بخشی از مقاله
طراحی هتل با استفاده از انرژي هاي پاك در شهر مشهد
چکیده
گسترش هتل هاي کوچک و بزرگ در گوشه و کنار جهان روز افزون است به طوري که هیچ پایانی براي آن نیست. در بسیاري از کشور ها قسمت اعظم درآمد ملی از محل توسعه گردشگري و ارائه خدمات به گردشگران حاصل می شود. یکی از دغدغه هاي امروز سران دولت ها آلودگی هوا و انتشار گاز هاي گلخانه اي و در نتیجه افزایش دما کره زمین و محدود بودن انرژي هاي فسیلی است . استفاده نابجا و بی رویه از انرژي هاي فسیلی در مناطقی که امکان استفاده از انرژي هاي پایدار را دارند می تواند به این معضلات دامن بزند. از آن جا که اغلب شهر هاي خاورمیانه در پهنه آفتاب خیز قرار دارند و همچنین امکان استفاده از فاضلاب مصرفی ساختمان ها در راستاي تولید انرژي بیو گاز در همه نقاط دنیا وجود دارد به نظر می رسد استفاده از انرژي هاي تجدید پذیر نا گزیر می باشد . در این بین انرژي هاي تجدید پذیر ( باد، خورشیدي، موج و زیستی، بیوگاز ) نقش مهمی در تامین انرژي پایدار براي توسعه به ویژه در گردشگري ایفا می کند. اهمیت هتل داري و جایگاه ویژه آن در صنعت گردشگري و نقش آن در جذب گردشگر بر همگان روشن است . منابع انرژي تجدید پذیر یکی از موثرترین و کارامد ترین عناصر براي توسعه گردشگري در ایران است. توسعه پایدار گردشگري در واقع متکی بر استفاده از انرژي هاي تجدید پذیر و نو در صنعت گردشگري است. از این رو نیاز به وجود هتل هایی با استفاده از انرژي هاي نو، بیش از پیش احساس می شود. چرا که هتل ها به منزله قلب صنعت گردشگري اند .
واژههاي کلیديانرژِي: هاي نو/ توسعه گردشگري/ هتل/ شهر مشهد
-1 مقدمه
با ورود گردشگران خارجی و داخلی به هر منطقه علاوه بر سودآوري مستقیم براي ذي نفعان بزرگ، به طور غیر مستقیم براي بومیان و اهالی منطقه نیز سودمند است. آن چه که مسلم است این حضور، خواسته یا ناخواسته اثرات سوء خود را بر محیط زیست و نحوه استفاده از منابع طبیعی انرژي آن کشور می گذارد، افزایش بی رویه مصرف آب و برق از یک سو و تولید انبوهی از زباله هاي خشک و تر از سوي دیگر اثرات قابل توجهی بر هزینه هاي اقتصادي یک کشور، محیط زیست و منابع انرژي اش می گذارد.
در هر روي آنچه ضروري به نظر می رسد استفاده بیشتر از انرژي هاي پاك و پایدار به منظور کاهش آلودگی هاي زیست محیطی در وهله اول و کاهش هزینه ها و افزایش درآمد در گام هاي بعدي می باشد.
-2 صنعت گردشگري و هتل
نیاز انسان به سرپناه از روزگاران قدیم مورد توجه بوده است و در ایران زمین نیز از گذشته هاي دور آثار و مظاهري از این پناهگاه و استراحت گاه ها در بین راه دیده می شود که بسیاري از آن ها را می توان شاهکارهاي معماري و هنر عصر خود به حساب آورد. هتل نوعی مکان مسکونی اجاره اي است که معمولا براي مدت کوتاه به افراد اجاره داده می شود. هتل ها از امکانات اقامتی و گردشگري شهر ها به حساب می آیند و بیشتر مورد استفاده مسافران و گردشگران قرار می گیرند. هتل ها داراي تعداد زیادي اتاق هستند که گاه به چند صد اتاق می رسد. علاوه بر اتاق ها و سوئیت هاي اقامتی، هتل ها داراي امکانات جنبی گوناگونی هستند.
صنعت گردشگري تلفیقی از فعالیت ها، خدمات و زیرساخت هاي مختلف است که از مهم ترین آن ها مراکز اقامتی و هتل است. اهمیت هتل داري و جایگاه ویژه آن در صنعت گردشگري و نقش آن در جذب گردشگر بر همگان روشن است. امروزه دیگر هتل داري یک فعالیت صرفا تجاري نیست بلکه یک فعالیت اقتصادي فرهنگی و یک صنعت است. اهداف توسعه گردشگري و ارتقاء کمی و کیفی فعالیت هاي گردشگري در ارتباط ناگسستنی با این صنعت است. از آن جا که اقتصاد ایران به درامدهاي حاصل از صادرات نفت وابستگی بالایی دارد و نوسانات قیمت جهانی نفت در طول زمان متغیرهاي کلان اقتصادي نظیر تولید ملی، سرمایه گذاري هاي ناخالص، اشتغال و درآمدهاي ارزي را تحت تاثیر قرار داده است، لذا به منظور تنوع
بخشیدن به منابع رشد اقتصادي، درآمدهاي ارزي و همچنین ایجاد فرصت هاي مختلف شغلی در کشور و جذب 20میلیون
گردشگر ورودي مطابق چشم انداز افق 1404، توسعه صنعت گردشگري و هتل داري از اهمیت دوچندانی برخوردار می باشد. مطابق نظر سازمان جهانی گردشگري که وابسته به سازمان ملل متحد است گردشگري بزرگترین صنعت فعال در جهان است . از آن جائی که براي تولید محصول نیاز به ساخت کارخانه و خطوط تولید است . تا یک محصول جنبه صنعت به خود
گیرد در مورد گردشگري نیز چنین است با این تفاوت که، منظور از کارخانه در گردشگري، هتل، رستوران، پارك، موزه، کتابخانه، آژانسهاي مسافرتی و ... می باشد که محصولشان سفر و اوقات فراغت است.
نیاز هتل قبل از هر چیز با منشاء سفر ایجاد می شود و مفهوم مسافرت که از دیرباز با اهداف گوناگون تجارت و سیاحت و زیارت و... و یا حتی یافتن جاي مناسبی براي زندگی به آن می پرداخته ما را ملزم به فکر آسان پیمودن این مسیر براي او و بیتوته اي کوتاه و آرامش بخش در مسیر و مقصد می کند.
امروزه با گسترش مفهوم جهانی شدن و برداشته شدن مرزها سفر آسان تر شده است. فرهنگ غنی و قدرت و تنوع فرهنگی ایران نیز شایستگی و سفر در آن را دو چندان می کند. این امر بستر مناسبی را براي سیر و سفر مردم داخل و خارج کشور به نقاط مختلف این سرزمین فراهم نموده است.
مشهد که پایتخت مذهبی ایران به شمار می رود از وجود مبارك حضرت امام رضا (ع) بهره می برد. به همین علت سالانه گردشگران خارجی و داخلی زیادي از این شهر بزرگ و پرجمعیت بازدید می کنند. همین عامل سبب شده تا علاوه بر این که از این شهر استفاده مذهبی شود در جنبه هاي گردشگري نیز نمودهایی داشته باشد. به مرور گذشت زمان این شهر بیشتر از پیش از قالب مذهبی خود خارج شد و جنبه هاي گردشگري نیز به خود گرفت. به جرات می توان شهر مشهد را بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی ایران دانست.
-3 انرژي هاي پاك
مفهوم انرژي هاي پاك و تجدید پذیر، مجموعه اي از جریان انرژي و استفاده از آن ها را شامل می شود که به استثناي موارد اندکی، مانند انرژي زمین گرمایی، از تابش انرژي خورشید ناشی می گردند. قابل ذکر است، انرژي هاي تجدید پذیر مانند استفاده از پتانسیل آبی (نیروگاه آبی)، انرژي باد، انرژي خورشیدي، انرژي زمین گرمایی، انرژي بیوگاز و انرژي امواج، آثار مخرب زیست محیطی نداشته و در راستاي توسعه پایدار می باشند که مزایا و الزامات انرژي هاي پاك و تجدید پذیر در ساختمان چون: عدم تولید آلودگی هاي زیست محیطی، رایگان و نا محدود بودن منبع انرژي، عمر مفید بسیار طولانی، دسترسی آسان، تجدید پذیر بودن منابع است.
با توجه به گرمایش زمین بعد از انقلاب صنعتی و افزایش انتشار گازهاي گلخانه اي و محدودیت سوخت هاي فسیلی سران دولت ها در پی آن برآمدند تا با کاهش گاز هاي گلخانه اي و کاهش مصرف انرژي هاي فسیلی از افزایش بی رویه دماي کره زمین و در پی آن تغییرات اقلیمی جلوگیري نمایند. از این رو استفاده از انرژي هاي تجدید پذیر و پایدار ضروري می نماید.
از جمله اقدامات اخیر بین المللی در رابطه با حفظ شرایط اقلیمی کنفرانس تغییرات آب و هوایی پاریس موسوم به
"کپ"21 می باشد که به ابتکار سازمان ملل در بورژه در شمال پاریس برگذار شد. رسیدن به سیاست هاي مشترك جهانی براي کاهش گازهاي گلخانه اي و مقابله با گرمایش روز افزون زمین در دستور بیست و یکمین کنفرانس آب و هوایی قرار
گرفت. در پی این نشست، کشورهاي ثروتمند متعهد شدند مبلغ 100 میلیارد دلار تا سال 2020 در اختیار کشورهاي فقیر براي کمک به مقابله با افزایش گازهاي گلخانه اي قرار بدهند. این کنفرانس و اقدامات مشابه نشان می دهد براي کاهش گاز هاي گلخانه اي و نجات کره زمین باید اقدامات ضروري انجام شود. از جمله اقدامات موثر در این زمینه استفاده از انرژي هاي پایدار و ایجاد تحول در معماري و شهرسازي است. مطالعات مربوط به طراحی معماري و شهرسازي نشان می دهد که بدون استفاده از انرژي هاي تجدیدپذیر و پایدار در برابر انرژي هاي فسیلی نمی توان به معماري و توسعه پایدار دست یافت. استفاده از انرژي هاي پاك از جنبه هاي اصلی توسعه پایدار و تحولات نوین فکري در معماري و شهر سازي است.
استفاده نابجا و بی رویه از انرژي هاي فسیلی در مناطقی که امکان استفاده از انرژي هاي پایدار را دارند می تواند به معضل آلودگی هوا و انتشار گازهاي گلخانه اي و در نتیجه افزایش دماي کره زمین دامن بزند. از آن جا که اغلب شهر هاي خاورمیانه در پهنه آفتاب خیز قرار دارند و همچنین امکان استفاده از فاضلاب مصرفی ساختمان ها در راستاي تولید انرژي بیو گاز در همه نقاط دنیا وجود دارد به نظر می رسد استفاده از انرژي هاي تجدید پذیر نا گذیر می باشد.
در جمع بندي مطالب با این سوالات روبرو می شویم؛ تا چه اندازه نیازمند به مصالح نوین و استفاده از انرژي هاي پاك درطراحی هتل در شهر هاي توریستی هستیم؟ تا چه میزان می توانیم الگوي ساختمان سازي انرژي صفر را که الگوي نوین ساخت و ساز هاي شهري است بر آورده کنیم؟ با توجه به پتانسیل هاي موجود انرژي پاك شامل انرژي خورشید، انرژي باد و بیو گاز در مشهد، تا چه حد طراحی و اجراي هتل پنج ستاره انرژي صفر توجیه پذیر می باشد؟ تا چه حد در طراحی این هتل
و پروژه هاي مشابه در راستاي اهداف کنفرانس کپ21 پاریس در رابطه با کاهش انتشار گاز هاي گلخانه اي و جلوگیري از افزایش دماي کره زمین گام برمی داریم؟
-4 طراحی هتل با استفاده از انرژي هاي پاك
در صنعت گردشگري یک اصل اساسی ایجاد زمینه براي یک توسعه پایدار در مناطق گردشگر پذیر است. یکی از وجوه عمده توسعه پایدار گردشگري حفظ محیط زیست است. از طرف دیگر بحث توزیع مناسب ثروت در مناطق گردشگر پذیر است. براي همین نیاز به منابع انرژي پاك و ارزان قیمت در توسعه مناطق گردشگري بسیار مهم است. در واقع در صنعت گردشگري باید گفت انرژي عنوان کاتالیزوري براي توسعه این مناطق محسوب می شود.
در این بین انرژي هاي تجدید پذیر (باد، خورشیدي، موج و زیستی، بیوگاز) نقش مهمی در تامین انرژي پایدار براي توسعه به ویژه در گردشگري ایفا می کند. منابع انرژي تجدید پذیر یکی از موثرترین و کارامد ترین عناصر براي توسعه گردشگري در ایران است. توسعه پایدار گردشگري در واقع متکی بر استفاده از انرژي هاي تجدید پذیر و نو در صنعت گردشگري است. انرژي پایدار خصوصا انرژي هاي نوین و پاك این فرصت را به صنعت گردشگري می دهد تا با کاهش تاثیرات منفی بر محیط زیست،
مناطق گردشگري را براي مدت طولانی تري حفظ کند. در کنار این موضوعات در صنعت گردشگري تامین بخش هاي خدماتی مثل هتل، حمل و نقل و... نیاز به انرژي دارد و چه خوب می شود براي تامین این انرژي مورد نیاز از انرژي هاي پاك و ارزان استفاده کرد. در ایران با برنامه ریزي صحیح و استفاده از منابع انرژي پایدار و تجدیدپذیر، ضمن رعایت اصول پایداري، می توان به توسعه پایدار در گردشگري دست یافت. در این بین براي پیاده سازي انرژي هاي تجدید پذیر به استراتژي هایی براي یکپارچه سازي این منابع نیاز داریم. دستیابی به راه حل مشکلات زیست محیطی که امروزه با آن رو به رو هستیم، به اقدامات بالقوه بلند مدت، براي دستیابی به توسعه پایدار نیاز دارد. به طور مثال تابش خورشید منبع اصلی انرژي و عامل اصلی کنترل حیات آب و هوا در سطح زمین به شمار می رود. به طور کلی نور خورشید براي حمام آفتاب و بهره مندي از مزایاي عکس برداري، فیلم برداري و... می تواند آثار مثبتی بر گردشگران داشته باشد.
فرایند برنامه ریزي هتل پایدار باید با تحلیل صحیح سایت و منابع زیست بومی آن آغاز شود. این ها مشتمل بر زیست بوم محلی، زمین شناسی، شناخت پستی و بلندي، پوشش گیاهی، آب شناسی، نقاط پخش آب، دسترسی به نور خورشید، منطقه بندي ریز آب و هوایی، شناسایی عوامل بحرانی و رسیدن به نتایج مبتنی بر راهبردهاي طراحانه است. بنابراین برنامه ریزي محیط و زمینه از نخستین پله هاي حرکت به سمت مقاصد پایدار گردشگري است.
نیروي خورشید می تواند خودکفا بودن ساختمان را تضمین کرده، هتل ها را به سامانه هایی مستقل، منسجم و پایدار تبدیل کند که می توانند در مسیر خود با احترام مطلق به طبیعت محیطی کار کنند. از این رو امکانات نیروي باد و خورشید می توانند انقلابی در صنعت گردشگري ایجاد کنند. در فرایند برنامه ریزي هتل ها، استفاده از انرژي خورشید اغلب نادیده گرفته می شود. این بدان مفهوم است که نیروي معماري در شکل دادن به فضاها و یافتن راه هاي طبیعی براي تنظیم دماي داخلی و شخصیت بخشیدن به بنا دست کم گرفته می شود. براي افزایش بیشتر خودکفایی در ساخت و ساز، استفاده مناسب از مصالح بوم آورد و بازیافت شونده باید به صورت یک اولویت قرار گیرد.
با توجه به تعریف هتل و انرژي هاي پاك و با پتانسیل موجود این دست از انرژي ها در شهر مشهد شامل مجموع سالانه ساعات آفتابی مشهد، 2500 ساعت است که مقدار قابل ملاحظه اي بوده و بیانگر اهمیت سرمایه گذاري در این زمینه براي کسب انرژي است و انرژي بیو گاز که در دسترس است وانرژي باد می توانیم دست به طراحی هتل پنج ستاره با استفاده از انرژي هاي پاك بزنیم. به این منظور باید اصول طراحی را رعایت کنیم که شامل نکات زیر می باشد:
تعریف و تشریح پروژه( شناخت خواسته هاي کار فرما) استفاده کنندگان از فضا چه کسانی هستند؟
چه نوع فعالیتی قرار است در آن اتفاق بیفتد؟ خواسته هاي ویژه کارفرما کدامند؟
- جمع آوري اطلاعات و شناخت سایت پروژه
- جمع آوري اطلاعات و شناخت اقلیم منطقه
- بررسی نمونه موردهاي مرتبط اجرا شده
- شکل گیري کانسپت و ایده هاي طرح
- برنامه ریزي فیزیکی، طراحی دیاگرام
- روابط و عرصه بندي فضاها
- طراحی فضا و حجم ساختمان
- ترسیم و ارائه مدارك و نقشه ها (پلان، برش، نما، حجم سه بعدي)
ازاین رو براي پاسخگویی به اهداف فوق در صدد برآمدیم تا استفاده از انرژي هاي پاك را مطرح و راه حل هاي علمی و عملی را براي استفاده از انرژي هاي پایدار و جایگزین انرژي هاي فسیلی ارائه نماییم. براي اهداف این پژوهش مطالعه موردي طراحی هتل پنج ستاره را با استفاده از شناخت خواسته هاي کارفرما، شناخت سایت، اطلاعات اقلیمی، بررسی نمونه هاي موردي، با استفاده از انرژي هاي پایدار شامل استفاده از انرژي هاي خورشیدي، انرژي بادي و بیو گاز را با توجه به اطلاعات شهر مشهد مورد بررسی قرار می دهیم.
-5بررسی تحقیقات انجام شده رد داخل و خارج از کشور
-1-5 تحقیقات انجام شده رد داخل کشور
مجید سرایداریان (1392) با هدف رسیدن به توسعه پایدار با ساختن ساختمان هاي پایدار در مقاله اي با عنوان هتل سبز و انرژي زمسن گرمایی به ضرورت و اهداف هتل سبز در راستاي کنترل مصرف سوخت هاي فسیلی و استفاده هرچه بیشتر از منابع قابل تجدید و نیز بهره گیري از تگنولوژي هاي پاك براي کاهش اثرات منفی بر محیط زیست می پردازد.
الهام رشیدزاده، شهریار شقاقی گندوانی((1393 در مقاله اي با عنوان بررسی نقش معماري و اهمیت توجه به طراحی مجموعه هاي تفریحی- توریستی در پیشرفت و توسعه توریسم (اکوتوریسم) پایدار و کاهش اثرات زیست محیطی به این موضوع پرداخته اند که به کار گیري شیوه هاي مختلف معماري، خصوصا بهره گیري از اصول جدید معماري پایدار و چگونگی طراحی مجموعه هاي تفریحی- توریستی به طور مستقیم در کاهش میزان تعرضات در محیط هاي طبیعی بکر و ناطق اکوتوریستی موثر است.
حسین یزداد داد، آزاده کریمی، ایمان فاتحی (1393) با هدف حفاظت از محیط زیست و کاهش گازهاي گلخانه اي در مقاله اي با عنوان استفاده از انرژي نیروگاه بیوگاز مشهد در راستاي حفاظت از محیط زیست به معرفی انرژي بیوگاز و شناسایی پتانسیل هاي مشهد در راستاي استفاده از این منبع انرژي پرداخته اند.
