بخشی از مقاله
چکیده :
سیل پدیده است که دلیل عمده آن عوامل طبیعی است لیکن دخالت بشر و بهم زدن تعادل طبیعی حوضه های آبخیز وقوع این پدیده و خسارت ناشی از آنرا تشدید می کند روند صعودی وقوع سیل در کشور این موضوع را به اثبات می رساند . از عوامل موثر در افزایش سیلابها در سالهای اخیر می توان تبدیل اراضی وتخریب پوشش گیاهی و خاک ، تجاوز و خانه سازی درحریم رودخانه وشدت بارندگی های کوتاه مدت را نام برد. استان کرمان که جزء مناطق خشک و کم آب کشور محسوب می شود از مناطق سیلخیز کشور می باشد. اگرچه متوسط بارندگی سالانه آن درحدود 145 میلیمتر می باشد اما این بارشها از پراکنش زمانی ومکانی بسیار نامناسبی برخوردار بوده و طی چند بارندگی حادث می شوند آمار سیلهای استان وخسارات ناشی ازآنها از سال 1335 تا 1383 از افزایش روند سیلخیزی در این استان حکایت می کند و مردم بیشتر نواحی این استان از حداقل باران ،حداکثر خسارت را متحمل می شوند.
بطوریکه سیلابهای ویرانگر همه ساله درجلو دیدگان پراز حسرت مردمی که در بیشتر مواقع سال به قطراتی از آب نیاز مبرم دارند ، خانه وکاشانه آنها را با خود می برد و این دوگانگی و تضاد بین نیاز بسیار به آب و آسیب فراوان از همین آب ،سالیان است که دل مردم را به درد می آورد .در دوره آماری مذکور 572 مورد سیل گزارش شده که 567 نفر انسان و بیش از 253هزار راس دام تلفات داشته و به 4753 رشته قنات ، 5015 هکتار باغ ، 87400 هکتار اراضی زراعی ، 38227 باب - واحد مسکونی و آموزشی و 319 - … حلقه چاه و غیره خسارت وارد شده است .در این مقایسه فراوانی وقوع سیلابها و خسارات ناشی از آنها در استان کرمان آورده شده است. در این مقاله فراوانی وقوع سیلابها و خسارات ناشی از آنها در استان کرمان آورده شده است .
واژه های کلیدی: سیل، استان کرمان ، خسارت
مقدمه:
سیلاب را می توان یکی از پیچیده ترین رخدادهای امروزی به حساب آورد که جان ومال انسان را به مخاطره می اندازد در بررسیهای بعمل آمده اخیر رشد سالیانه حوادث سیل کشور طی دوره 1331 تا 1370 حدود 4 درصد و رشد سالیانه خسارات مالی ان در دوره مذکور حدود 6 درصد بوده است - - 1 سیل پدیده ای است که دلیل عمده آن عوامل طبیعی بوده لیکن دخالت بشر و بهم زدن تعادل طبیعی حوزه های آبخیز وقوع این پدیده و خسارات ناشی از آنرا تشدید می کند روند صعودی وقوع سیل در کشور این موضوع را به اثبات می رساند. به آب شدید و زیادی که از ظرفیت طبیعی رودخانه و کانال تجاوز کرده و یا از مسیر اصلی خویش که رودخانه است منحرف شود و موجب وارد آمدن خسارات به زمینها وتاسیسات اطراف رودخانه گردد سیل می گویند. - . - 2
علل وقوع سیل:
مهمترین علل جریان سیل را می توان بصورت زیر بیان نمود : - 3 -
-1 بارش شدید درحوزه های کوچک کوهستانی
-2 بارش نسبتاً شدید و طولانی مدت درحوزه های با مساحت زیاد و یا بارشهای متوالی
-3 بالا آمدن سطح دریا و دریاچه
-4 بارش باران همراه با ذوب برف - در مناطقی اتفاق می افتد که دارای رژیم بارندگی از نوع برفی – باران می باشند - .
-5 ذوب سریع برف در اثر افزایش ناگهانی دما
-6 بالاآمدن سطح آب زیرزمینی که ناشی از نفوذ مقادیر زیاد آب در آبخانه بوده که در نقاط پست تر باعث غرقابی شدن منطقه می گردد.
-7 گرفتگی مسیر جریان آب ناشی از ریختن زباله در داخل مسیل ها ورودخانه ها و یا از بین بردن کامل مسیلها ویا تغییر مسیر آنها
-8 احداث سازه های نامناسب در مسیر جریان آب از قبیل پلهای کوچک ویا هر سازه ای دیگر که باعث کاهش ظرفیت عبوری مسیر باشد
-9 رانش زمین در حاشیه رودخانه ها و ایجاد دریاچه های موقتی و سپس شکستن ناگهانی آنها و ایجاد سیل که همراه بامواد رسوبی فراوانی جریان یافته و تخریب زیادی را به وجود می آورند.
-10 شکست سد - Dams Break - که تاکنون حوادث ناگواری را درجهان بر جای گذاشته وبا تلفات جانی ومالی بزرگی همراه می باشد.
-11 مدیریت ناصحیح سدها و رهاسازی ناگهانی آب
مواد و روشها :
استان کرمان که جزء مناطق خشک و کم آب کشور محسوب می شود از مناطق سیلخیز کشور می باشد اگر چه متوسط بارندگی سالانه آن درحدود 145 میلیمتر می باشد اما این بارشها از پراکنش زمانی ومکانی بسیار نامناسبی برخوردار بوده و عمدتاً طی چند بارندگی حادث می شوند - . - 4 مردم بیشتر نواحی این استان از حداقل باران، حداکثر خسارت را متحمل می شوند بطوریکه سیلابهای ویرانگر همه ساله در جلو دیدگان پر از حسرت مردمی که در بیشتر مواقع سال به قطراتی از آب نیاز مبرم دارند ، خانه وکاشانه آنها را با خود می برد و این دوگانگی و تضاد بین نیاز بسیار به آب و آسیب فراوان از همین آب، سالها است که دل مردم را به درد می آورد.
لازم به ذکر است که آمار و اطلاعات مربوط به سیل بطور موردی از سازمانهای دولتی نظیر فرمانداری ، صندوق کمک خسارات بانک کشاورزی و مراکز جهادکشاورزی جمع آوری شده که آمار مذکور در بانک اطلاعات سیل مدیریت آبخیزداری استان موجود می باشد آمار شهرستانهای محروم و دور از مرکز استان مانند جیرفت و کهنوج بسیار ناقص و بیانگر عمق فاجعه در این مناطق نمی باشد.
