بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی اثر عدم نقد شوندگی سهام بر بازده مورد انتظار سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به منظور کنترل عوامل دیگر احتمالی مؤثر بر بازده مورد انتظار سهام، اثر متغیرهایی مانند نسبت گردش معاملات سهام، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری، اندازه، نسبت پرداخت سود نقدی سهام، اهرم مالی و بازده داراییها بر بازده مورد انتظار سهام نیز بررسی شد.
برای این منظور نمونهای به تعداد 172 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 5 ساله از سال 1388 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفتند. برای آزمون فرضیهها از تحلیل رگرسیون چندمتغیره به روش دادههای تلفیقی بدون اثرات استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معنیدار و مثبتی بین عدم نقدشوندگی سهام و بازده مورد انتظار سهام وجود دارد. این بدان معنی است که به دلیل وجود ارتباط متقابل ریسک و بازدهی در بازار سهام، با کاهش - افزایش - ریسک نقدشوندگی سهام شاهد تغییرات همسو در جهت کاهش - افزایش - بازده مورد انتظار سهام شرکتهای مورد بررسی خواهیم بود.
مقدمه
سرمایهگذاران معمولاً در پی فرصتهای سرمایهگذاری هستند تا بازده سرمایه و منفعت آنها را حداکثر کنند. بازده مفهومی است که باید تلاش کرد محاسبه عوامل موثر بر آن با دقت بیشتری انجام پذیرد و مقادیر محاسبه شده برای آن، به واقعیت نزدیکتر گردد. دقت در تعیین عوامل مؤثر بر بازدهی، با توجه به نامشخص بودن مقدار حقیقی آنها، از طریق آثار به کارگیری هر یک مشخص میگردد و اینکه عواملی که تعیین میشوند تا چه حد منعکس کننده ریسک واحد اقتصادی می-باشد.
همواره سرمایهگذاران در مورد سرمایه گذاری در سهام از کسب بازدهی انتظاراتی دارند که به آن، بازده مورد انتظار گویند. بازده مورد انتظار در حقیقت انتظار کسب بازدهی سهامدار از نگهداری سهم در یک دوره مشخص متناسب با ریسک سیستماتیک همان سهم است. مطالعات مختلف نشان داده بازده مورد انتظار سهام از عوامل مختلفی پیروی میکند. از جمله میتوان به نقدشوندگی و معیار معکوس آن به نام عدم نقدشوندگی یا ریسک نقدشوندگی اشاره کرد. هرچقدر قابلیت نقدشوندگی یک سهام کمتر باشد، آن سهام برای سرمایهگذاران جذابیت کمتری خواهد داشت، مگر این که بازده بیشتری عاید دارنده آن شود
از جمله عوامل مهم در تصمیمات سرمایهگذاری در بازار اوراق بهادار، ریسک و بازده هستند. یکی از انواع ریسکها، ریسک نقدشوندگی است که عبارت است از قابلیت تبدیل آنی دارایی یا سهام به وجه نقد، بدون کسر مبلغی با اهمیت از ارزش آن. ریسک نقدشوندگی سهام، خود از عواملی چون، میزان شناور بودن سهام، وجود هزینههای معامله، قوانین محدود کننده و مواردی نظیر آنها به وجود میآید. به بیان دیگر، چنانچه ریسک نقدشوندگی سهام متوجه سهامداران شود، سرمایه گذاران با توجه به آن، بازده بالاتری را انتظار خواهند داشت.
با توجه به مطالب ذکر شده و مشخص شدن اهمیت عدم نقدشوندگی که به عنوان عامل مؤثر بر بازده سهام مطرح هستند، در این تحقیق به بررسی رابطه بین عدم نقدشوندگی سهام و بازده مورد انتظار سهام پرداخته شد. البته این موضوع تاحد زیادی با مفهوم عدم تقارن اطلاعاتی نیز در ارتباط است. عدم تقارن اطلاعاتی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن یکی از طرفین مبادله اطلاعات بیشتری را نسبت به طرف مقابل در اختیار داشته باشد. این امر به علل مختلف از جمله وجود معاملات و اطلاعات محرمانه به وقوع میپیوند. نبود عدم تقارن اطلاعاتی میان معاملهگران بازار سرمایه به عنوان مکانیسمی مهم در کاهش هزینه سرمایه و افزایش کارآیی بازار به شمار میآید
بر اساس تحلیلهای تئوریک و شواهد تجربی، افزایش عدم تقارن اطلاعاتی یا نابرابری اطلاعات با کاهش تعداد معامله-گران، هزینههای زیاد معاملات، نقدینگی پایین اوراق بهادار و حجم کم معاملات رابطه دارد. همچنین نتایج نشان داده که عدم تقارن اطلاعاتی تأثیر معنیداری بر کسب بازده مازاد بر بازار دارد. به عبارتی به موازات افزایش - کاهش - عدم تقارن اطلاعاتی، امکان کسب بازده مازاد بر بازار افزایش - کاهش - مییابد. از دیدگاه نظری این موضوع به بیقاعدگیهای موجود در بازار دامن زده و ناکارایی بازار را نشان میدهد.
بیان مسأله پژوهش
در هر بازار مالی با توجه به گستردگی و عمق بازار، ابزارهای متنوعی جهت سرمایهگذاری وجود دارند و سرمایهگذاران با عنایت به بازده و ریسک سرمایهگذاری داراییهای مورد نظر خود را بر میگزینند. نرخ بازده مورد انتظار هر دارایی، نشانگر بازده از دست رفته تحت شرایط ریسک مساوی ناشی از تحصیل آن دارایی است. یکی از عوامل مؤثر بر ریسک داراییها قابلیت نقد شوندگی آنهاست. نقش عامل نقد شوندگی در ارزشگذاری داراییها ناشی از تبلور مفهوم ریسک عدم نقد شوندگی دارایی در ذهن خریدار است که میتواند باعث انصراف سرمایهگذار از سرمایهگذاری شود. هر چه ریسک ناشی از یک دارایی افزایش یابد،
سرمایهگذار انتظار دریافت بازده بیشتری خواهد داشت و یکی از عوامل مؤثر بر ریسک دارایی قابلیت نقدشوندگی آن است. هرچقدر قابلیت نقدشوندگی یک سهام کمتر باشد، آن سهام برای سرمایهگذاران جذابیت کمتری خواهد داشت، مگر این که بازده بیشتری عاید دارنده آن شود
نقد شوندگی عبارت است از توانایی معامله سریع حجم بالایی از اوراق بهادار با هزینه پایین و تأثیر قیمتی کم. عدم نقدشوندگی عکس نقدشوندگی میباشد و نسبت عدم نقدشوندگی نشان دهنده میزان حساسیت قیمت سهم در مقابل تغییرات هر واحد در حجم معاملات آن تاریخ است. عدم نقدشوندگی زمانی اتفاق میافتد که قیمت سهام در واکنش به حجم معاملات کم تغییرات زیادی داشته باشد
سهام دارای قابلیت نقدشوندگی بالاطبیعتاً، ریسک نگهداری کمتری دارند، زیرا سرعت تبدیل به نقد آن بالاست. بنابراین سرمایهگذاران به دلیل داشتن ماهیت ریسکگریزی سعی در انتخاب سهامی دارند که قابلیت نقدشوندگی بالایی داشته باشد تا در مواقع لزوم، فروش سهم را با سرعت بالا و در زمان کم و با کمترین تغییر قیمت انجام دهند هرچقدر قابلیت نقدشوندگی یک سهام کمتر باشد، آن سهام برای سرمایهگذاران جذابیت کمتری خواهد داشت در حقیقت فقدان نقدشوندگی ممکن است تأثیر منفی بر ارزش سهام بگذارد
میزان نقدشوندگی سهام بر تصمیمات سرمایهگذاران در تشکیل پرتفوی سرمایهگذاری مؤثر است. به عبارت دیگر، سرمایه-گذاران منطقی برای سهامی که نقدشوندگی کمتری دارند، صرف ریسک بیشتری را مطالبه میکنند و بازده مورد انتظار آنها بیشتر خواهد بود . بنابراین، رابطه منفی بین نقدشوندگی و بازده سهام در سطح ساختارهای کوچک وجود دارد؛ زیرا نقدشوندگی کمتر مساوی با ریسک بیشتر است و ریسک بیشتر همراه با بازده بیشتر است. اما در سطح کلان و در سطح یک کشور انتظار میرود هرچه نقدشوندگی سهام بیشتر شود، در برگیرنده اطلاعات جدیدی برای تغییرات تدریجی سهام باشد که به بالارفتن سطح بازده منجرخواهد شد
سرمایهگذاران هنگام قبول سطح بالاتری از ریسک، بازدهی بیشتری به دست میآورند که به آن صرف ریسک گفته میشود. یکی از انواع ریسکها، ریسک نقدشوندگی است که عبارت است از قابلیت تبدیل آنی دارایی یا سهام به وجه نقد، بدون کسر مبلغی با اهمیت از ارزش آن. ریسک نقدشوندگی سهام، خود از عواملی چون، میزان شناور بودن سهام، وجود هزینههای معامله، قوانین محدود کننده و مواردی نظیر آنها به وجود میآید. به بیان دیگر، چنانچه ریسک نقدشوندگی سهام متوجه سهامداران شود، سرمایه گذاران بازده بالاتری را انتظار خواهند داشت.
مسأله ریسک نقدشوندگی در بورس اوراق بهادار یکی از دغدغههای اصلی سرمایهگذاران است. به همین علت نیاز به پژوهش در این خصوص برای بورس تهران از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به مطالب ذکر شده و مشخص شدن اهمیت عدم نقدشوندگی به عنوان عامل مؤثر بر بازده سهام، در این پژوهش به بررسی رابطه بین عدم نقدشوندگی سهام با بازده مورد انتظار سهام پرداخته شد. البته این موضوع تاحد زیادی با مفهوم عدم تقارن اطلاعاتی نیز در ارتباط است. عدم تقارن اطلاعاتی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن یکی از طرفین مبادله اطلاعات بیشتری را نسبت به طرف مقابل در اختیار داشته باشد.
این امر به علل مختلف از جمله وجود معاملات و اطلاعات محرمانه به وقوع میپیوند. بر اساس تحلیلهای تئوریک و شواهد تجربی، افزایش عدم تقارن اطلاعاتی یا نابرابری اطلاعات با کاهش تعداد معاملهگران، هزینههای زیاد معاملات، نقدینگی پایین اوراق بهادار و حجم کم معاملات رابطه دارد. بر این اساس، عدم تقارن اطلاعاتی میتواند معاملات سهام شرکتها را تحت تأثیر قرار دهد یا از آن تأثیر بپذیرد.
یکی از جمله موارد مهم مربوط به معاملات در بازار، نقدشوندگی یک ورقه بهادار میباشد که عبارت است از سهولت معامله ورقه بهادار در یک بازار خاص. در صورتی که میزان نقدشوندگی اوراق بهادار در بازار از ضریب بالایی برخوردار باشد، سرمایهگذاران میتوانند اوراق بهادار خود را به سهولت و به قیمت منصفانه معامله کنند؛ لیکن درصورت پایین بودن میزان نقدشوندگی اوراق موجود در بازار، انجام معامله برروی اوراق بهادار آسان نبوده و به دشواری صورت میپذیرد. ریسک نقدشوندگی نیز حساسیت بازده سهام به تغییرات غیرمنتظره در نقدشوندگی کل بازار را بیان میکند.
