بخشی از مقاله
چکیده
در روند گذشت زمان طراحی های گوناگونی در معماری مراکز تحقیقات درمانی بکار رفته است که مراکز تحقیقاتی روانشناسی گونه ای از این مراکز می باشد. آشنایی با ساختار مراکز تحقیقات روانشناسی در گذر زمان گستره ای از اهمیت عوامل تأثیر گذار بر طراحی را نمایان می کند. عملکردی بودن فضا،آرامش بخش بودن فضا،قابل نظارت بودن مداوم،درمانگر بودن فضا در شکل گیری مراکز تحقیقات روانشناسی تأثیرگذار است.پژوهشگران بیشتر بر روی عملکردی بودن این مراکز فارغ از عوامل تأثیرگذار محیطی در این محدوده مکانی پژوهش کرده اند
این مقاله برای نخستین بار تأثیر عوامل مؤثر در طراحی مراکز تحقیقات روانشناسی در پایتخت فرهنگ و هنر ایران پرداخته و آن را مورد بررسی و تحلیل قرار داده. این مقاله بر آن است تا تأثیر مسائل روانشناسی در طراحی مراکز تحقیقات را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. در این نگارش با بررسی کتابخانه ای،میدانی،شامل بازدید از بناها و گفتگو با روانشناسان انجام شده است.
در این مقاله ابتدا به طراحی داخلی این مراکز،اصول طراحی آن،تأثیر فضا بر شکل گیری و اثر عوامل محیطی همچون - نور،فضای سبز و رنگ - در بهبودی بیماران پرداخته است. بررسی های انجام شده آشکار کرد عملکردی بودن فضا،آرامش بخش بودن فضا،قابل نظارت بودن مداوم و درمان گر بودن فضا در بهبود طراحی مراکز تحقیقات روانشناسی تأثیر مستقیم دارد.
مقدمه
در جهان امروز با توجه به ماشینی شدن زندگی وبالا رفتن هرروزه فشارهای عصبی و روانی بر انسان ها مشکلات زیادی در میان انسانها پدیدار شده است بر همین اساس می بایست برای این مسئله چاره جویی کرد و در رفع آن گام برداشت یا بر درمان آن سعی گردد که این امر خود مستلزم مطالعات وتحقیقات در این زمینه است بر همین مبنا با توجه به اینکه در ایران,شهر اصفهان - پایتخت فرهنگ و هنر ایران - یکی از جایگاه های اصلی تحقیقات در ده اخیر کشور است محقق برآن شد تا در این شهر فرهنگ وتمدن به برسی عوامل طراحی بر مجموعه مطالعاتی تحقیقاتی برای بیماریهای روانی بپردازد تا باعث رشد علم در این مقوله گردد و بتواند گامی در بهبودی این دسته از افراد جامعه برداشته ودر ارتقای سطح زندگی اجتماعی آنها تاثیر گذارد. در تمامی بخش های این پژوهش منظور از بیماران روانی بیمارانی است که دارای اختلالات نوروتیک و درمان پذیر هستند می باشد.
عموما طرح تیپ اینگونه مراکز با توجه به هویت عملکردی آنها تهیه می شود .طراح کوشش می کند تا بیشترین عملکرد را از طرح خود استخراج نماید.
بیان مسئله
طراحی فضاهای درمانی با توجه به شاخص ها و نیازهای بهداشتی و درمانی هر منطقه متفاوت است ولی استانداردهای متعددی وجود دارد که منشاء درمانی و اقتصادی و عملکردی دارند ، ولی روابط فضاها تحت نظام استاندارد درمان طراحی می گردد. در خصوص این مهم نظر پزشکان ، جراحان ، مهندسین تجهیزات پزشکی ، مهندسین محیط زیست و برنامه ریزی شهری برای معمار فضاهای درمانی بسیار حائز اهمیت می باشد . چرا که یک پروژه خوب باید بهترین شکل تقسیم بندی ، سازماندهی و برنامه ریزی را داشته باشد . هرچه در مرحله مطالعات فاز صفر بررسی دقیق تر باشد بهتر است و لذا : قبل از شروع طراحی باید بابرنامه ریزی دقیق تعداد و نوع تخت مشخص گردد . تا ابعاد ، نوع و حجم مرکز درمانی برای طراح معلوم گردد . اساسا طراحی و ساخت مناسب توام با بهربرداری سودمند و همچنین اقتصادی بودن مرکز درمانی علاوه بر شاخص های بهداشتی و درمانی می باشد.
هدف
هدف اصلی این پژوهش، بررسی و ارائه ی راهکارهایی در رابطه باطرّاحی مرکز تحقیقات درمانی با رویکرد روانشناسی که بتواند در ارتقاءکیفیّت محیطی آن ها مؤثر واقع بوده و در نتیجه باعث تسریع در روند بهبود بیماران شود؟
فرضیه ها
- طراحی مرکز تحقیقات درمانی با رویکرد روانشناسی در تسریع روند بهبود بیماران مؤثر باشد.
- طراحی و روابط فضاهای درمانی در مرکز تحقیقات درمانی با رویکرد روانشناسی بر بهبود بیماران مؤثر می باشد.
مروری بر سوابق تحقیقاتی
تحقیقات در این زمینه انجام شده :
آزاده منتظرالظهور،:1393 طبیعت در معماری فضاهای درمانی ْتأثیر محیط بر درمان ندا محسن دارائی،:1391 رویکردی نوین درطرّاحی بیمارستان، بررسی تاثیر بکارگیری فضای سبز در بیمارستانها بر بهبود بیماران.
روش تحقیق
روش تحقیق برای انجام این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی خواهد بود ؟به این ترتیب که در ابتدا تاثیرات مثبت فضای بر بیماران مورد بررسی؛ قرار خواهد گرفت و سپس با بررسی و تحلیل نمونه ها، اصولکلّی و راهکارهایی برای بکارگیری و طراحی مرکز تحقیقات درمانی با رویکرد روانشناسی ارائه خواهد شد؟
عملکردی بودن فضا
باتوجه به این که در این گونه مراکز بخش های درمانی وجود داشته در این مراکز می بایست همچون دیگر ماکز درمانی عملکردی بودن فضاها در نظر گرفته شود و به آنها اهمیت ویژه ای داده شود.
آرامش بخش بودن فضاها
بدلیل حضور بیماران روانی در این مکان باید تا حد امکان برای پایین آوردن فشارهای عصبی بروی آنها فضاهای موجود آرامش بخش و خالی از استرس های روحی و روانی باشند تا علاوه بر قابل تحمل بودن فضا برای بیماران باعث بهبود آنان گردد
قابل نظارت بودن مداوم
باتوجه به اینکه در تحقیقات هرچه موضوع تحقیق و عوامل موثر بر آن تحت بررسی بیشتری قرار بگیرند نتیجه دقیقتری در تحقیقات به همراه خواهند داشت در نتیجه در چنین مراکزی باید بیماران تحت نظارت مداوم و مستقیم محققان قرار داشته باشند تا محققان به توانند با مشاهده وضعیت های لحظه به لحظه آنها راه حل های دقیق و موثری برای درمان ارائه دهند.
درمان گر بودن فضا
با توجه به این که در بعضی از اختلالات روان شناختی مکان نیز تاثیر زیادی داشته,همچن موارد:
اختلالات اضطرابی اظطراب منتشر: مکان هایی که یادآور چیزناخوشایندی برای آنها باشد در افزایش بیماری آنها تاثیر دارد.
ترس مرضی : ترس از ارتفاع , ترس از مکان های تنگ وتاریک , ترس از مکان های وسیع و باز و...
اختلالات خلقی
افسردگی : مکان , نور , رنگ تاثیر زیادی برآنها دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
اختلال مانیا : در محیط های بازبیمار بیش از حد شاد شده و می تواند باعث صدمه زدن به خود و به دیگران شود. باید به این نوع اختلالات توجه شده و با توجه به نوع اختلالات آنها مکانی باخاصیت درمانی طراحی شود.
طراحی داخلی مراکز مطالعات بیماری های روانی
طرح داخلی این گونه مراکز از دوقسمت تشکیل مگردد:
-1 طراحی داخلی فظاهای درمانی که می بایست با توجه به بیماران طراحی شود.
طراحی داخلی فضاهای تحقیقاتی که برای محققان و پزشکان و اساتید طراحی می شود وباید از سطح بالای اصول زیبا شناسی برخوردار باشد.
اصول طراحی فضاهای درمانی
طراحی فضاهای درمانی با توجه به شاخص ها و نیازهای بهداشتی و درمانی هر منطقه متفاوت است ولی استانداردهای متعددی وجود دارد که منشاء درمانی و اقتصادی و عملکردی دارند , ولی روابط فضاها تحت نظام استاندارد درمان طراحی می گردد.
