بخشی از مقاله
چکیده:
مطالعات پتروگرافی دقیق بر روي سنگهاي نیمه عمیق نئوژن بدبخت کوه که در زون ساختاري ارومیه- دختر و در کرمان در زون دهج- ساردوییه واقع است، صورت گرفت. سنگهاي منطقه شامل داسیت است. بر اساس نتایج بدست آمده فنوکریست هاي پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت و آمفیبول سازنده اصلی سنگهاي داسیتی منطقه هستند. این کانی ها بافت هاي غیرتعادلی که ثبت کننده تغییرات فیزیکی ماگما هستند را نشان می دهند از جمله می توان بافت هاي غربالی، آثار انحلال ماکل هاي ناقص، کوارتزهاي خلیجی را نام برد.
با توجه به این بافت ها می توان ماگماي سازنده را تحت تاثیر فرایندهاي اختلاط ماگمایی، کاهش فشار و فروتافت سریع ماگما در نظر گرفت. بالا بودن نسبتهاي LILE/HFSE و LREE/HREE در نمونه ها و شباهت ترکیب شیمیایی آنها با گدازه هایی که در مناطق شاخص فرورانش تشکیل می شوند، احتمال شکل گیري سنگهاي منطقه هاي منطقه را در یک محیط فرورانشی تقویت می کند. آنومالی منفی Nb نشان دهنده محیطهاي حاشیه فعال قارهاي میباشد و در اثر آلودگی، توسط پوسته فرورونده به وجود آمده است.
مقدمه :
سنگهاي نیمه عمیق داسیتوئیدي نئوژن بدبخت کوه، در جنوب شرق کرمان و در نزدیکی معدن مس سرچشمه قرار گرفته است. توده هاي فوق الذکر در نقشه زمین شناسی 1:100000 رفسنجان I واقع گردیده و از لحاظ تقسیم بندي ساختاري ایران، در کمربند آتشفشانی ارومیه دختر قرار دارد. این ناحیه از لحاظ تقسیمبندي زمین شناسی ناحیه کرمان توسط - ۳۷۹۱ - Dimitrijevic جزء کمربند دهج- ساردوئیه می باشد - شکل. - 1 این توده نیمه عمیق از لحاظ ترکیب سنگ شناختی داراي ترکیب داسیتی بوده که در نمونه دستی داراي رنگ هوازده روشن و سطح تازه خاکستري روشن تا تیره می باشد. سنگهاي مذکور در نمونه دستی حاوي فنوکریستهاي پلاژیوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت هستند. بافت کلی آنها در نمونه دستی پورفیري میباشد. از ویژگیهاي شاخص آنها می توان به فرایند اپاکی شدن کانی هاي تیره اشاره کرد. این توده نیمه عمیق داراي آنکلاوهاي ریزدانه گرد شده می باشد.
شکل -1 نقشه زمین شناسی 1:100000 منطقه مورد مطالعه - برگرفته با اندکی تغییرات از ۳۷۹۱ - Dimitrijevic,
بحث:
به منظور طبقه بندي شیمیایی سنگها تعداد 7 نمونه که داراي دگرسانی کمتري بودند انتخاب و در آزمایشگاه ALS Chemex کانادا مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند. شواهد بافتی در یک سنگ ابزار ارزشمندي براي فهم شرایط تبلور ماگما در اعماق است. بافت هاي غیر تعادلی در سنگهاي نیمه عمیق معمول هستند و در تفسیر فرایندها به کار می روند
پتروگرافی
از لحاظ پتروگرافی سنگهاي نیمه عمیقبدبخت کوه عمدتاً داراي ترکیب داسیتی بوده که عمده ترین بافت آنها پورفیري با زمینه میکرولیتی است. از دیگر بافت هاي آنها می توان به گلومروپورفیري و آفانتیک اشاره نمود. این سنگها از مجموعه کانی هاي پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت، آمفیبول و اپاك و کانیهاي ثانویه کلسیت، اکسید آهن و کلریت تشکیل شده اند. فنوکریست هاي پلاژیوکلاز در داسیت ها غالب هستند عمدتاًو شکل دار تا نیمه شکل دار بوده و در اندازه هاي متنوعی از 1 تا 4 میلیمتر وجود دارند.
پلاژیوکلازها داراي ماکل هاي متنوع کارلسباد- آلبیت و پلی سنتتیک بوده که اکثرا ناقص می باشند و یا دچار انحلال شده اند. همچنین در آنها منطقه بندي نوسانی و بافت غربالی مشاهده می گردد. این کانی در محل شکستگیها دگرسان شده و در بعضی از آنها می توان دربرداریهایی از مذاب مشاهده نمود. فنوکریستهاي کوارتز بیشکل بوده و در اندازه هاي 0/05 تا 2 میلیمتر متغیر استآنها. اکثراً داراي خاموشی موجی می باشند و داراي حواشی خلیجی هستند.
بیوتیت به عنوان فراوانترین کانی مافیک در داسیت ها مطرح است. اکثرا بصورت درشت بلورهاي شکل دار تا نیمه شکل دار می باشند. اندازه درشت بلورها بین 0/2 تا 4 میلیمتر متغیر است؛ به گونه اي که در برخی از نمونه ها اندازه آنها تا 1/5 سانتی متر نیز می رسد. بیوتیتها بعضاً اپاکی شده اند. آمفیبول ها درصد بسیار کمی از سنگ را تشکیل داده اند و گاه در زمینه پراکنده اند و بصورت بی شکل تا نیمه شکل دار و کشیده دیده می شوند. این کانی در این سنگها به شدت اپاکی شده است. کانیهاي اپاك نیمه شکل دار تا بی شکل بوده و اندازه آنها 1 میلیمتر است.
با توجه به مطالعات پتروگرافی انجام شده روي نمونه هاي منطقه مورد مطالعه شواهد بافتی قابل توجهی از بافت هاي غیرتعادلی به دست آمد؛ به گونه اي که بافت هاي غیر تعادلی در سنگهاي نیمه عمیق معمول هستند. این بافت ها تغییر در شرایط فیزیکی ماگما را در خود ثبت میکنند و تفسیر آنها در پی بردن به تحولات ایجاد شده طی صعود ماگما موثر است.
تشکیل یک بلور به سه فرایند نطفه بندي، انتشار و رشد بستگی دارد که تغییر در شرایط موجب تفاوت در سرعت انجام آنها می شود که باعث از بین رفتن تعادل و ایجاد یک بافت غیر تعادلی در بلور می گردد. نظریات متفاوتی درباره دلایل ایجاد کننده این بافت بیان شده است که از آن جمله می توان به اختلاط ماگمایی - Tsuchiyama, ۵۸۹۱ - ، کاهش فشار - ۲۹۹۱ - Nelson and Montana, و فروتافت سریع ماگما - ۲۸۹۱ - Kuo and Kirkpatrick, اشاره کرد. در سنگهاي نیمه عمیق مورد مطالعه، پلاژیوکلاز داراي طیف گسترده اي از انواع بافت هاي نشان دهنده عدم تعادل از جمله بافت غربالی، آثار انحلال، منطقه بندي نوسانی، ماکل هاي ترکیبی و ناقص و دربرداریهاي مذاب می باشد.
