بخشی از مقاله
چکیده
زایمان امری طبیعی است که از همکاری پزشک ، ماما و مادر باردار انجام می پذیرد، در کشورمان نیز با توسعه و پیشرفت پزشکی، زایمان ابعاد نوینی پیدا کرده است. سلامتی از حقوق اساسی انسان است و مادران باردار جزء گروه های آسیب پذیر در مسئله ی سلامت می باشند. کمبود کالبدی فیزیکی که در آن بتوان با توجه به نیازهای آموزشی- مراقبتی زنان و مادر باردار به آنان خدمات مناسبی رساند به طور ملموس حس می شود. در تحقیق حاضر بر آن شدیم با مطالعه بر روی شرایط زنان در طول دوره زندگی بویژه دوران بارداری به تدوین و تعریف کالبد فیزیکی ای بدیع و جدید در معماری حول محور این موضوع بپردازیم.
بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر، توجه به اصول معماری پایدار و استانداردهای بیمارستان ایمن در طراحی بیمارستان، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، توصیفی، تحلیلی، مقایسه ای میباشد. این پژوهش از طریق مطالعه و بررسی منابع معتبر علمی و پژوهشی در مورد بیمارستان زنان و زایمان و هم چنین جمع آوری اطلاعاتی از نمونه های اجرا شده بیمارستانها در داخل و خارج کشور و مطالعات میدانی از طریق مشاهده و نیز مطالعه بستر طرح و شرایط اقلیمی شهر تهران، ضوابط طراحی بیمارستان ایمن و در نهایت بررسی تحلیلی مطالب جمع آوری شده، راهکارهای عملیاتی و اجرایی را برای طراحی این مجموعه ارائه می دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که لزوم توجه به اقلیم و معماری پایدار و نیازهای زنان و مادران باردار، میتواند در جهت بالا بردن کیفیت خدمات درمانی و صرفه جویی در انرژی کارساز باشد.
مقدمه
مساله تشکیل خانواده و تولید نسل به نوعی مرتبط با ذات انسان است. با توجه به موضوع که از دو بخش عمده طراحی بیمارستان تخصصی زنان و زایمان و اصول معماری پایدار تشکیل شده است، طراحی باید به نحوی باشد که هر دو خواسته را با هم پیش ببرد و توجه به یکی از کیفیتهای طراحی دیگری نکاهد. آنچه در طراحی بیمارستان مهمتر مینماید عملکرد است. طراحی بیمارستان باید تمامی سیرکولاسیونها، عملکردها، اقشار مختلف استفاده کننده از بیمارستان اعم از پزشک، پرستار، کارمند، نظافت چی، بیمار و همراهان بیمار را در طرح خود در نظر بگیرد .با رعایت معیارها و استانداردها میتوان فضایی متناسب با عملکرد آن فضا و هماهنگ با نوع تجهیزات مورد نیاز آن عملکرد طراحی نمود، به گونه ای که نیازهای فیزیکی تأمین گردد، فعالیتها به بهترین نحوی در درون آن فضا جریان یابد و کمبودی احساس نشود.
از آنجایی که صرفه جویی در مصرف انرژی های فسیلی و حفظ منابع انرژی و جلوگیری از آلودگی هوا در سطح بین المللی به یکی از مسائل مهم تبدیل شده ، هم زیستی با شرایط اقلیمی به یکی از تدابیر مهم در معماری و شهرسازی مبدل شده است.
امروزه توسعه پایدار در مسکن با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی،اجتماعی و محیطی در کنار هم امکان پذیر است.این امر در معماری سنتی ما نیز مورد توجه بوده است.حیاط پتانسیل های زیادی مانند نور،سایه،تهویه طبیعی،صرفه جویی در انرژی ،آسایش حرارتی انسان را در بر می دارد.
مفهوم پایداری محیط زیست این است که زمین را بهتر از آنچه که برای خود یافته ایم ،برای نسل آینده خود حفظ کنیم،با توجه به این تعریف زمانی فعالیت ما برای پایداری محیط زیست است که در محدوده زمانی خاص انجام شود و یا ادامه دار باشد بدون اینکه منابع انرژی تمام شود و یا کیفیت زیست محیطی کاهش یابد.
مناظر شهری آشفته و متراکم و فاقد عناصر طبیعی به دلایل متعددی از جمله افزایش استرس، کاهش توجه و تمرکز در ادراک، موجب اختلال در میزان کارایی، پرخاشگری و در بلند مدت منجر به بیماری های مزمن مانند فشار خون و بیماری های قلبی می گردند. در این حین مراجعه به بیمارستان ها نیز افزایش می یابد. بیمارستان تنها به ساختمان های درمانی منحصر نیست، بلکه فضاهای اطراف ساختمان های موجود و به ویژه فضاهای سبز پیرامون آن نیز بخشی از این مراکز درمانی محسوب می شوند.
این فضاهای سبز بایستی به گونه ای با گیاهان مختلف آرایش شود که القا کننده حس آرامش به افرادی باشد که به هر دلیل به این مراکز درمانی مراجعه می کنند. بنابراین وجود فضاهایی با ظاهری زیبا در تمامی فصول سال نه تنها به روند بهبود بیماران، بلکه به آرامش هر چه بیشتر پرسنل درمانی جهت ارائه هر چه بهتر خدمات به مراجعه کنندگان کمک فراوانی می نماید. از آنجایی که فضای سبز بیمارستان ها به عنوان فضاهای سبز نیمه عمومی، تشکیل دهنده بخشی از فضای سبز شهری هستند، توجه و بهبود آنها نیز در جهت توسعه پایدار بخشی از فضاهای سبز شهری حائز اهمیت می باشد. همچنین حضور گیاهان در فضا علاوه بر جذب آلودگی و میکروب ها، تولید اکسیژن و رطوبت در هوا می کند.
روش تحقیق
روش تحقیق تحلیلی و توصیفی بوده؛ به گونه ای که اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی منابع معتبر علمی و پژوهشی در مورد مفاهیم اولیه طرح، معماری پایدار ،اقلیم تهران و استانداردهای بیمارستان ایمن جمع آوری گشته است و پس از بررسی تحلیلی مطالب جمع آوری شده و بعد از استخراج موارد طراحی، از آن ها در جهت پیشنهادات طرح استفاده شده است.
معماری بیمارستان:
شکل یک بیمارستان به شدت از چگونگی دسترسی به آن و مسیرهای رفت و آمد متأثر است؛ بنابراین، در این مورد تصمیمگیری شود که یک شکل مانند ستون فقرات با شعبات انتخاب شود یا مسیرهای رفت و آمد از یک هسته مرکزی به شکل شعاعها خارج شوند. تنظیم ارتباطاتات عمودی در داخل یک بیمارستان باید طوری طراحی شود که قسمتهای عملکردی، مراقبت، درمان، تأمین، دسترسی به بیماران ممنوع الملاقات، حیاط سرویس به صورت کارامد به هم مرتبط و در دسترس باشند. - اطلاعات معماری - نویفرت -
معماری پایدار :
معماری پایدار به دنبال به حداقل رساندن زیست محیطی منفی از ساختمان ها با افزایش بهره وری و اعتدال در استفاده از مواد ،انرژی و فضای توسعه است.اصطلاح معماری پایدار یا معماری محیط زیستی به معماری حساس به مسائل پیچیده همزیستی طبیعت، انسان و مصنوعات اطلاق می شود.
اصول معماری پایدار:
-1حفاظت از انرژ ی: هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت های فسیلی به حداقل ممکن برسد.
-2هماهنگی با اقلیم: ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند.
-3کاهش استفاده از منایع جدید :هر ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را بهداقل برساند و در پایان عمر مفید خود،منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد.
-4برآوردن نیازهای ساکنان: برآورده شدن نیازهای روحی و جسمی ساکنان از اهمیت زیادی برخوردار است.
-5 هماهنگی با سایتک هر ساختمان باید با ملایمت در زمین ساختگاه قرار گیرد و با محیط اطراف خود سنخیت داشته باشد.
-6 کل گرایی: تمامی اصول معماری باید در یک پروسه کامل منجر به ساخته شدن محیط زیست سالم می شود تجسم یابد.
اصول طراحی در اقلیم گرم و خشک:
تهران در اقلیم گرم و خشک قراردارد در نتیجه در طراحی پلان و حجم باید ضوابط معماری این اقلیم در نظر گرفته شود.هدف در این گونه مناطق پایین نگاه داشتن دمای داخلی از طریق راه های زیر است. طراحی فشرده با حداقل سطح خارجی-ایجاد فضای سبز و حیاط مرکزی-استفاده از رنگ های روشن در نما -استفاده از آبنما و فواره در داخل به منظور خنک و مرطوب کردن هوا -استفاده از فضاهای زیز زمین استفاده از دیوارهای نسبتا قطور و مصالح با ظرفیت گرمایی بالا
مهمترین عوامل تاثیر گذار بر احساس آسایش حرارتی عبارتند از : دمای هوا-دمای متوسط تشعشعی -رطوبت هوا -جریان هوا- میزان فعالیت - پوشش.البته تاثیر عوامل خاص نیز به وسیله محققین این رشته مورد مطالعه قرار گرفت.
برخی از این موارد عبارتند از :
سن،جنس،رنگ فضا ،شرایط اقلیمی که برخلاف تصور عموم هیچ ناثیری براحساس ارایش حرارتی ندارد چون بدن انسان توانایی تطبیق با شرایط را در موارد خاص دارد و همچنین مطالعات نشان می دهد که رنگ اتاق ابدا تاثیر حرارتی ندارد.
اگر از مصالحی در جداره بیرونی استفاده شود که زمان تاخیر 10 الی 12 ساعت باشد دمای پایین شبانگاهی در میانه روز به سطح داخلی خواهد رسید و به همین ترتیب دمای بالای روز هنگام در نیمه شب زمانی که دمای هوا کاهش یافته به سطح داخلی می رسد.در نتیجه دمای بالا در روز و پایین در شب در داخل بنا تعدیل می گردد که از این پدیده پیشینیان ما در اقلیم گرم و خشک ایران به شایستگی بهره برده اند.
