بخشی از مقاله
چکیده
معماری به عنوان یک حرفه علمی- هنری همواره پوشش دهنده بخشی از نیازهای زیستی انسان بوده است .
مراکز تجاری به مفهوم کلی به محلی سرپوشیده یا سرباز اطلاق می گردد که تعدادی فروشگاه را شامل گردیده که این فروشگاه ها میتوانند از یک یا چند صنف مختلف تشکیل گردند. این محل کانون داد و ستد بوده و ارتباط مستقیم بین عرضه و تقاضا را برقرار می نماید.
بعد از مدرنیته و وارد شدن به عصر صنعتی در ایران ساختمان های عمومی به ویژه بازارها که در مقیاس شهری و ملی کاربرد داشته و مراکز پیوند عناصر شهری بوده و دارای جنبه های مختلف سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و هنری می باشند، ولی آنچنان که باید کیفیت لازم را نداشته اند و از ارتباط مناسبی با مخاطبان خود برخوردار نبوده اند. در واقع بناهایی ایجاد شده اند که دارای ارزش چندانی نیستند زیرا در فرایند طراحی و شکل گیری آنها از ابتدا تفکر معماری نگرش های تکنولوژیکی با نگاه خشک و بی روح معماری مدرن بر آنها مستولی گشته است که این ناشی از ضعف مبانی نظری معماری در ایران برای طراحی و ایجاد بناهای بزرگ مقیاس شهری است.
از طرفی بناهای بزرگ مقیاس شهری و ملی الگوهای ساختمانی جامعه هستند ، از این رو باید دارای کیفیت معماری لازم و فضایی برای تعامل اجتماعی و تعمین آسایش خریداران باشند. برای برون رفت از این مشکل جامعه نیازمند الگوهای جدید و راستین در معماری است .
بی شک تبیین مبانی نظری مناسب پیرامون این موضوع گام اول و راهبردی محسوب می شود. در این تحقیق که هدف آن طراحی مجتمع تجاری با رویکرد طبیعت گرایی - معماری بیونیک - است ، عقیده بر حصول گونه ای معماری است که نتایج بهتری را در معماری و در فضای شهری برای مخاطب بدنبال داشت. برای نیل به این مقصود رساله حاضر در قالب یک تحقیق علمی به روش توصیفی - تحلیلی بر پایه مطالعات اسنادی ، کتابخانه ای و مشاهدات عینی انجام گرفته است.
در ابتدا کلیات تحقیق، تعاریف، روش ها و فرضیات تحقیق بیان شده است . طراحی و ساخت مجتمع های تجاری-تفریحی از نگاه اندیشمندان و صاحب نظران مطالعه و بررسی شده که بخشی از آن به رابطه طبیعت با معماری می پردازد. در این روند وجه آموزنده بودن طبیعت ، سازواره های طبیعی و خواص آنها به جهت کاربرد در معماری و کم و کیف آنها به عنوان رویکرد تحقیق مورد مطالعه و بررسی انجام گرفت و در این راستا ، ارتباط متقابل انسان ، طبیعت ، معماری و تکنولوژی تحلیل شد. سپس در رابطه با بهره گیری از طبیعت بررسی هایی انجام شد که به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد که شش روش بهره گیری از سازواره های طبیعی در معماری تکنولوژیک مجتمع های تجاری و کلا بناهای بزرگ مقیاس شهری می تواند کاربرد یابد که عبارتند از : روش فرمی ، ساختاری ، عملکردی ، فضایی ، مفهومی و تزئینی. با استفاده از این روش ها می توان به طراحی معماری پرداخت و گونه ای از معماری به نام معماری بیونیک را مطرح نمود.
1 -مقدمه
معماران در طول تاریخ با تفکرات و اندیشه های خود تامین کننده ابتدایی ترین نیازهای انسان های ساده تا متجلی ساختن شکوه و عظمت پرآوازه ترین امپراطوری ها و نیایشگاه بی آلایش ترین انسان ها بوده اند که با محصول ذهن خود که از آن به معماری یاد می کنیم به آن جامه عمل پوشانده اند و در روند تغییرات زمانی و مکانی ، اقتصادی و سطوح مختلف اجتماعی ، تصاویری ماندگار و زیبا از خود بر جای نهاده است که بسیاری از آنها علی رغم تغییر نسل ها و سلیقه ها و تغییر شرایط حاکم هنوز استوارند و در بسیاری موارد شناسه نمادین شهری و مملکتی شده اند .
موضوع تجاری با توجه به قدرت بیبدیل اقتصاد در عصر ما موضوعی ویژه در طراحی معماری به حساب میآید. در عصری که توجه به هر مسأله به میزان صرفه و بازده اقتصادی آن میباشد، پیداست که امکان پرداختن به نگاههای خاص در معماری مجموعههای تجاری تقویت میگردد. به همین دلیل انتخاب یک مجموعه برای طراحی معماری خود به خود جذابتر از موضوعات دیگر میباشد.
از خصوصیات دنیای امروز نقش انسانی برای بهتر زیستن است و رفع نیازهای زندگی از رسالتهای یک معمار می باشد.معماری امروز آینه تمام نمای اجتماع میباشد.
با توجه به تغییرات جدیدی که در جامعه ایران بعد از مدرنیته اتفاق افتاده است ساختار شهری در حوزه معماری نیازمند تغییراتی متناسب با آن است که باید در مقیاس بناهای عمومی و شهری جستجو نمود در بناهای عمومی در ایران که بازارها قلب تپنده آنهاست ضعف چشمگیری قابل مشاهده است و آن این که تناسبی در عملکرد ، نحوه ساخت و حضور این بناها در فضاهای شهری با نیازهای انسان به فراخور زمان قابل مشاهده نیست بنابراین به فراخور تحولات فرهنگی ، افزایش آگاهی ، رشد تکنولوژی و رشد نیازهای بشری جامعه نیازمند الگوهای جدید و راستین برای پیشرفت و افزایش بازدهی معماری است . معماری به عنوان حلقه اتصال انسان با طبیعت برای این که بتواند رسالت خود را به معنای کلمه ایفا نماید بایستی وجهی دوسویه داشته باشد برای نیل به این موضوع در دنیای پیچیده امروز معماران ناگزیر به درک روابط پیچیده و رویکردهای چند جانبه به علوم مختلف از قبیل زیست شناسی ، جغرافیا ، الکترونیک و مسائل فنی و تکنیکی وابسته هستند تا به اندیشه های مولد و جدید دست یابند .
در این راستا باید اذغان داشت هر نوع توسعه یا پیشرفت در مهندسی جهت رسیدن به یک معماری مطلوب به کمک قوانین طبیعت امکان پذیر است از این رو به نظر می رسد رجوع به الگوهای طبیعی می تواند استراتژی مناسبی در جهت بازدهی معماری بر مبنای مثلث ویترویوس - زیبایی ، سودمندی ، پایداری - و مفاهیم جدیدتر انسانی در معماری باشد . آثاری از معماری در سال های اخیر ظهور نمودند که رویکرد طبیعت گرایانه داشته اند ، این آثار به دلیل بهره گیری از طبیعت ، گرایش و توجهات فطری انسان به طبیعت را مخاطب قرار داده اند . بسیاری از دانشمندان و حتی معماران بین المللی بر این موضوع اذغان دارند و زمینه های ارتباط انسان با طبیعت را در معماری از این طریق مهیا ساخته اند که منجر به ارتباط بیشتر انسان با معماری نیز شده است .
هم اکنون بازار و مراکز تجاری نقش مهمی در زمینه خدماتی، بازرگانی و اجتماعی به عهده دارد.ظهر مجموعه تجاری که نیازهای ضروری زندگی بشر را عرضه کند خود به خود بخشی از توجیه اقتصادی دارد. برای افزایش موفقیت اقتصادی یک مجموعه باید به عواملی از قبیل شدت نیاز جامعه، وجود مجموعههای مشابه و مکمل سایت تا مجموعههای مشابه و نحوه دسترسی مخاطب به مجموعه توجه نمود.
قابلیت اجرا از دو جنبه قابل بررسی است. اول امکان اجرای پروژه با توجه به علم بیونیک و شرایط جامعه و دوم سازگاری طرح و ساختار اجرایی آن با قدرت و موقعیت پروژه که هر دو در مرحله طراحی مورد توجه قرار خواهند گرفت.
در این رساله طراحی مجتمع تجاری- تفریحی با محور قرار دادن طبیعت ، ضمن طراحی مجتمع تجاری-تفریحی ، به رابطه انسان ، معماری و طبیعت می پردازیم تا طرح خود را برای تعامل انسان و معماری با طبیعت به عنوان بستر نظری تحقیق ، تبیین نماییم .
-2 بیان مساله
پس از پیدایش تمدن و قبل از رایج شدن پول مبادله به صورت پایاپای صورت می پذیرفت و به تدریج با ازدیاد حجم تولیدات و توسعه مبادلات و گسترش روابط اجتماعی و اقتصادی سیستم های اقتصادی پیشرفت نموده و سه گروه عمده ذیل شکل گرفت:
تولید گنندگان توزیع گنندگان مصرف کنندگان
جهت رفع نیاز مصرف کنندگان و ارایه محصول تولید گنندگان نیاز به اماکنی برای تسهیل امور فوق احساس گردید که این مساله انگیزه ایجاد مراکز تجاری شد.
مرکز تجاری به مفهوم کلی به محلی سرپوشیده و یا روباز اطلاق میگردد که تعدادی فروشگاه را شامل گردیده که این فروشگاه ها می توانند از یک یا چند صنف مختلف تشکیل گردند. این محل کانون دادوستد بوده و ارتباط مستقیم بین عرصه و تقاضا را برقرار می نماید.
اندیشه تأسیس یک مرکز تجاری و رفاهی در یک مجموعه شهری بازتابی از رشد فیزیکی و اجتماعی آن میباشد. امروزه روابط اجتماعی مردم به اشکال گوناگون صورت میگیرد و دایما تحت تأثیر تحولات فنی و تخصصی نیز قرار میگیرد و این تحولات باعث انتقال نقش انسان به ماشین شده است و این مراجع در جوامع سبب تضعیف روابط چهره به چهره و دوری از حس مکان، زمان و فضا شده است. از طرفی فضاهای موجود در شهرها، تحرک خود را نه به عنوان فضاهایی با کیفیتهای مناسب اجتماعی بلکه به صورت فضاهایی صرفا با جنبه عملکرد خود و با کیفیتهای نامناسب اجتماعی حفظ کردهاند. بنابراین ساماندهی روابط اجتماعی در معماری امری بدیهی میباشد. یکی از این فضاها مجتمع تجاری میباشد که با سابقهای طولانی در فرهنگی ایرانی همواره دارای قدرتمندترین فضا میباشد.
-3 ضرورت تحقیق
تجارت و خدمات تجاری بیش از هر چیز مستلزم مکانهای ویژه، سازگار و جذاب میباشد. این در حالی است که از دیرباز این مکانهای ویژه، در ارزش افزوده زمین و رونق شهر سهیم بودهاند. مکانیابی این فضاها، دسترسی به آنها همراه با جای توقف برای مشتریها و تحویل اجناس، همگی، شهرسازی شایان توجهی به اسم »شهرسازی تجاری« را به وجود آورده است و شکلهای گوناگونی را به خود میگیرد که گویای مراحل پی در پی تحول تاریخی تجارت خردهفروشی است.
مراکز تجاری و بازارهای روز از جمله پرجاذبهترین نقاط شهر محسوب میشوند و جایی هستند که معمولا در بیشتر ساعات شبانه روز مشغول فعالیتند . اختصاص فضاهای ویژه به این فعالیت به نحوی که آسایش مردم در انتخاب و خرید کالای مورد نظر فراهم باشد
