بخشی از مقاله
چکیده
آسیبهاي خانواده از مسائل مهم اجتماعی کشور است که نیازمند سببشناسی است. هدف این بررسی آن است که با تکیه بر منابع اسلامی، سبب آسیبهاي خانواده را معرفی نماید تا براي پیشگیري و درمان آن چارهاندیشی شود. نتیجه بررسیها نشان میدهد که ریشه آسیبهاي خانواده در »سبک ازدواج کردن« و »سبک زندگی کردن« میباشد. ازدواجبد و زندگیبد عامل اساسی ناکامی و ناپایداري خانواده است که میتواند منجر به همسرآزاري، طلاق عاطفی، طلاق حقوقی، و حتی آسیبهایی، مانند گرایش به اعتیاد، مشروبات الکلی، خودکشی، روابط نامشروع و مانند آن گردد. این بهجز آسیبهایی است که متوجه فرزندان میشود. تبیین آن نیز به این است که اساس پایداري و کامیابی خانواده بر نظریه»مودت و رحمت« است که تحقق آن، در خانواده متوقف بر درست عمل کردن انسان، به اضافه جعل الهی است.
درست عمل کردن انسان نیز به آن است که در مرحلهازدواج، همسر خود را درست برگزیند و در مرحله زندگی نیز درست با همسر خود تعامل نماید. در سبک مثبت همسرگزینی، معیار ایمان و الگوي تصمیمگیري مشارکتی - والد فرزندي - ، و در سبک مثبت همسرداري، الگوي تعامل اخلاقی وجود دارد که میتواند زندگی خوب را تضمین نماید. الگوي ازدواج اجباري و همچنین، ازدواج استقلالی با محور عشق، و همچنین، افول ارزشهاي اخلاقی در میان همسرانِ جوان از علل افزایش آسیبهاي خانواده و طلاق میباشد. چارة این مشکل نیز در بازگشت به الگوي اسلامی همسرگزینی و همسرداري است که نیازمند تلاشی علمی و عملیاتی از سوي مجموعه نظام اسلامی است.
واژههاي کلیدي: ازدواج، پایداري خانواده، آسیبهاي خانواده، همسرگزینی، همسرداري، انتخاببد، زندگیبد
.1 تبیین مسئله
خانواده از موضوعات مهم زندگی است که دچار آسیبهاي گوناگونی میگردد و در نتیجه، خانواده را دچار »ناپایداري« کرده و با »ناکامی« مواجه میسازد. این نهاد مهم اجتماع، دو بخش اساسی دارد: همسران و فرزندان. برخی از آسیبها به همسران مربوط میشود و برخی به فرزندان.1 آسیبهاي مربوط به همسران، گاه شکل خانوادگی دارند، مانند همسرآزاري، خیانت زناشویی، طلاق عاطفی و طلاق حقوقی. وگاه، شکل خانوادگی ندارند، اما مشکلات خانوادگی، زمینهساز آنها میگردند، مانند اعتیاد و خودکشی. این آسیبها موجب »ناکامی« و »ناپایداري« خانواده میگردد.2 از مسائل بسیار مهم در پیشگیري و درمان، سببشناسی آسیبهاست. تا سبب آسیبها شناخته نشوند، پیشگیري و درمان امکان ندارد. هدف این بررسی، آن است که با تکیه بر منابع اسلامی به سببشناسی این آسیبها بپردازد و از درون آنها، راه حل پیشگیري را روشن سازد.
.2 بررسی مسئله
بررسی منابع اسلامی نشان میدهد که آسیبهاي خانواده دو سبب عمده دارد. این دو را در دو گزاره خلاصه کرده و سپس به بررسی آنها میپردازیم. گزارة نخست اینکه: »ازدواج علت ناکامی و ناپایداري خانواده است!« و گزارة دوم اینکه: »زندگی زناشویی علت ناکامی و ناپایداري خانواده است!« در ادامه، به بررسی این دو گزاره خواهیم پرداخت تا روشن شود چرا »ازدواج کردن« و »زندگی کردن با همسر«، علت آسیبهایی همچون همسرآزاري، خشونت، طلاق، اعتیاد، خودکشی و مانند آن میباشد! البته سببشناسی آسیبهاي خانواده، ارتباط تنگاتنگی با نظریه پایداري خانواده دارد. تا نظریه پایداري خانواده از دیدگاه اسلام مشخص نشود، معلوم نمیشود که علت آسیبهاي خانواده کداماند. از این رو، نخست باید نظریه پایداري خانواده را و سپس، دو سبب آسیبهاي خانواده را بررسی نمود.
.1-2 نظریه پایداري خانواده
در متون دینی - قرآن و حدیث - ، آموزههاي متعددي دربارة پایداري و کامیابی خانواده بیان شده است و معمولاً، همه آنها در کنار یکدیگر فهرست میشوند.1 از پرسشهاي اساسی این است که آیا همه این امور در عرض یکدیگر قرار دارند؟ مطالعه دقیق نشان میدهد که برخی از این امور، بنیان و اساس پایداري و رضایت زناشویی را تشکیل میدهند و دیگر موارد، عواملی براي تحقّق این امر می باشند - پسندیده الف،. - 1389 براساس این بررسی، »مودت و رحمت« اساس پایداري خانواده است. خداوند متعال، در قرآن کریم میفرماید:ومِنْءایتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکم مِّنْ أَنفُسِکم أَزواجا لِّتَسکنُواْ إِلَیهاو جعَلبینَکمهًْمودورحهًْم - سورة روم، آیه . - 21
توضیح این پایه نظري، متوقف بر توجه به ماهیت خانواده است. خانواده، هرچند با خواندن صیغه عقد و بهوجود آمدن محرمیت، آغاز میشود، اما ماهیت اصلی آن، بودن دو بدن در زیر یک سقف نیست. خانواده پیوند و ارتباط میان روحها و جانهاست. هرچند با ازدواج، بدنها نیز با یکدیگر محرم میشوند، اما ماهیت اساسی خانواده، پیوند و ارتباط روحی است. از این رو، عامل بنیادین پایداري و رضامندي عواطف است، نه چیزهاي دیگر.اگر میان دو روح و جان، عواطف مثبت و خوشایند وجود داشته باشد، پایداري و رضامندي رابطه تضمین میگردد. ما از داشتن رابطهاي مثبت و خوشایند با کسی،
