بخشی از مقاله
چکیده:
اگر چه تمام پیامبران الهی دارای معجزاتی بودهاند، اما قرآن کریم به عنوان معجزه جاویدان پیامبر گرامی اسلام، تنها معجزه یک پیامبر الهی است که اکنون در اختیار بشر وجود دارد. بر اساس یافتههای این تحقیق وجه اعجاز قرآن کریم در فصاحت و بلاغت خلاصه نمیشود، بلکه اعجاز قرآن کریم وجوه متعددی دارد. آنچه که در این نوشتار مورد تأکید است، اثبات معجزه بودن قرآن کریم و آنگاه شناخت و پاسخ به شبهات اعجاز قرآن است که شبهات وارده بر این وجوه هیچ یک شایستگی خدشه در آن را ندارند.
مقدمه
اعجاز قرآن در دانش علوم قرآن از جایگاه ویژهای برخوردار است؛ چراکه از سوی خدا بودن قرآن از رهگذر اعجاز آن اثبات میشوداگر. چه به طور کلی با عواملی همچون اِخبار پیامبران پیشین و نیز ملاحظه قرائن و شواهد گوناگون، میتوان به صدق مدعای نبوت پی برد، اما مهمترین راه شناخت یک پیامبر ارائه معجزه از سوی اوست.
قرآن در طول 23 سال بر وجود پیامبر - صلی االله علیه و آله و سلم - نازل شد و معجزه بودن مورد اتفاق تمام مسلمانان است و بحث از وجوه اعجاز آن پیشینه طولانی دارد و اندیشمندان مسلمان در منابع تفسیری و کلامی به بحث از آن پرداختهاند. قرآن خود با دعوت مخالفان به مبارزه و ارائه حتی یک سوره مانند آن، اعجاز خود را ثابت کرده است.
عده ای از مخالفین اسلام و قرآن، در مقام مقابله به مثل برآمدند ولی نتوانستند با همه ادعاهای خود حتی سورهای کوچک در مقام پاسخگویی به آن برآیند و بدین طریق قرآن را شکست دهند، به جای اعتراف به عجز خود، تصمیم به اشکال تراشی بر قرآن کردند تا از این طریق قرآن را در نظر طرفدارانش از درجه اعتبار ساقط کنند و از این جا بود که بحث از دلیل و وجوه اعجاز قرآن مطرح شد. در این سطور به بررسی برخی از اشکالات آنها می پردازیم. در این نوشتار محور اصلی ما پاسخ گویی به شبهات حول اعجاز قرآن کریم است، اما ابتدا گذری اجمالی به اثبات اصل اعجاز قرآن خواهیم داشت.
مفهوم شناسی معجزه
معنای لغوی:
معجزه از ماده عجز به معنای ضعف و ناتوانی3است. و اسم فاعل از باب افعال است.
اعجز به معنای عاجز و ناتوان کرد، اسم فاعلِِ آن »معجز«به معنای خالقِ عجز و ناتوان کننده است.
معنای اصطلاحی خواجه نصیر طوسی در تعریف معجزه میگوید: »ثبوت ما لیس بمعتاد او نفی ما هو معتاد مع خرق العاده و مطابقه الدعوی4.«
یعنی: اثبات آن چه که عادی نباشد و یا نفی چیزی که عادی است در صورتی که خارق عادت باشد و با ادّعا نیز مطابقت کند.
علامه طباطبایی میگوید: معجزه یعنی امری که خارق عادت باشد، و دلالت کند بر اینکه عاملی غیر طبیعی و از ما وراء طبیعت و بیرون از نشئه ماده در آن دست داشته است، البته معجزه باین معنا را قرآن قبول دارد، نه بمعنای امری که ضرورت عقل را باطل سازد.
