پایینتری برخوردار است، اما به دلیل سرعت پذیرش و انتشار مقاله در مجموعه مقالات کنفرانسها، تأثیر آنها در انتشار سریع ایدههای علمی انکار ناپذیر است
برای کنفرانسهای علمی کارکردهای مختلف و تأثیر گذاری متصور است. در کنفرانسهای علمی افراد با ارائه گزارش پژوهشهای انجام شده، ایدههای تازه، و یا مرور آنچه پیشتر در حوزه اتفاق افتاده است، از سوی همکاران شرکت کننده در کنفرانس با پرسشها و نظرهایی مواجه میشوند که به آنان برای ادامه مسیر جهت میدهد و خروجیهای علمی افراد، افزون بر مجموعه مقالات کنفرانس یا چکیدهنامه کنفرانس Hurd, 2000 - در داورپناه، 1386، ص. 70؛ - Kelly, 1998، ممکن است در قالب مقاله برای مجلات علمی یا نگارش کتاب به صورت کاملتر و عمیقتر منتشر شود؛ افراد هم علاقه یکدیگر را شناسایی نموده و پیوند برقرار میکنند و از این راه زمینه همکاریهای جدیدی فراهم میگرددمعمولاً؛ در کنفرانس ضمن مرور مراحل رشد، روند فعلی و بیان نقاط قوت و ضعف حوزه از جنبه نظری و عملی، مسیر حرکت آینده نیز با توجه به تحولات در حال وقوع پیشنهاد میگردد، به همین دلیل درپایان بسیاری از کنفرانسها، بیانیه صادر میگردد. افزون بر اینها، به دلیل اینکه مکان اجرای برخی کنفرانسها هر دوره عوض میشود، برخی افراد - - Godin, 1998; Glanzel, et al., 2006 معتقدند که تحلیل دادههای کنفرانسها جریان دانش و میزان مشارکت کشورها در جریان دانش را نیز نشان میدهد.
اغلب افرادی که آیندهنگر هستند و شناخت به نسبت بالایی از وضعیت کنونی و تاریخچه روند تحول حوزه علمی خود، تجربه علمی و سابقه نگارش در حوزه، و درجه و رتبه علمی قابل قبولی دارند، به نمایندگی از مؤسسه یا سازمانی معتبر و علمی اقدام به برنامهریزی و برگزاری کنفرانس علمی مینمایند. اینگونه افراد برجسته علمی که نقش دبیر علمی کنفرانس را برعهده میگیرند با مشورت و همکاری دیگر صاحبنظران حوزه، شعار یا عنوان کنفرانس، محورهای کلی و جنبههای فرعی حوزه را که قابلیت بحث و بررسی در کنفرانس داشته باشند، شناسایی نموده و به جامعه علمی فراخوان میدهند. پس از دریافت گزارشهای علمی از سوی پژوهشگران، میزان ارتباط آنها با محورها و جنبههای کنفرانس بررسی شده و ضمن داوری توسط افرادی که در کمیته علمی کنفرانس تعیین شدهاند، اصلاحات لازم به ارائه دهندگان توصیه میگردد. به همین دلیل، انتظار میرود که عبارات و مفاهیم بیان شده در محتوای فراخوان کنفرانسها بیانگر چالشها و مسائل کنونی و نگرانیها و دغدغههای آینده حوزه علمی مربوطه باشد.
کتابخانههای عمومی به عنوان یکی از حوزههای پژوهشی و حرفهای که در سطح وسیع به جامعه خدمات ارائه مینماید، موضوع بحث پژوهشگران بسیاری قرار گرفته است. نهادها، مؤسسهها و انجمنهای عمومی و تخصصی بسیاری در سطح جهان سعی دارند که با برگزاری کنفرانسهای علمی، فرصت گردهمایی و تبادل نظر برای افراد علاقهمند و درگیر در این حوزه را فراهم نمایند.
