بخشی از مقاله
چکیده -
در این مقاله طرحی جهت اجراي قیمت دهی ساعات اوج بار بحرانی - CPP - جهت مشترکین خانگی ارائه می شود. در این طرح بطور خلاصه پیشنهاد می گردد مشترکین بصورت داوطلابانه، در ازاي بخشش هزینه اضافه بهاي برق در ساعات اوج بار فصول سرد - پاییز و زمستان - ، در ساعات اوج مصرف بازه اي بیست روزه در سال، که شبکه برق مشکل تامین انرژي دارد، هزینه اضافه بهاي برق در ساعت اوج بار را هفت برابر مقدار معمول پرداخت کنند.
مطالعات اقتصادي از دیدگاه مشترکین و شرکت برق جهت اجراي طرح انجام شده و نتایج حاکی از این است که طرح پیشنهادي قراردادي برد-برد است. راهکارهایی جهت کاهش هزینه هاي اجتماعی اجراي طرح نیز در این مقاله ارائه گردیده است. نتایج مطالعات انجام شده نشان می دهد اجراي این طرح می تواند تاثیر مناسبی در پیک سایی در ساعات اوج بار داشته باشد.
-1 مقدمه
مدیریت مصرف انرژي یکی از مهمترین اهداف در حوزه انرژي الکتریکی است. در سالهاي گذشته طرح هاي مختلفی نظیر طرح تعطیلات و تعمیرات سالانه صنایع [1] و طرح ذخیره عملیاتی جهت کاهش مصرف در ساعات اوج بار با هدف قراردادن مشترکین صنعتی انجام شده است .[2] طرح هاي مذکور، نتایج قابل توجه اي در حوزه مدیریت مصرف در صنایع داشته اند، لیکن هنوز طرح موثري جهت مدیریت م صرف م شترکین خانگی در ساعات اوج بار مورد استفاده قرار نگرفته است.
استفاده از شمار شگر هاي سه تعرفه در م شترکین خانگی، با وجود اینکه می تواند تاثیر مناسبی در کاهش مصرف انرژي در ساعات اوج بار دا شته با شد، لیکن از دیدگاه شرکت برق ب صورت کاملا هدفمند نیست. در شبکه برق ایران، مشکل اصلی تامین انرژي تنها محدود به بازه کوچکی محدود به 20 روز در تاب ستان ا ست، ولی شمارشگرهاي سه تعرفه تمام سال را هدف قرار می دهند که باعث می شود از ح سا سیت م شترکین جهت ن شان دادن عکس العمل به تغییرات تعرفه در روزهاي بحرانی، کاسته شود. شرکت برق بعنوان یک بنگاه ارائه دهنده خدمات، ملزم به تامین برق پایدار براي مشترکین است.
میزان بالاي مصرف انرژي در بازه محدودي از سال، این شرکت را ملزم به سرمایه گذاري در حوزه افزایش تولید و ارتقاء ظرفیت شبکه انتقال و توزیع می کند. با توجه به هزینه هاي سنگین سرمایه گذاري در این بخش، ارائه راهکارهاي مدیریت مصرف هدفمند در حوزه مشترکین خانگی، می تواند از هدر رفتن سرمایه هاي ملی جلوگیري کند. از دیدگاه مشترکین خانگی نیز اجراي طرح هاي فوق الذکر، می تواند باعث کاهش هزینه هاي انرژي شود. لذا عموماً طرح هاي مدیریت مصرف، با هدف ایجاد سود هاي دو طرفه براي شرکت برق و مشترکین مطرح می شود.
طرح قیمت دهی ساعات اوج بار بحرانی یکی از روش هاي هدفمند مدیریت م صرف ا ست. تجربه حا صل از اجراي این طرح در کشورهاي مختلف [6-3] بیانگر پتانسیل بالاي مدیریت مصرف می باشد. لیکن احساس می شود اجراي این طرح بایستی با فرهنگ و شرایط اجتماعی ما سازگار باشد.
در طرح پیشنهادي در این مقاله، مشترکین بصورت داوطلبانه، در ازاي پرداخت بخشش جریمه مصرف اوج بار برق در فصول سرد - پاییز و زمستان - ، در ساعات اوج مصرف بازه اي محدود در سال، که شبکه برق مشکل تامین انرژي دارد، جریمه مصرف اوج بار برق را ه فت برابر م قدار معمول پردا خت کن ند. در ادا مه این م قا له مطالعات اقت صادي و فنی اجراي طرح فوق مورد برر سی قرار می گیرد و بطور مختصر، راهکارهایی جهت کاهش هزینه هاي اجتماعی اجراي طرح بیان می گردد.
-2 معرفی روش هاي مرسوم مدیریت بار سمت تقاضا
عموماً روش هاي مطرح در مدیریت بار سمت تقاضا در مشترکین خانگی به پنج بخش زیر تقسیم می گردد.
-1-2 قیمت دهی بر اساس ساعات مصرف
در این روش مشترکین بهاي متفاوتی براي انرژي الکتریکی با توجه به ساعات مختلف روز پرداخت می کنند. بطور م شخص، بهاي انرژي در ساعات اوج بار بیشتر، و در ساعات کم باري کمتر از بهاي استاندارد است. این نرخ ها، مشخص و از قبل به مشترك اعلام شده اند و معمولا بصورت سالانه، فصلی، و یا هفته ﻫﺎي خاص در سال هستند.[9-7] در ایران، این روش در واقع با ا ستفاده از شمار شگر هاي سه تعرفه، ب صورت سالانه انجام می شود. این روش اجراي طرح، تلاش می کند بار شبکه را در طول سال خطی کند.
بهترین گزینه جهت تامین بار پایه، بواسطه راندمان بالاتر، استفاده از نیروگاه هاي بخار و یا سیکل ترکیبی است. اما با توجه به محدودیت هاي فنی در خاموش و روشن کردن نیروگاه هاي بخار و یا تغییر بار این نیروگاه ها، تغییرات مصرف انرژي در ساعات مختلف، حتی اگر م شکل تامین انرژي نیز وجود ندا شته باشد، هزینه بالایی به مدیریت شبکه تحمیل می کند. لذا استفاده از این راهکار حتی بدون در نظر گرفتن رفع مشکل اوج بار شبکه در ساعات بحرانی، می تواند مفید باشد.
اشکال اصلی استفاده از روش قیمت دهی بر اساس ساعات مصرف، کاهش حساسیت مشترکین به همکاري در مدیریت مصرف در ساعات اوج بار بحرانی شبکه است زیرا حالت ویژه اي براي این ساعات که با توجه به منحنی تداوم بار شبکه - شکل - 1 محدود به 80 ساعت در سال است، دیده نشده است.
شکل :1 منحنی تداوم بار شش ماهه نخست سال 96
-2-2 قیمت دهی ساعات اوج بار بحرانی2
در این روش در روزهاي خاصی از سال، که معمولاً محدود به بیست روز است، قیمت ساعات پیک تا ده برابر نرخ استاندارد در نظر گرفته می شود .[10] این روش می تواند راهکار مناسبی در مدیریت م صرف در ساعات اوج بار با شد. این روش با توجه به ایجاد حساسیت در مشترکین، تاثیر مناسبی در مدیریت مصرف ساعات اوج بار بحرانی شبکه در سال داشته باشد.
-3-2 تخفیف ساعات اوج بار بحرانی
این راهکار پیشنهاد می دهد که مدیریت شبکه براي مشترکینی که در ساعات پیک بحرانی، بار خود را از میزان پایه مصرف خود کاهش دهند، تخفیفاتی در نظر بگیرد .[11] این روش تقریباً مشابه طرح ذخیره عملیاتی است که در سال هاي اخیر براي م شترکین صنعتی در نظر گرفته شده ا ست. لیکن با توجه به دشوار بودن محاسبات، بنظر می رسد این طرح مورد استقبال م شترکین خانگی قرار نگیرد زیرا یکی از اسا سی ترین اصول جهت اجراي طرح مدیریت م صرف موفق، اطلاع رسانی و فهم کامل فواید و سود حاصل از اجراي طرح براي مشترك است.
-4-2 قیمت دهی روي خط4
در این روش قیمت انرژي به صورت روي خط می باشد و هر ساعت در سال با توجه به قیمت بازار برق، قیمت انرژي مشترك متفاوت است 13]،.[14 این روش احتیاج به سخت افزارهاي ویژه اي دارد و با توجه به اینکه شمار شگر هاي م شترکین خانگی در ایران قابلیت اجراي این طرح را ندارند، مدیریت مصرف انرژي از طریق این روش امکان پذیر نمی باشد.
-5-2 قیمت دهی پیک متغیر
این روش در واقع ترکیب روش هاي قیمت دهی روي خط و قیمت دهی بر اساس ساعت هاي مصرف است .[14] در این روش به عنوان مثال با استفاده از روش قیمت دهی بر اساس ساعت هاي مصرف، سه بازه کم باري و میان باري و اوج بار با تعرفه هاي متفاوت تعیین می گردد، لیکن جهت هدف قرار دادن ساعات اوج بار بحرانی شبکه در تابستان، در ساعات اوج بار روش قیمت دهی روي خط با توجه به شرایط بازار برق اعمال می گردد. اجراي این روش نیز بواسطه نیازمند بودن به تجهیزات و سخت افزار هاي خاص، براي مشترکین خانگی ایران مقدور نیست.
-3 پیشنهاد طرح قیمت دهی ساعات اوج بار بحرانی براي مشترکین خانگی
پیش از اجراي هر کدام از طرح هاي فوق الذکر بایستی مطالعات کاملی از دیدگاه فنی، اقتصادي و اجتماعی صورت پذیرد. گام هاي اصلی جهت یافتن طرح مناسب به شرح زیر است:
• هدف از اجراي طرح مشخص گردد.
• جامعه هدف طرح مشخص گردد و تعیین گردد چه درصدي از جامعه هدف، احتمالاً به طرح پاسخ می
دهند.
• بهاي برق در طرح مورد بحث، قیمت گذاري شود.
• اجراي طرح از دیدگاه اقتصادي از دید مشترك و شرکت برق بررسی شود.
• چگونگی پرداخت مشوق ها به مشترکین بررسی شود.
• تاثیرات اجتماعی اجراي طرح مورد مطالعه قرار بگیرد.
• نحوه تبلیغات و معرفی طرح تعیین شود.
• در جامعه کوچکی از جامعه هدف، بطور آزمایشی اجرا شود.
• نحوه ارزیابی اجراي طرح مشخص شود.
در حال حاضر تعرفه برق شبکه خانگی به صورت پلکانی برا ا ساس مناطق مختلف متفاوت می با شد و صورتح ساب م صرف برق مشترك براساس نرخ پله ها تعیین می گردد.
جدول :1 تعرفه مناطق ﻋﺎدي و ماه هاي غیرگرم مناطق گرمسیر
در شرایط فعلی، تنها طرح مدیریت م صرف براي م شترکین خانگی، استفاده از کنتورهاي سه تعرفه جهت اعمال اضافه بهاي پرداختی در ساعات اوج بار و تخفیف ساعات کم باري در صورت حساب مشترك به منظور تشویق مشترکین به جابه جایی مصرف از ساعات اوج بار به ساعات کم باري یا میان باري ا ست. پس از محاسبه بهاي برق مصرفی بر اساس جدول - 1 - ، اضافه پرداختی مصرف اوج بار و تخفیف مصارف غیر اوج بار بصورت زیر محاسبه می گردد.
در حال حا ضر براي مناطق عادي نرخ ا ضافه بهاي پرداختی اوج بار 450 ریال و نرخ تخفیف مصارف غیر اوج بار 225 ریال براي مشترکین داراي کنتور سه تعرفه می باشد.
از آن جایی که با تو جه به نمودار تداوم بار شب که در شکل - - 1، تعداد روزهاي بحرانی کمتر از 20 روز و ساعات بحرانی شبکه با توجه نمودار فراوانی ساعات پیک در تابستان 96 مطابق شکل - 2 - می باشد، اجراي طرح CPP براي 20 روز در سال و از ساعت 13 تا 17 پیشنهاد می گردد.
