بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق خطای برآورد درصد تاج پوشش دو گونه Festuca ovina,Astragalus gossypinusبا نمونه برداری به روش ترانسکت بررسی شده است برای این منظور درصد تاج پوشش دو گونه در بخشی از مراتع واقع در منطقه آریز در شهرستان سنندج ثبت شد، سپس ترانسکت هایی با طول های 20، 300،200،150،100،50با فواصل 10 متر در دو جهت عمودی و افقی با 4 تکرار به صورت تصادفی – سیستماتیک مستقر گردید. وجود اختلاف بین مقادیر برآورد شده با استفاده از ترانسکت با طول های گوناگون با تحلیل واریانس بررسی شد .
نتایج نشان داد که بین طول های گوناگون از نظر آماری اختلاف معنی دار وجود دارد و کاهش انحراف معیار با افزایش طول نمونه برداری برای متغیر درصد تاج پوشش در مورد هر دو گونه بیش از 100 متر چشمگیر نبوده است، به عبارتی با افزایش طول ترانسکت بیش از 100 متر ، افزایش در دقت نمونه برداری حاصل شده است . تحلیل اریبی یا همان خطا نشان داد که روش ترانسکت، اریب و بیش برآوردی است و مقدار خطای نسبی بین 10 تا 15 درصد برای گونه Festuca ovina و 10 تا 30 درصد برای گونه Astragalus gossypinus بود اگر چه نتایج این تحقیق بیش برآورد این روش و وجود تفاوت معنی دار را تایید کرد مقدار کم و قابل اغماض بیش برآوردی در مقابل سرعت و کارایی این روش در اجرا قابل چشم پوشی است.
مقدمه
کنفیلد نمونه برداری خطی را در سال 1941معرفی کرد که تا به امروز کاربردهای بسیاری در برآورد وفور و پوشش گونه های گیاهی داشته است - . - Gregoire et al, 2003 این روش بر پایه یک خط به عنوان نمونه استوار است که معیار قرار گرفتن افراد در این نمونه خطی، گذر خط از مکان هندسی افراد است - . - Gregoire et al, 2003 دربین روش های گوناگون نمونه برداری و نیز روش های گوناگون نمونه برداری خطی، از نظر گستردگی به کارگیری در اجرا، روش ترانسکت بیشترین کاربرد را در جنگل های زاگرسی و وایران تورانی داشته است.
در ایران اولین استفاده از ترانسکت برای برآورد پارامترهای کمی جنگل در سال 1372 در جنگل های جگین صورت گرفته است - زبیری، . - 2007 در پژوهش دیگری مناسب ترین طول ترانسکت - با اندازه گیری فاصله بین درختان - برای برآورد مشخصه های کمی در جنگل های زاگرس بررسی شد - زبیری، . - 2007 در این تحقیق ترانسکت های با طول های 140،125،100،75،50متر در نظر گرفته شد نتایج نشان داد که ترانسکت با طول 140 متر ، هم در برآورد تعداد در هکتار و هم در برآورد سطح تاج پوشش، بیشترین دقت را دارد.
همچنین در بخشی از جنگل آموزشی- پژوهشی دانشگاه کرمانشاه آماربرداری با قطعات نمونه 10 آری و آماربرداری با ترانسکت - با اندازه گیری فاصله بین درختان - از نظر دقت و هزینه مقایسه شده است - . - 2007,et al Heidari نتایج این تحقیق برتری پلات بر ترانسکت را از نظر کارایی بیان کرد. نمونه برداری با استفاده از ترانسکت برای برآورد الگوی پراکنش خشکه های سرپا و افتاده - - et al,2002 . Bate، تعیین طول جاده ها - Matern، - 1964و.... داشته است اما کاربرد اصلی این روش در داخل کشور در زمینه برآورد درصد تاج پوشش برای بررسی صحت طبقه بندی تراکمی جنگل بوده است. از این رو مطالعه در مورد صحت روش ترانسکت در برآورد برخی از پارامترهای گیاهان ضرورت تحقیق حاضر را فراهم آورده است.
برای اندازه گیری پوشش گیاهی روشهای فراوانی ابداع شده که هر روش در مطالعه یک نوع پدیده معین و در تیپ پوشش گیاهی بخصوص و با توجه به هدفهای مورد مطالعه و همچنین امکانات موجود نتیجه بهتری در بر دارد. به طور کلی در بررسی های مختلف بسته به شرایط رویشگاهی طول ترانسکت نیز متفاوت است منتهای مراتب، اینکه در هر منطقه با توجه به نوع تیپ و نوع گیاهان می بایست چه طول مناسبی از ترانسکت به کار گرفته شود؛ انجام نشده است. این تحقیق این موارد را بررسی می کند: .1 تاثیر طول ترانسکت بر برآورد میانگین پارامتر درصد تاج پوشش چیست؟.2 طول مناسب ترانسکت از نظر میزان اشتباه آماربرداری مجاز چقدر است؟
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
منطقه آریز در محدوده جغرافیایی̋ 35 ̊21 ̒18 ̋و 35̊27 ̒25 عرض شمالی و 46̊̒51 57̋ و 46̊̒54 ̋20 طول شرقی در 27 کیلومتری غرب شهرستان سنندج با مساحتی حدود 262 هکتار واقع است. ارتفاع این منطقه از سطح دریا 2460-1900 متر بوده که به عنوان یک منطقه ییلاقی با پراکنش نسبتا انبوه گونه های مرتعی از تیره گندمیان، بقولات، و چتریان مورد بهره برداری و چرای دام قرار می گیرد، متوسط میزان بارندگی 453,6 و درجه حرارت سالیانه 12,8 سانتی گراد می باشد و به روش دومارتون در اقلیم نیمه خشک قرار دارد، این مراتع از طرف شرق و شمال شرق به کوه آبیدر بزرگ، از شمال غرب به کوه وزمان، و از سمت جنوب غرب به کوه تایلان محدود می شود، در اطراف این مراتع گردنه های صعب العبور و دره های عمیقی وجود دارد که از میان آنها می توان به گردنه گرماش در شمال غرب، دره باران در شمال شرق، دره چهار گاه در جنوب شرق، و دره شما ل غرب اشاره نمود.
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
منطقه آریز در محدوده جغرافیایی̋ 35 ̊21 ̒18 ̋و 35̊27 ̒25 عرض شمالی و 46̊̒51 57̋ و 46̊̒54 ̋20 طول شرقی در 27 کیلومتری غرب شهرستان سنندج با مساحتی حدود 262 هکتار واقع است. ارتفاع این منطقه از سطح دریا 2460-1900 متر بوده که به عنوان یک منطقه ییلاقی با پراکنش نسبتا انبوه گونه های مرتعی از تیره گندمیان، بقولات، و چتریان مورد بهره برداری و چرای دام قرار می گیرد، متوسط میزان بارندگی 453,6 و درجه حرارت سالیانه 12,8 سانتی گراد می باشد و به روش دومارتون در اقلیم نیمه خشک قرار دارد، این مراتع از طرف شرق و شمال شرق به کوه آبیدر بزرگ، از شمال غرب به کوه وزمان، و از سمت جنوب غرب به کوه تایلان محدود می شود، در اطراف این مراتع گردنه های صعب العبور و دره های عمیقی وجود دارد که از میان آنها می توان به گردنه گرماش در شمال غرب، دره باران در شمال شرق، دره چهار گاه در جنوب شرق، و دره شما ل غرب اشاره نمود.
شکل .1موقعیت استان روی نقشه ایران - الف - ، موقعیت منطقه روی نقشه استان کردستان - ب - ، محدوده منطقه گونه علف بره با نام علمی Festuca ovina گیاهی پایا و پشته ای که در مناطق کوهستانی کشور رشد می کند از خانواده گندمیان است از ویژگی های این گیاه، مقاومت به سرما، یخبندان خشکی و اراضی سنگلاخی با مواد آلی کم است از این رو، به عنوان کم توقع ترین گیاه محسوب می شود و در کنترل فرسایش دامنه های شیبدار موثر است.
با توجه به این ویژگی، به عنوان گیاهی حفاظتی و علوفه ای معرفی شده است که می توان برای اصلاح مراتع کوهستانی از آن استفاده کرد - مقدم، . - 1387 گونه گون با نام علمی Astragalus gossypinus از گیاهان خانواده Fabaceae زیر تیره papilionaceae گیاهی بوته ای خشبی و خاردار چندساله، مقاومت زیادی به نسبت به خشکی و سرما دارد و به دلیل سیستم ریشه ای راست و عمیق در کنترل فرسایش و حفاظت خاک، به ویژه در شیب های تند بسیار موثر می باشد در ارتفاعات تیپ های بالشتکی را تشکیل می دهد - مقدم، . - 1387
روش انجام تحقیق
به منظور انجام تحقیق مذکور ابتدا در روی نقشه توپوگرافی محدوده مورد مطالعه به مساحت 262 هکتار معین گردید، وضعیت محدوده با استفاده از برنامه گوگل ارث باتوجه به دیدی که از مرتع مورد نظر بدست آمده یود تیپ مورد نظر و اراضی زراعی و باغات مشخص شد و سپس مساحت واحدهای کاری محاسبه گردید در داخل این محدوده مطالعاتی یک تیپ معرف علفزار با گونه های غالب Festuca ovina, Astragalus gossypinus, به روش پیمایش صحرایی نمونه برداری از پوشش گیاهی با روش ترانسکت انتخاب شد و ترانسکت با طول های مختلف 300،200،150،100،50،20 در جهات مختلف افقی و عمودی به روش تصادفی – سیستماتیک و با 4 تکرار مستقر گردید.
