بخشی از مقاله
چکیده
در منطقه رزّه - جنوبشرق شاهرود - تعدادي گنبدهاي سابولکانیک با ترکیب تراکی آندزیتی و تراکی- آندزي بازالتی رخنمون دارند که داراي ماهیت آداکیتی میباشند. سنگهاي سازنده این گنبدها حاوي آنکلاوهایی هستند که از لحاظ شکل، ترکیب کانیشناسی و سنگشناسی بسیار متنوع میباشند. آنها داراي ماهیت آمفیبولیتی، گنیسی، میکاشیستی، لختههاي مافیک و میکروگرانولار مافیک میباشند و شواهد بارزي از آغشتگی و اختلاط ماگمایی با پوسته قارهاي به حساب میآیند. با توجه به زمینشناسی عمومی منطقه آنکلاوهاي آمفیبولیتی و گنیسی از بخشهاي پوستهاي زیرین سرچشمه گرفتهاند. آنکلاوهاي میکروگرانولار مافیک، لخته هاي مافیک حاصل تبلور اولیه اجزاء مافیک ماگما و اختلاط بعدي آنها در خلال صعود ماگما میباشند.
کلیدواژهها: گنبدسابولکانیک، تراکیآندزیتی، آداکیت، آنکلاو.
مقدمه
گنبدهاي سابولکانیک منطقه رزّه در فاصله تقریبی 120 کیلومتري جنوب شرق شاهرود، در بخش شمالی زون ساختاري ایرانمرکزي رخنمون دارند. محل پیدایش آنها بخشی از نقشه زمینشناسی 1:100,000رزوه را شامل میشود. این منطقه داراي مختصات جغرافیایی 55° 38´ تا55 °58´ طول شرقی و35 °58´ تا35°61´ عرض شمالی میباشد. دسترسی به این منطقه از طریق جاده شاهرود - طرود- سهل- رزّه امکان پذیر است. - شکل . - 1 در این منطقه تعدادي گنبد آداکیتی با ترکیب عمدتاً تراکیآندزیتی و تراکی آندزيبازالتی، و با سن جوانتر از ائوسن رخنمون دارند. سنگهاي آتشفشانی و آتشفشانی رسوبی ائوسن با ترکیب مارن، سیلتستون، آهک میکرایتی، ماسهسنگ، کنگلومرا، ولکانیکلاستیک و توف میزبان آنها میباشند.
بحث و بررسی
منطقه رزّه واقع در شمالشرق طرود - جنوبشرق شاهرود - بخشی از نوار ماگمایی سنوزوئیک شمال ایران مرکزي میباشد. در این نوار ماگمایی سنگهاي آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی ائوسن الیگوسن در مقیاسی وسیع از شمال سمنان تا حوالی تربتحیدریه رخنمون دارند تعدادي توده نفوذي با اشکال دایک، سیل و گنبد بین سنگهاي آتشفشانی – رسوبی نفوذ کردهاند که دامنهاي از ترکیبات سنگی آذرین عمیق تا نیمه عمیق را شامل میشود و داراي ترکیبات گرانیت، دیوریت، گابرو - از یک سو - و ریولیت، داسیت، تراکیآندزیت و تراکیآندزي بازالت - از سوي دیگر - میباشد. در منطقه رزّه که بخشی از این نوار میباشد تعداد زیادي دایک و چند گنبد رخنمون دارند که سنگهاي آتشفشانی- رسوبی ائوسن- الیگوسن را قطع کردهاند. طول این دایکها از چند متر تا چند صد متر متغییر است و عرض آنها از چند سانتیمتر تا چند متر در نوسان میباشد.
گنبدهاي بازمین، اندرکوه و گنبد جنوبی اندرکوه نمونههاي بارزي از گنبدهاي موردنظر میباشند - شکل - 2 که سطح مقطع آنها غالباً بیضی شکل است و وسعت آنها از حدود 2 تا 6 کیلومتر در حال تغییر میباشد. سنگهاي سازنده این گنبدها داراي ترکیب تراکیآندزیتی و تراکیآندزي بازالتی میباشد. اندازه دانههاي آنها از بسیار ریز تا متوسط متغییر است؛ بطوریکه بخشی از آنها بسیار شبیه سنگهاي آذرین درونی میباشند.در این گنبدها آنکلاوهایی یافت میشود که با توجه به شواهد صحرایی و میکروسکوپی میتوان آنها را به دستههاي زیر تقسیم کرد:
-1گنیسی و میکاشیستی
-2 آمفیبولیتی
-3 لخته هاي مافیک - غالباً غنی از هورنبلند و اوژیت -
-4آنکلاوهاي پگماتوئیدي- دیوریتی -5 آنکلاوهاي میکروگرانولار مافیکی.
از بین آنکلاوهاي نامبرده لخته هاي مافیک، میکروگرانولار مافیک و پگماتوئیدي- دیوریتی داراي بیشترین تشابه کانیشناسی با سنگهاي میزبان خود میباشند. بافت آنها از نوع آذرین میباشد. همچنین اندازه آنها از چند میلیمتر تا چند دسیمتر متغییر است. بعضی از آنها داراي حاشیههاي گرد شده یا کنگرهدار میباشند. و برخی دیگر داراي حاشیههاي تند و شارپ میباشند. بنظر میرسد ماگماي سازنده این آنکلاوها با سنگهاي
