بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با گسترش شهرنشینی و افزایش نیاز به مصرف در میان مردم، شاهد ایجاد مراکز خرید گوناگونی هستیم. این مراکز بنا به تفاوت سلیقه افراد، نوع و کیفیت محصول، خدمات مختلفی را به مردم ارائه می دهند. ایجاد هر یک از این مراکز خرید برای همگان دارای منفعت بوده و به رشد و پویایی شهر کمک می کند اما این امر تا نقطه ای قابل قبول است که مراکز خرید مذکور به نسبت پراکندگی جمعیت و نیاز مردم در سراسر شهر ایجاد شوند و در عین حال مساله مهمی همچون تعاملات اجتماعی و لزوم آن در مراکز خرید را رعایت کند، متاسفانه در سال های اخیر با رویکردهای دیگری در این خصوص مواجه هستیم که نیاز به بازار را تحت الشعاع قرار داده است .
افراد بر اساس منافع خود ارتباطات اجتماعی را شکل داده و بر اساس توقعات هنجارها و نقش های معین خود به آن می پردازند، بنابراین نحوه حضور فرد در مکان به همراه سایرین، عاملی قوی در تصمیم فرد برای ماندن در آن است. در این راستا حتی ممکن است افراد در جستجوی مکان هایی که در آن، افرادی با خصوصیات مشابه آن ها، به لحاظ طبقه قوم، مذهب، گروه اقتصادی، الگوی زندگی، تحصیلات، درآمد، نحوه تربیت کودکان و نژاد مشابه حضور دارند،اهمیت تعاملات اجتماعی در زندگی امروزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است که به معرفی آن در پژوهش پیش رو میپردازیم.
تاریخچه مراکز تجاری
احداث اولین مرکز تجاری به مفهوم امروزی در ایتالیا و به سال 111 میلادی در زمان امپراطوری تروژان باز میگردد. در این سال بردهای یونانی، مرکز خریدی مجاور میدان عمومی شهر رم بنا نمود. این مرکز در دو طبقه احداث گردید و در آن حجرهها به صورت ردیفی استقرار یافته و دارای سیستم تهویه بود. در قرون وسطی بازارهای خیابانی لندن، بازارچههای بلژیک و بازارهای خاورمیانه شکل گرفت . بعد از جنگ جهانی دوم با حرکت و اسکان مردم در حومه شهرها، مراکز تجاری نیز به این مکانها انتقال یافت که هدف آنها در دسترس بودن مشتریان بود که این تفکر تا امروز نیز ادامه یافته است. با نگرش به تاریخچه مراکز تجاری در امریکا نیز مشخص میگردد که مراکز تجاری در آنجا نیز همانند سایر نقاط در مرکز شهرهای کوچک و بزرگ قرار داشتند و تجمع واحدهای تجاری مستقل، مجموعههای جذابی را ایجاد میکردند. - صالحی . - 1393
مجتمع تجاری
طبق تعریف فرهنگ فارسی عمید تجارت به معنای داد و ستد کردن، سوداگری، بازرگانی، خرید و فروش کلی هر نوع کالا میباشد. مجتمع تجاری یا مرکز خرید به طور عام، به یک گروه از مغازهها اطلاق میشود؛ لیکن معنای دقیق آن عبارت است از: گروهی از واحدها و موسسات تجاری که برنامهریزی، طراحی، مالکیت، بازاریابی و مدیریت آنها به صورت واحد و یکپارچه صورت میگیرد. کاربری تجاری بزرگ شامل ساختمان های تجاری بزرگ است که در آن بیش از 100 نفر در سطح بالاتر یا پایینتر از سطح خیابان، برای خرید اجتماع کنند. مجتمع به معنای محل اجتماع، انجمن، جامعه، اجتماع آورده شده است. ساختمانهای تجاری آنهایی هستند که طراحی، ساخته و بهرهبرداری شدهاند برای هر گونه استفادهای از به غیر از مسکونی - تقوایی و شیخ بیگلو - 1387
سیر تکامل مجموعههای تجاری
در ابتدا بازار مکانی بسیار ساده بوده است و بنابر احتیاجات زمان خود تغییر و تحول پیدا کرده است. همانطور که گفتیم بازار همیشه تابع زمان بوده است.پروفسور هاردی در دایره المعارف علوم اجتماعی آمریکا، جلد دهم، بازار را به شرح زیر تعریف کرده است: بازار عبارت است از محل یا مکانی که در آن عرضه و تقاضا به منظور تعیین قیمت واحد تلاقی میکنند. بازار ممکن است محل جغرافیایی بشاد و همچنین ممکن است عدهای از افراد را که داد و ستد آنها منجر به ایجاد عرضه و تقاضا و قیمت واحدی میشود نیز بازار نامید.
بازار مکانی است که در آن فروشندگان و خریداران یکدیگر را ملاقات میکنند. این تماس ممکن است رودرو صورت گیرد که در این وضع، بازار ناحیهای محدود و معین است؛ و یا به وسیله تلفن، تلگراف و دیگر وسایل ارتباط جمعی واقع شود که در این حالت بازار جنبه جهانی پیدا مینماید. در مورد کالا، بازار محوطهای است که در آن خریداران و فروشندگان کالا با یکدیگر تماس میگیرند و مبادله واقع میشود.
از نظر اقتصادی، بازار به شرایطی گفته میشود که برای یک کالا و یا عوامل تولیدی، تقاضا و عرضه وجود داشته باشد و کالا یا عامل خاص در یک قیمت متناسب با عرضه و تقاضا مبادله شود. بنابراین به طور کلی هنگامی که برای یک کالا و یا یک نهاده تولید، تابع عرضه و تقاضا وجود داشته باشد و مقدار مبادله شده کالا و یا عامل تولید و قیمت مبادلاتی آن توسط توابع عرضه و تقاضا مشخص شود، از نظر تئوری اقتصادی یک بازار وجود دارد. - پورک،ظروفچی، - 1395
مراکز خرید و فضاهای تجاری
مراکز خرید یا مرکز تجاری به بنا یا مجموعهای از ابنیه اطلاق میگردد که مشتمل بر واحدهای متعدد خرده فروشی همراه با گذرگاهها و راهروهایی میباشد که علاوه بر مرتبط ساختن واحدها و فضاهای تجاری، حرکت و همچنین بازدید مشتریان را در محیط تسهیل میبخشد. مراکز خرید امروزی در چندین طبقه و به صورت مجموعههای چند عملکردی تجاری، تفریحی احداث میشوند، که علاوه بر ارایه محصولات متنوع در جهت برآورد احتیاجات کاربران خود، به ارایه تسهیلات رفاهی نظیر کافی شاپ، تریا، فضاهای بازی و سرگرمی کودکان و در نهایت فضاهای تجمع و گپ برای مخاطبان و اجتماع عمومی میپردازد. به عبارت دیگر مراکز خرید دنیای مدرن همان شریان حیاتی یک شهر میباشد که علاوه بر فعالیتهای اقتصادی، حرکتهای اجتماعی و فرهنگی را در سیطره خود قرار دادهاند - فتحی، وزیری فرهانی، - 1394
سرزندگی در مجتمعهای تجاری
سخن از سرزندگی سخن گفتن از ارتقاء کیفیت محیط است و بدون تردید با ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی یک محیط مرتبط است.
نحوه پرداختن به مفهوم سرزندگی در مراکز تجاری با توجه به مدل کانتر - 1977 - و پانتر - 1991 - در سه دسته کلی خلاصه میشود:
-1 بررسی ویژگیهای کالبدی و معماری در مراکز تجاری
-2 بررسی فعالیتهای مرتبط با این فضا در مراکز تجاری
-3 تحلیل سطوح معنا و نمادین در فضاها در مراکز تجاری - قرهجه و همکاران، - 1394 که با توجه به تعریف سرزندگی، فضایی سرزنده است که، فضا باید به گونهای باشد که مردم بیایند و بمانند و به برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی افراد نیز کمک کند. برای فراهم بودن زمینه جذب افراد به فضا و سپس نگه داشتن آنها در فضا باید نخست عناصر و عوامل جذب کننده موجود باشد و هم چنین مردم برای ماندن در فضا دچار مشکل نبوده و در کمال رضایت به سر برند - فروتن و همکاران، - 1392
