بخشی از مقاله
چکیده
انتخاب صحیح پروژه ها یکی از مهم ترین گام های سازمان های پروژه محور در راستای مدیریت راهبردی سازمان است. مساله اصلی در اداره این شرکتها انتخاب پروژه هایی است که با اهداف بلند مدت شرکت هماهنگ بوده و از آنجایی که اهداف، ماموریت ها و راهبردها در این سازمان ها از طریق اجرای پروژه تحقق می یابد در نتیجه مدیران این شرکتها درصدد انتخاب و اجرای پروژه هایی هستند که حداکثر کارایی و بهره وری را بدنبال داشته باشند. این امر نیز بدیهی است که هر شرکتی دارای منابع محدود است و با توجه به شرایط رقابتی حاکم، محدودیت منابع و انتظارات ذینفعان، تصمیم گیری مناسب در جهت مصرف این منابع ضرورت دارد. بنابراین، در انتخاب مجموعه پروژه ها وجود روشی کارآمد و صحیح برای ارزیابی، اولویت بندی و انتخاب پروژه ضروری است.
اهمیت اولویت بندی و انتخاب صحیح پروژه های فناوری پیشرفته، اهمیت توسعه پایدار در برنامه های استراتژیک سازمان های مجری این گونه پروژه ها و عدم قطعیت بالا در محیط اینگونه پروژه ها، دلیل پرداختن به این موضوع خاص در این پژوهش می باشد. در پژوهش های پیشین انتخاب پروژه ها توسط تعدادی از پژوهشگران به روش های متفاوتی انجام شد.
در این پژوهش معیارهای جامع و موثر برای انتخاب و تصمیم گیری در زمینه طرح های و پروژه های اجرایی با فناوری های پیشرفته در یک سازمان جمع بندی و تجزیه و تحلیل شده است. روش های پیشنهادی و تصمیم گیری برای این نوع پروژه های تاثیر گذار در سطوح مختلف در ادبیات بیان شده است و اجرای این نوع تصمیم گیری در سازمان با فناوری های پیشرفته و دانش بنیان، کاربردی بودن روش بعلاوه توانایی آن در دنیای واقعی را نشان می دهد.
مقدمه
شرکت های موفق در حوزه فناوری پیشرفته نقش مهمی در بهبود رفاه اقتصادی در بعد ملی ایفا می کنند و محصولات مبتنی بر فناوری پیشرفته بیشترین رشد را در معاملات بین المللی داشته اند. امروزه، اجرای امور حیاتی و دست یابی به اهداف مهم در سازمان ها، در قالب استفاده از پروژه ها تحقق می یابد. بخاطر افزایش رقابت های بین المللی، سرعت تغییر تکنولوژی، کاهش چرخه عمر محصولات، نیاز به توسعه محصولات جدید و نوآوری و افزایش برون سپاری ها، پیدایش و بکارگیری مدیریت پروژه افزایش یافته است.
تحویل پروژه ها در چارچوب زمان، هزینه و کیفیت مورد انتظار از اهداف چالش برانگیز مدیریت پروژه می باشد. در همین راستا رتبه بندی آنها نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است. با توجه به تعداد زیاد پروژه ها و محدودیت ظرفیت ها نیاز به یک ابزاری جهت مشخص کردن رتبه پروژه ها و در نهایت اولویت بندی پروژه ها جهت اجرا می باشد. برای این مهم یک مدلی طراحی گردید که رتبه پروژه ها را مشخص می کند و در نهایت تصمیم گیرنده، تصمیم گیری برای انجام پروژه ها می گیرد. استفاده از مدل ریاضی در جهت انتخاب پروژه ها، بعنوان یک رویکرد اساسی در مدیریت سبد پروژه ها، باعث می شود که با تخصیص صحیح منابع به پروژه ها، سازمانها و شرکتها بیشترین سود را کسب نمایند.
در این مقاله ابتدا تعاریف ابتدایی مفاهیم مورد استفاده بیان می شود و روشهای انتخاب پروژه ها آورده می شود و بعد از بیان روشهای استفاده شده در اولویت بندی و انتخاب، نوآوری ها و توسعه های ارائه شده بیان می گردد و در نهایت مطالعات انجام گرفته طبقه بندی می شوند. با جست و جو در مطالعات گذشته در طبقه بندی های مورد بررسی، کمبودها و شکاف های موجود در مسئله شناسایی می شوند.
اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه شرکت ها و بنگاه های اقتصادی برای باقی ماندن در بازارهای تجاری و رقابت پذیری و کسب درآمد اقتصادی و اجتماعی بسوی روش پروژه محور گرایش پیدا کرده اند. با توجه به محدودیت منایع و شرایط رقابتی حاکم و انتظارات ذینفعان اتخاذ تصمیماتی مناسب در جهت مصرف منابع و حداکثرسازی درآمد و افزایش ارزش شرکت ضروری بنظر می رسد. پیچیدگی ها و پویایی های محیطی باعث مشکل شدن تصمیم گیری جهت انتخاب پروژه ها بخصوص پروژه های فناوری پیشرفته تحت شرایط مبهم و احتمالی شده است.
با توجه به شرایط اقتصادی و رقابت سازمان ها در ابعاد جهانی، این مسئله ابزاری است که به مدیران کمک می کند تا با اتخاذ تصمیمات صحیح، و انتخاب پروژه هایی با حداکثر کارایی قدم در راه ایجاد رضایتمندی بین ذی نفعان و دستیابی به اهداف راهبردی بگذارند. - آپریل و همکاران، - 2003 بنابراین استفاده از ابزارها و مدل های مناسب که بتواند در این تصمیم گیری ها به یاری سازمان بیاید ضروری است. در نتیجه انجام چنین پژوهشی که بتواند باری از دوش مدیران برداشته و در تصمیم گیری های شرکتهای پروژه محور به کمکشان بیاید ضروری است. با توجه به جدید بودن بحث های مربوط به این نوع پروژه ها، این مطالعه می تواند راه را برای سایرین و تحقیقات و بررسی ها هموار سازد.
ادبیات پژوهش
پروژه . تلاشی موقتی برای ایجاد محصول، خدمت یا نتیجه ای منحصر بفرد است
موسسه مدیریت پروژه، پروژه را مجموعه تلاشهای موقتی برای تحقق یک تعهد و یا ایجاد یک محصول یا ارائه خدمات مشخص، غیر تکراری و منحصر
پروژه تلاشی پیچیده، غیر روال و یکتا است که تحت محدودیت های زمان، بودجه، منابع و شرایط خاص عملکردی است. همچنین پروژه ها پنج شاخصه کلی دارند که عبارتند از :
1. هدف تعریف شده.
2. عمر تعریف شده یا زمان آغاز و پایان مشخص.
3. مشغول کردن چند بخش و یا حرفه مختلف.
4. انجام کاری که قبلا هرگز انجام نشده است.
5. خواسته های مشخص زمانی هزینه ای و عملکردی.
همین ویژگی نخست است که به یک سازمان کمک می کند که به اهداف و استراتژی خود در قالب یک پروژه دست یابد. زمانی که یک سازمان پروژه ای را انتخاب می کند اهداف پروژه باید کاملا با اهداف استراتژیک و برنامه سازمان هم خوانی داشته باشد، در غیر این صورت نتیجه اجرای پروژه، هدر دادن منابع سازمانی است و پروژه نقشی در رساندن سازمان به اهداف بلند مدت، ایفا نمی کند.
مدل سازی ریاضی
به نمایش گذاردن روابط بین متغیرها با استفاده از روابط ریاضی را مدل سازی ریاضی گویند - بدریِ و دیگران، - 2001 مدل سازی ریاضی فرآیندی 6 مرحله ای است. این مراحل عبارتند از: تعیین متغیرهای تصمیم، گردآوری اطلاعات، تعیین تجمیع مناسب اطلاعات و طبقه بندی آنها، تعیین نوع مدل، تنظیم و ساخت مدل، ساده سازی مدل. متغیرهای مدل باید به گونه ای تعیین شوند که بتوانند خصوصیات مهم پدیده و یا سیستم و چگونگی تاثیر متقابل آنها را بیان کنند. در تعیین متغیرها و تعداد آنها باید به این نکته توجه داشت که هرچه تعداد آنها بیشتر باشد مدل شباهت بیشتری به سیستم واقعی پیدا می کند و رفتار آن را بهتر نمایش می دهد ولی وجود جزئیات بیشتر ممکن است سبب پیچیده تر شدن روش حل گردد.
برعکس هرچه جزئیات کمتر باشد ممکن است از رفتارواقعی پدیده فاصله بگیریم ولی حل مدل ساده تر خواهد شد. ساخت مدل مهم ترین مرحله در مدل سازی ریاضی است. با توجه به مراحلی که تاکنون در مدل سازی ریاضی گفته شد می توان س از طی آن مراحل مدل ریاضی را ساخت. ساختار اساسی یک مدل ریاضی شامل متغیرهای تصمیم، تابع هدف و محدودیتها است که در این مرحله از فرآیند مدل سازی باید مشخص شوند. بهترین مدل ریاضی مدلی است که از نظر تحلیلی ساده و نشان دهنده سیستم یا پدیده مورد مطالعه باشد.
تاریخچه فناوری
فناوری همیشه نقشی مهم در خلق ثروت برای کشورها و در تاثیرگذاری استانداردها و کیفیت زندگی داشته است. وقتی انسان اولیه از شاخه درخت برای بالا رفتن از آن درخت و رسیدن به میوه هایش استفاده کرد یا تکه سنگی را تراشید و آن را به یک نیزه تبدیل کرد، در واقع فناوری لازم برای بقا را طراحی می کرد. سال ها آزمون و خطا، خلاقیت و پشتکار طول کشید تا انسان توانست ابزارها را طراحی کند، دانش ساخت شهرها و بناها را کسب کند، دانش کشاورزی را فرا گیرد، روش هایی برای جابجایی مواد و محصولات ابداع کند
