مقاله طراحی برج مسکونی مطلوب و هوشمند

بخشی از مقاله

طراحی برج مسکونی مطلوب و هوشمند

چکیده

5 رکن ضروری حیات و ادامه بقاء برای انسان به ترتیب اهمیت عبارت است از: هوا، آب، غـذا، تـامین آسـایش جسـم و روان. مسکن یا خانه مکان و کالبدی است که تامین کننده دو رکن آخر آسایش جسم و روان است. شکل گیری مسکن تـابع عوامـل و شرایط فرهنگی، اقلیمی، اقتصادی ، معیشتی است. بنابراین بررسی ویژگیهای آن در معماری سنتی و مدرن، مبـانی طراحـی مسکن مطلوب، عملکردها، تجهیزات و استانداردهای مسکن از جمله عوامل مهم و مسائل ضروری اسـت کـه در ایـن تحقیـق به آن پرداخته می شود.

کلمات کلیدی: مسکن , مسکن مطلوب , خانه هوشمند , برج مسکونی , مصرف انرژی

.1 مقدمه

داشتن مسکن امری است که هر موجود زنده ای با آن درگیر است و به نوعی سعی در فراهم کردن آن دارد. نیاز بـه خانه به آن اندازه اساسی است که انسان ها از اولین لحظه های آشنایی با خویشتن و با محیط، بـه سـاختنش مبـادرت ورزیـده اند و این امر تا آن اندازه برایشان پرمعنی، تعیین کننده و حیاتی بوده که اجرایش را خود به عهده گرفته. از این رو بـا اطمینـان می توان گفت که فضاهای مسکونی مهمترین فضاهای زیستی ساخته بشر هستند. مسکن در زمینه رفع نیـاز هـای مسـکونی مردم به کار می رود. نیاز مسکونی یکی از اساسی ترین نیازهای انسانی به شمار می رود.در طی بیش از یک قرن که اسـتفاده از ساختمان های بلند با شیوه امروزی در جهان معمول گردیده است، این گونه بنا هـا بـرای حـل برخـی از مشـکلات امـروز جوامع مانند کمبود مسکن ناشی از افزایش جمعیت شهرها، مورد استفاده قرار گرفته انـد امـا همـواره بـا مشـکلات و نارسـائی های جدیدی همراه بوده اند. به همین دلیل احداث بنا های بلنـد همـواره مـورد بحـث و انتقـاد صـاحب نظـران رشـته هـای معماری، شهرسازی و جامعه شناسی قرار داشته است.

1

روند رو به رشد جمعیت کشور در چند دهه اخیر مشکلاتی در زمینه مسکن به وجود آورد که از آن به عنـوان بحـران مسکن یاد می شود.از طرف دیگر، ضرورت توجه به امر صرفه جویی بخصوص صرفه جویی در مصـرف انـرژی هـای فسـیلی باعث شده که طراحی اقلیمی به یکی از مباحث بسیار مهم تبدیل شود.براساس آمار موجود افـزایش مصـرف انـرژی در ایـران بیش از 5 برابر مصرف جهانی است.بناهای مسکونی با کاربری غیر مقطع بیش از یک سوم انرژی کشور را مصرف می کنند. خاصیت ناهمگنی، با دوامی و غیر قابل انتقال بودن مسکن از مکانی بـه مکـان دیگـر موجـب متمـایز شـدن مسـکن از سـایر کالاهای اقتصادی شده است. خواص مزبور به علاوه ابعاد اجتماعی مسکن باعث شـده کـه مسـکن دارای سـه نقـش متفـاوت باشد؛به عنوان سرپناه، به عنوان مکانی برای امنیت اجتماعی و اقتصادی خانوار و بـالاخره بـه عنـوان یـک دارایـی (عابـدین در کوش، (1377

(2 تعریف مسکن از دیدگاههای مختلف:

در زیر چند تعریف از مسکن ارائه شده است:

شولتز بیان می کند: درخانه آشنایی با جهان بی واسطه صورت می پذیرد ؛ آنجا نیازی بـه گـزینش سـیر و جسـتجوی هـدف نیست ؛ جهان در خانه و حول آن به سادگی ارزانی گردیده است. می توان گفت ، خانه مکانی است که وقوع زندگی روزمـره را در خود گرفته. زندگی روزمره معرف چیزی است که تداوم خود را در هستی ما حفظ کـرده و از ایـن رو همچـون تکیـه گـاهی آشنا به پشتیبانی ما می نشیند (کریستیان، .(1381

همچنین ، راپاپورت خانه را به عنوان یک نهاد تعریف می کند و نه یک سازه، که این نهاد برای مقاصـد بسـیار پیچیـده ای بـه وجود آمده است. حتی در آن زمان که خانه برای بشر اولیه به عنوان سرپناه مطرح بود مفهوم عملکرد تنها در فایـده صـرف یـا فضای عملکردی محض خلا صه نمی شد. بلکه مفهوم خانه به معنـی ایجـاد محیطـی مطلـوب بـرای زنـدگی بـه مثابـه واحـد اجتماعی بود(بانی مسعود، .(1380

اما لوکوربوزیه ، سرشناس ترین چهره معماری غرب و کسی که با ساختمان و اظهار نظرهایش بیش ازهـر معمـار دیگـری در شکل گیری معماری مدرن موثر بوده است لوکوربوزیه از همگان خواسته بودتا به خانه همچون ماشـینی بـرای سـکونت نگـاه کنند(فرزانیار،.(1371

از دیدگاه محمودی ، مسکن فراتر از سرپناه است. مسکن نباید گوشه خلوتی از فضا باشد. بلکه بایـد زنـدگی در آن فضـا باشـد. مسکن به هر فرم و شکلی که باشد به مثابه پوسته سوم بدن انسان است که زنده است، نفس می کشد ریشـه در زمـین دارد و باید جزئی از طبیعت به حساب آید و مانند گوناگونی دیگر موجودات زنده که تفاوت متابولیسمی آنهـا در شخصـیت ، حـالات و رفتارشان اثر میگذارد، ساختمان ها هم با توجه به بافـت کالبـدی شـان، دم و بـازدم و دمـای بیرونـی و درونـی مخصـوص بـه ارگانیسم خود را دارند(محمودی،.(1388

(3ویژگیهای کیفی مسکن مطلوب:

معیارهای مسکن مطلوب به این محدود نمی گردد که سرپناه و حافظ انسان در برابر شرایط نامساعد جـوی و گزنـد حیوانـات و احتمالا آسیب همنوعانش باشد و یا قیمت کم و یامناسبی داشته باشد و یا اینکه تامین آن برای هر کـس مقـدور باشـد. همـه

2

اینها لازمند، لکن کافی نبوده و همه مسائلی نیستند که در تعریف مسکن مطلـوب بایـد بـه آنهـا توجـه شـود. یکـی از نکـات ضروری و بسیار مهم آن است که مسکن باید محل و فضای فراهم آورنده آرامـش، آسـایش و سـکینه بـرای سـاکن خـویش باشد. مهمترین مو ضوعی که در ارتباط با مسکن باید مورد توجه قرار گیرد ، انسان است انسان به تبـع طبیعـت ثلاثـه خـویش (متشکل از بدن، نفس و روح) نیازهای سه گانه ای نیز دارد. وظیفه مسـکن مطلـوب تـامین توامـاً نیازهـای مـادی (پاسـخ بـه کالبد)، نیازهای روانی (پاسخ به نفس) و نیازهای روحانی و معنوی(پاسخ به روح) انسان است. ویژگـی هـای معمـاری مسـکن مطلوب باید به گونه ای باشد که درجات مختلف امنیت را برای ساکنین فراهم آورد. در جهت تامین امنیت، داشتن عوامـل زیـر توصیه می شود: مکانیابی مناسب مسکن نسبت به سایر عملکردهای شهری، انتخاب مصالح مناسـب کـه الزامـا مصـالح گـران قیمت نیستند،اتخاذ روش های مناسب ساخت پیش بینی های تمهیدات لازم برای تقلیل خسـارت بـه هنگـام وقـوع سـانحه و مکانیابی مناسب مسکن در ارتباط با عملکردهای مولد انواع آلاینده ها به ویژه آلـودگی هـوا و آلـودگی صـوتی. مصـون بـودن فضاهای داخلی مسکن از دید بیگانگان موردی است که آسایش خانواده سخت به آن وابسته است در واقـع مسـکن بـه عنـوان محل امن و آرامش خانواده باید به گونه ای مناسب از مشرف قرار گرفتن در امان بماند. مورد دیگری که در این رابطـه مطـرح است ارتباطات صحیح فضاهای داخلی است به گونه ای که اولاً غریبه ها بر فضاهای داخلی تسلط نداشته باشـند و ثانیـا قلمـرو

اعضای خانواده نیز به طریق مناسب از یکدیگر تفکیک شوند. آرامش اعضای خانواده کیفیـت مهمـی اسـت کـه توجـه بـه آن ضرورت بنیادین مسکن مطلوب است. ایجاد محیط آرام در مسکن نیز به عواملی همچون مکانیـابی مسـکن نسـبت بـه سـایر عملکردها، مصالح مصرفی، سلسله مراتب بین درون و برون و غیره بستگی تام دارد. اگر ارتباط انسـان بـا جهـان هسـتی را بـه روابط چهارگونه ارتباط با محیط های طبیعی و مصنوع و جامعه و خویشتن تقسیم کنیم وجود خلوت در محیط زنـدگی یکـی از مهمترین ویژگی های کیفی محیط است که می توانند به ایجاد زمینه مناسب رابطه انسان با خویشتن بی انجامـد. نکتـه مهـم در این مقوله آن است که ابنیه به گونه ای طراحی شوند تا نیاز به تنظیم کننـده هـای مصـنوعی شـرایط محیطـی بـه حـداقل ممکن کاهش یابد در این صورت است که نه تنها در بلند مدت فواید زیست محیطی و حتـی صـرفه هـای اقتصـادی فراوانـی برای جامعه خواهد داشت در جهت خودکفایی و هویت ملی نیزعمل خواهد کرد نکته بعدی در ارتباط با بهره گیری از طبیعـت عبارت از شناسایی قوانین حاکم بر طبیعت و استفاده از آنهـا در طراحـی و برنامـه ریـزی محـیط مصـنوع و از جملـه مسـکن است(نقی زاده ،.(1379

(4مبانی طراحی مسکن مطلوب :

مبانی طراحی مسکن مطلوب را می توان در جدول زیر خلاصه نمود:

جدول(: ( 1 مبانی طراحی مسکن مطلوب

مبانی طراحی مسکن توضیحات
مطلوب
- تناسب ابعاد فضاها با ویژگی های روانی و فیزیولوژیکی انسان
مقیاس انسانی - درجه نفوذپذیری اصوات مزاحم در مقایسه با توان تحمل انسان

- درجه نفوذ آلودگی هوا در مقایسه با وضعیت مجاز
- چگونگی تنظیم شرایط محیطی با ویژگی های فیزیولوژیکی انسان
- میزان پاسخگویی مسکن به ارزش های فرهنگی ساکنین

3

کلیت

سلسله مراتب

هماهنگی

درونگرایی

تعادل

مکانیابی مناسب

(اقتباس از نقی زاده،(1379

- توجه تواماً به جملگی نیازهای مادی و روانی و معنوی انسان

- ملحوظ داشتن ارتباط و تناسب ویژگیهای مسکن مورد نظر با عملکرد و اشکال مجاور

- مرئی داشتن تاثیر شرایط محیطی بر معماری مسکن

- توجه داشتن به تاریخ و همچنین نگرش به آینده به همراه ملحوظ داشتن نیازهای روز

- توجه همزمان و متوازن به کلیه عناصر و عوامل مرتبط با مسکن و محیط

- تاثیر اصل سلسله مراتب بر معماری مسکن به تبیین مراتب و نحوه ارتباط قلمروهای مختلف (عمومی ، نیمه عمـومی ،

نیمه خصوصی و خصوصی ) می پردازد و حد و حریم و فضاها و عناصر ارتباطی هریک را تعیین می نماید ارتبـاط اجـزا و

عناصر آن قلمرو با یکدیگر و با سایر قلمروها را مورد توجه قرار می دهد.
- هماهنگی ویژگی های محیط مصنوع با مختصات روانی و فیزیکی انسان

- هماهنگی عناصر انسان ساخته با طبیعت و اقلیم

- هماهنگی عناصر و عملکردهای مجاور

- هماهنگی فرم ها و اشکال

- هماهنگی مصالح با یکدیگر و با اقلیم

در پاسخ به برخی معیارهای مطرح شده در مورد مسکن مطلوب همچون محرمیت، خلـوت و ارتبـاط بـا طبیعـت یکـی از
مهمترین اصول رعایت درونگرایی است
- توجه متعادل به نیازهای مختلف انسان

- استفاده از الگوهای آشنا و هندسی متعادل مثل تقارن

- حفظ و تقویت تعادل بین اشکال و معماری مسکن با توجه به زمان و فرهنگ جامعه

- حفظ تعادل محیط با عنایت به تلفیق مناسب محیط مصنوع و طبیعت

- اجتناب از ایجاد هرگونه بی نظمی و خروج از اعندالی که بر انسان و محیط اثر نامطلوب و مخرب داشته باشد

- مکانیابی مناسب مسکن نسبت به سایر عملکرد های شهری

- مکانیابی مناسب ساختمان در پلاک مربوطه

- مکانیابی مناسب ساختمان و فضای باز یک واحد مسکونی نسبت به ساختمان و فضای باز سایر ابنیه همجـوار و نسبت به معبر

- مکانیابی مناسب فضاهای داخلی مسکن نسبت به یکدیگر و نسبت به فضای خارج

- مکانیابی مناسب اجزاء ساختمان همچون درها و پنجره ها

4

(5 انواع مسکن:

انواع مسکن را میتوان به موارد زیر تقسیم نمود: -1 خانه های تک واحدی مستقل -2 خانه های حیاط مرکزی -3 خانه های شهری -4 آپارتمانهای بلند -5 برج های مسکونی

جدول : (2 ) مقایسه ویژگی گونه های مختلف مسکن

(محمودی، (1388

(6 تعاریف ساختمانهای بلند

(1-6 تاریخچه ساختمان های بلند در جهان بلندمرتبه سازی از جمله پدیده هایی در معماری و شهرسازی محسوب می شود کـه تاریخچـه آن بـه اواخـر قـرن نـوزدهم و

اوایل قرن بیستم بر می گردد .در واقع رشد و شروع بلندمرتبه سـازی در اواخـر قـرن نـوزدهم در شـیکاگو شـروع شـد .درآن زمان اساس این بلندمرتبه ها برای دفاتر اداری و تجاری به دنبال تقاضای بالا و کمبود زمین در مرکز شهر شـیکاگو بـود .امـا بلندمرتبه سازی و سازه های عمودی به همین جا ختم نشدند و به منظور پاسخگویی به تقاضای بـالای زمـین در کشـورهای دیگر از جمله مورد توجه واقع شدند.

(2-6تاریخچه ساختمان های بلند در ایران

آغاز حرکت به سمت بلندمرتبه سازی در ایران را می توان سال 1328 هجری شمسـی دانسـت .نخسـتین سـاختمان بلنـد ایران که ساختمانی ده طبقه در تهران بود کـه در سـالهای 1330 - 1328 طراحـی و سـاخته شـد. در حقیقـت گسـترش تهران از دهنه 1340 به بعد، با بنای ساختمانهای بلند وزارتخانه ها و هتلهای بزرگ آغـاز مـی شـود .در سـالهای - 1357 1340با سرمایه گذاری بانک رهنی ، سازمان مسکن و شهرسازی، شهرکها و مجتمع های مسکونی و بلند مرتبه در تهـران احداث شدند.

(3-6فرم ساختمان های بلند

به طور کلی فرم ساختمان های بلند در سایت به دو صورت بنا میشود:

-1 ساختمان های بلند به صورت برج

-2 ساختنان های بلند به صورت نواری

(4-6الگوهای برج و ساختمان های نواری

الگو های مختلف برج

پلان چهار گوش، پلان شش گوش، پلان جفت، پلان y یاستاره، پلان Tشـکل، پـلان Hشـکل،پـلان X، پـلان دایـره ای شکل، پلان مثلثی.

(7 ساختمان های هوشمند

مدت زیادی نیست که بحث درباره موضوع ساختمان های هوشمند در محافل عمـومی مطـرح گردیـده اسـت.یک سـاختمان هوشمند ساختمانی است که در بر دارنده محیطی پویا و مقرون به صرفه به وسیله یک پارچه کردن چهار عنصـر اصـلی یعنـی سامانه ها،ساختار، سرویس هـا، مـدیریت و رابطـه میـان آنهـا اسـت.(قیابکلو،زهرا،(1390بـه عبـارت دیگر،سـاختمان هوشـمند ساختمانی است که کلیه اجزای داخلی آن به واسطه سامانه ای یـک پارچـه و ایجـاد منطقـی سـازگار بـا محـیط در تعامـل بـا یکدیگرند.ناگفته نماند که تعاریف فوق به این مفهوم نیست که این ساختمان در مقابل هر اتفـاق یـا رویـدادی بـه فراخـور آن

6

تصمیم گیری کرده و عکس العمل نشان دهد.بلکه هوشمندی بدان معنی است که که سامانه بر اساس حالت های پـیش آمـده و منطق های تعریف شده اقدام به تصمیم گیری مناسب کند.به عبـارت دیگـر سـاختمان هوشـمند در مقابـل عوامـل مختلـف توانایی بروز خلاقیت خاص نخواهد داشت بلکه بر اساس استنتاج های منطقی رفتار خواهد کرد.

(1-7انواع سامانه های مدیریت ساختمان (BMS)

سامانه کنترل روشنایی
سامانه کنترل سرما و گرما
سامانه های اعلام و اطفاء حریق
سامانه های کنترل آسانسور
سامنه های دوربین مدار بسته
سامانه های کنترل دسترسی و... (قیابکلو ، .(1390

(1-1-7سامانه با برنامه زمان بندی روزانه

ای سامانه بر اساس فهرست زمانبندی که به عنوان داده در اختیار آن قرار می گیرد و به کمک سـاعت هـای الکتـرو مکـانیکی در عملکردهای گوناگون به کار برده می شود (قیابکلو ، .(1390

(2-1-7سامانه بهینه سازی دما بر اساس زمان

این سامانه تأمین کننده کنترل عملکرد های چند کاره و کنترل پیشرفته دما است (قیابکلو ، .(1390

(3-1-7سامانه کنترل خواستاری (قیابکلو ، .(1390

(8 اهمیت استفاده از((BMS

اهمیت BMS از این جهت است که هزینه هایی که برای نصب و راه اندازی سامانه صرف می شود معمولا بـین 3تا5 سال به طور کامل احیا می شود و به این ترتیب با داشتن وسیله ای برای صرفه جویی در مصرف می تـوان بـه حفـظ و تأمین سرمایه اصلی به میزان کاملا مطلوب و مدیریت زمان دست یافت (قیابکلو، .(1390
صرفه جویی بدون هزینه صرفه جویی با هزینه بسیار کم صرفه جویی در مقیاس بالا
1 - قابلیت انعطاف -2 قابلیت اعتبار -3 کاهش هزینه زندگی
8 (1-قابلیت انعطاف
8 (2-کاهش هزینه زندگی

(9خانه هوشمند

خانههای هوشمند امروزه به عنوان یکی از بخشهای مهم سیستمهای مدیریت جامع ساختمان یا همان BMS مـورد توجـه واقع شدهاند. خانه های هوشمند با هدف ایجاد آسایش و امنیت برای کـاربران بـه سـرعت در حـال توسـعه مـی باشـند.امـروزه تکنیک های مختلفی برای اتوماسیون ساختمانهای بزرگ بکار گرفتهمیشود از قبیل کنترل نور ،کنتـرل دمـا، کنتـرل درهـا و

7

پنجرهها و پردهها و یا سیستمهای امنیتی و مدار بسته و غیره. علاوه برموارد یـاد شـده، در خانـههـای هوشـمند، کـاربردهـای دیگری نیز از قبیل کنترلMultimedia ، آبیاری گیاهان و غذا دادن به حیوانات خانگی نیز قابل تعریف است.

در یک خانه هوشمند صاحبخانه روشهای متعددی برای بهبود سیستم روشنائی خانه دارد . بعضـی از ایـن روشـها باعـث مـی شوند که زندگی در خانه برای ساکنین خانه مناسب تر و راحتتر گردد.

اصلا" مهم نیست شمادرحال چه کاری هستید؟در منزل، در محل کار وحتی خارج از کشور خانه هوشمند یکبار دیگر بـه شـما اطمینان خاطر می دهدکه تمام موارد امنیتی و مجوزهای مربوطه طبق درخواست شما رعایت شده است .خانـه هوشـمند دارای تعدادی ویژگی خاص می باشد که فعال کردن آنها باعث افزایش پوشش امنیتی و قـدرت مالکیـت خـانواده شـما خواهـد شـد .(www.ariaz.ir)

مزیت های خانه هوشمند

- کنترل کلیه تجهیزات خانه شامل روشنایی ، اسپلیت ، کولر ، تجهیزات آشپزخانه ، آبیاری، فضای سبز ، تلویزیون ، مـاهواره ، دی وی دی و ... تنها با یک ریموت کنترل.

- کنترل کلیه تجهیزات خانه و چک کردن وضعیت آنها از طریق تلفن و موبایل از هر جای دنیا

- بدون نیاز به هیچ گونه سیم کشی

- قابلیت پیاده سازی بر روی هر نوع سیستم برق

- دیدن تصاویر خانه از هر جای دنیا

- روشن شدن خودکار روشنایی هنگام ورود به خانه

- باز شدن درب به هنگام نزدیک شدن افراد مجاز به درب خانه و حذف کلید

- روشن شدن تدریجی و خودکار روشنایی هنگام که شب از خواب بیدار می شوید برای جلوگیری از آزار چشم.

- قابلیت تعریف انواع سناریو با فشردن تنها یک دکمه بر روی ریموت کنترل قادر خواهید بود سناریو را فعال کنید. بـه عنـوان مثال ، در سناریوی شام ، برخی از چراغ ها خاموش گردد . اسپلیت دمای هوا را کاهش دهد ، تلویزیون روشن شود ، موسـیقی
پخش گردد و .. www.ariaz.ir