بخشی از مقاله
چکیده
گنبد داسیتی- آندزیتی تاباخ داغی به درون نهشته هاي تخریبی و تبخیري سازند قرمز فوقانی و سنگهاي ولکانیک اولتراپتاسیک و شوشونیتی معادل ولکانیکهاي جزیره اسلامی تزریق شده است. کانی هاي اصلی این توده شامل پلاژیوکلاژ و آمفیبول بوده و بیوتیت، کوارتز، پتاسیم فلدسپار، زیرکن، اسفن و آپاتیت کانیهاي فرعی آن را تشکیل می دهند.
بررسی شیمی فنوکریستهاي آمفیبول نشان می دهد که آمفیبولها از نوع کلسیک بوده و در گروههاي چرماکیت، چرماکیت هورنبلند و مگنزیوهورنبلند قرار می گیرند. نتایج بارومتري آمفیبولها بر اساس مقدارAlt موجود در آنها نشان می دهد که آمفیبولهاي مورد مطالعه در محدوده فشاري 2/5 تا 7/8 کیلو بار متبلور شده اند. این کانی در نمودارهاي ژئوشیمیایی در محیطهاي با فوگاسیته بالاي اکسیژن و در مناطق کوهزائی متبلور شده است.
مقدمه
منطقه مورد مطالعه بر اساس تقسم بندي افتخارنژاد - - 1359 قسمتی از زون سلطانیه- میشو می باشد. گنبد ساب ولکانیک تاباخ داغی که در جنوب غرب مرند واقع شده همانند سایر گنبدهاي واقع شده در آذربایجان داراي روند شمال غرب- جنوب شرق است. این گنبد در 20 کیلومتري منطقه کشکسراي و در مختصات جغرافیایی، 57 ه45° 28 طول شرقی و عرض شمالی 48 ه38° 24 قرار گرفته است.
از نظر سنگ شناسی ترکیب آن داسیتی تا آندزیتی بوده و کانی هاي آن شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول، بیوتیت، کوارتز، فلدسپار پتاسیم، زیرکن، آپاتیت و اسفن است که کانی هاي اصلی پلاژیوکلاز و آمفیبول است. همانطوریکه اشاره شد آمفیبولها از کانیهاي مهم این گنبد به شمار می آید و چون آمفیبول عناصر زیادي را در ساختمان خود جاي می دهد، بنابراین از ترکیب شیمیایی آن می توان به سرشت تبلور ماگما پی برد. هدف اصلی از این پژوهش شیمی کانی آمفیبول در گنبد ساب ولکانیکی تاباخ داغی جنوب غرب مرند می باشد. شایان ذکر است این پژوهش با این موضوع براي نخستین بار انجام شده است.
روش ها و مواد
پس انجام بررسی هاي صحرایی و نمونه برداري، به منظور انجام مطالعات پتروگرافی و کانی شناسی، از تعداد32 نمونه مقطع نازك تهیه شد. سپس به منظور تعیین ماهیت و ترکیب کانی آمفیبول، 20 آنالیز نقطه اي بر روي این کانی توسط دستگاه تجزیه گر ریز کاو الکترونی - EPMA - با مدل CAMECA SX100 در مرکز تحقیقات فرآوري مواد معدنی ایران - کرج - بعمل آمد.
نتایج وبحث
گنبد ساب ولکانیک تاباخ داغی جنوب غرب مرند داراي ترکیب داسیتی- آندزیتی می باشد. که در این میان داسیتها داراي فراوانی بیشتري هستند. پلاژیوکلاز و آمفیبول از فراوانی بیشتري برخوردار بوده و کانیهاي اصلی را تشکیل میدهند. کانیهاي فرعی شامل بیوتیت، زیرکن، فلدسپارپتاسیم، اسفن، آپاتیت و کوارتز می باشند. پلاژیوکلازها داراي بافت غربالی - شکل - 1 و زونینگ نوسانی می باشند
در برخی نمونه ها نیز پلاژیوکلاز ها به سریسیت تجزیه شده اند. آمفیبولها که بعنوان مهمترین کانی مافیک در این سنگها هستند اغلب شکلدار و نیمه شکل دارند. رنگشان سبز قهوه اي است. در برخی موارد آمفیبولها به بیوتیت تجزیه شده اند. برخی از آنها نیز حالت اپاسیته از خود نشان می دهند که علت آن بالا بودن فوگاسیته اکسیژن و فشار بخار آب ضمن تشکیل کانی و از دست رفتن آب حین فوران ماگما می باشد - . - Best,1982 برخی نیز اپاسیته شدن را به افت سریع فشار مربوط می دانند - . - Rutherford,1993 همچنین از تجمع آمفیبولها بافت گلومروپورفیریک ایجاد شده است
شکل-1 بافت غربالی در پلاژیوکلاز، 3.6mm,XPL
شکل-2 زونینگ در پلاژیوکلاز,5mm, XPL
شکل-3 بافت گلومروپورفیریک ناشی از تجمع آمفیبول،XPL,3.6mm
آمفیبولها از جمله کانیهاي سیلیکاته اي زنجیره اي مضاعف است که عناصر زیادي را در ساختمان خود جاي می دهد.
بنابراین از ترکیب شیمیائی این کانی نیز میتوان به سرشت ماگما پی برد. ترکیب سنگ، فشار و فوگاسیته اکسیژن از جمله فاکتورهاي مهم و تعیین کننده در ترکیب شیمیائی آمفیبولها محسوب می شوند.
ترکیب آمفیبولهاي موجود در سنگهاي منطقه براساس طبقه بندي - Leake et al, 1997 - از نوع کلسیک بوده و در گروههاي چرماکیت، هورنبلند چرماکیت و مگنزیو هورنبلند قرار گرفته اند - شکل4و. - 5 همه آمفیبولهاي کلسیک کمتر از 0/5 اتم Ti در فرمول ساختاري دارند و ارتباط مثبتی را با AlIV نشان می دهند - شکل. - 6 آمفیبولهاي وابسته به فرورانش، Na2O و TiO2 پایین تري نسبت به انواع میان صفحه اي - I‐Amph - دارند. بر اساس نمودار تفکیک کننده - Coltorti,2007 - ، آمفیبولهاي این گنبد در گستره آمفیبولهاي وابسته به فرورانش - S‐Amph - قرار می گیرند
شکل4و-5 طبقه بندي و تقسیم بندي آمفیبولها - Leake et al,1997 - - شکل4آمفیبولهاي کلسیک را نشان می دهد و شکل5 آمفیبولهاي چرماکیت و چرماکیت هورنبلند و مگنزیو هورنبلند را نشان می دهد. -
