بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر پاسخ مصرفکنندگان به تغییر کنتور برق خانگی از تک زمانه به سه زمانه را مورد بررسی قرار میدهد. قابلیت کنتورهای سه زمانه نسبت به تک زمانه وجود قیمتهای متفاوت در ساعات روز است. برای ارزیابی این سیاست از داده های قبض برق 19742 مشترک خانگی منطقه 2 شهر تهران طی دوره زمانی 1387 تا 1393 استفاده شده است.
مشترکینی که همواره تک زمانه یا سه زمانه هستند به عنوان گروه کنترل و مشترکینی که در بازه مورد بررسی تغییر کنتور داشتهاند به عنوان گروه آزمایش درنظر گرفته میشود. تغییر کنتورها برای گروهی از مشترکین امکان استفاده از روش تفاضل در تفاضل برای تخمین اثر این تغییر بر متوسط مصرف برق خانگی را فراهم میکند. پس از تغییر کنتور متوسط مصرف 30 روزه مشترکین بین 4,5 تا 6,5 درصد کاهش یافته و قیمت متوسط پرداختی ایشان بین 2 تا 3,5 درصد بیشتر میشود. هردوی این اثرات در سطح 5 درصد معنیدار هستند و نسبت به کنترلهای متنوعی منجمله روندهای زمانی متفاوت برای طبقات مشترکین پایدار هستند.
مقدمه
یکی از مهمترین نیازهای بشر در حال حاضر، انرژی است و مدیریت مناسب آن اهمیت ویژه ای دارد. اعمال سیاست های قیمتی، یکی از ابزارهای مهم در زمینه ی مدیریت انرژی است. اعمال سیاست قیمتی مناسب، نیازمند شناخت رفتار مصرفی مصرف کنندگان است. پژوهش حاضر به بررسی اثر تغییر کنتور برق مصرفی خانگی از تک زمانه به سه زمانه می پردازد.
کمیته انرژی
قابلیت کنتورهای سه زمانه نسبت به تک زمانه، وجود قیمت های متفاوت در ساعات روز است. به طور مشخص در زمان های اوج تقاضا قیمت بالاتر و در زمان های کاهش تقاضا، قیمت کمتری برای هر کیلووات ساعت برق تعیین می شود.
در پژوهش حاضر برآنیم به بررسی سیاست های تغییر کنتورهای برق مصرفی که از جانب وزارت نیرو برای مدیریت تقاضا در سه زمان اوج بار، میان بار و کم بار در دهه اخیر ابلاغ کرده است بپردازیم؛ وزارت نیرو در دهه اخیر با تغییر کنتورها از تک زمانه به سه زمانه به دنبال مدیریت مصرف از طریق اعمال سیاست های قیمتی بوده است. لذا مصرف کنندگانی که در تمام ساعات روز برای هر کیلووات ساعت مصرف، قیمت یکسانی پرداخت می کنند را با مصرف کنندگانی که در ساعات روز با سه نوع قیمت مواجه هستند، مقایسه می نماییم.
این نحوه قیمت گذاری، قیمت گذاری بر پایه زمان نامیده می شود. تغییرات قیمت انرژی تاثیرات قابل توجهی بر میزان هزینه خانوارها خواهد داشت. بنابراین پی بردن به رفتار مصرفی خانوار، می تواند سیاست گذار را در انتخاب سیاست مناسب برای جلوگیری از اثرات منفی سیاست های قیمتی رهنمون کند. وزارت نیرو با اعمال این نوع قیمت گذاری به دنبال مدیریت مصرف از طریق جابجایی مصرف از دوران اوج مصرف به ساعات کم باری و در نتیجه هموارسازی مصرف برق در طی ساعات شبانهروز است. لذا واکنش مصرف کنندگان به این نحوه قیمت گذاری، از اهمیت بالایی برخوردار است.
سیاست های وزارت نیرو به دلیل گستردگی جامعه هدف، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ به این دلیل که همه خانوارهای ایران اعم از شهری و روستایی و حتی برخی کوچ نشینان برخوردار از نعمت برق هستند، بنابراین نحوه قیمت گذاری این سرمایه ملی و مقبولیت عامه از اهمیت فراوانی برخوردار است. نحوه قیمت گذاری می تواند مخارج عظیمی از خانوارهای جامعه را تحت الشعاع قرار دهد.
وزارت نیرو با اعمال تبعیض قیمت در پی آن است که هم بتواند تقاضا را مدیریت کند با به کارگیری کنتورهای سه زمانه به دنبال مدیریت مصرف با هدف کاهش خاموشی و افت ولتاژ است. استفاده بهینه از انرژی برق تامین کننده منافع جامعه است و ترویج فرهنگ مصرف بهینه انرژی برق در نهایت تامین کننده منافع مردم خواهد بود.
یکی از راهکارهای موثر در توسعه و ترویج فرهنگ مصرف بهینه انرژی ، استفاده از کنتورهای دیجیتالی سه تعرفه ای است. این کنتورها بر اساس برنامه ریزی های انجام شده، هزینه برق مصرفی را بر اساس کیلووات ساعت برق مصرف شده در زمان های مختلف کم ، میان یا اوج باری محاسبه می کند. با توجه به اینکه تعرفه بهای برق در
هر یک از این زمان ها دارای تفاوتی چشمگیر است لذا برنامه ریزی برای استفاده بیشتر از انرژی برق در ساعات کم باری تامین کننده منافع مشترک خواهد بود. هر مشترک می تواند با برنامه ریزی در زمان استفاده از وسایل برقی، هم منافع مادی خود را تضمین می کند، هم امکان استفاده عادلانه از انرژی برق را برای تمام مشترکان در سراسر ایران در همه ساعات شبانه روز را فراهم کرده و هزینه های دولت را کاهش می دهد. کنتورهای سه تعرفه ای جدید به مشترک کمک می کند تا سریع تر به یک برنامه زمان بندی مناسب برای استفاده از انرژی برق دست یافته و با توجه به منافع و ضرورت ها از وسایل پرمصرف استفاده کند.
از سوی دیگر تغییر هر کنتور از تک زمانه به سه زمانه، برای وزارت نیرو بار مالی و هزینه های فراوانی به همراه دارد. هزینه هایی از قبیل: نیروی انسانی، تجهیزات و لوازم کنتور و متعلقات آن، صرف انرژی و وقت و علاوه بر آن کنتورهای قبلی بلا استفاده می ماند و بار هزینه را برای وزارت نیرو مضاعف می نماید. در اجرای این طرح وزارت نیرو، سازمان برق منطقه ای را موظف کرده است در هر سال حداقل 10 درصد از مشترکین را بدون دریافت هیچ هزینه ای از مشترک، تغییر کنتور دهد. نتایج این پژوهش می تواند خط مشی وزارت نیرو را در جهت اعمال قیمت گذاری مناسب مشخص کند.
کمیته انرژی
پاسخ تقاضا نقش مهمی در برنامه ریزی و سیاست گذاری برق دارد. اگر سیاست گذار از پاسخ مصرف کنندگان اطلاع نداشته باشد نمی تواند از خاموشی در مواقع اضطراری جلوگیری کند بنابراین اطلاع سیاست گذار از نحوه پاسخ مصرف کنندگان می تواند در مدیریت تقاضا تاثیرگذار باشد.
به دلیل اینکه ذخیره برق بسیار هزینه بر است، لذا اعمال قیمت گذاری بر اساس زمان استفاده می تواند، زیان رفاهی جامعه را کمتر کند. این نوع قیمت گذاری کارایی را افزایش می دهد ولی ممکن است موجب صرفه جویی در مصرف برق نشود
لذا در پژوهش حاضر به دنبال تاثیرات این سیاست قیمتی بر میزان صرفه جویی انرژی برق هستیم.
در پژوهش حاضر با استفاده از 751324 مشاهدهی قبض برق مصرفی 19742 مشترک منطقه 2 شهر تهران طی سال های 1387 تا 1393 با استفاده از داده های تابلویی و به کارگیری روش تفاضل در تفاضل به بررسی اثر تغییر کنتور برق مصرفی خانگی از تک زمانه به سه زمانه بر متوسط مصرف ماهانه و قیمت پرداختی مصرف کنندگان خانگی هستیم.
در این بخش مشترکانی که همواره تک زمانه یا همواره سه زمانه می مانند را گروه کنترل و مشترکینی که با تعویض کنتور مواجه می شوند گروه تحت برنامه می نامیم. در حالت اول مشترکینی که همواره تک زمانه بوده اند را به عنوان گروه کنترل انتخاب کرده و با مشترکینی که تغییر کنتور داده بودند مقایسه می کنیم و در حالت دوم مشترکینی که همواره سه زمانه بوده اند را به عنوان گروه کنترل انتخاب می کنیم سپس با مقایسه این دو گروه، به بررسی اثر تعویض کنتورها بر مصرف خانوار می پردازیم.
روش تحقیق
پژوهش حاضر با استفاده از داده های قبوض مصرفی خانوار طی سالهای 1387 تا 1393 به بررسی اثر تغییر کنتورها می پردازد. در این تحقیق با استفاده از داده های پانل و روش تفاضل در تفاضل به بررسی اثر تغییر کنتور از تک زمانه به سه زمانه می پردازیم.
در روش تفاضل در تفاضل، دو گروه برنامه و کنترل در نظر گرفته میشود. هر دو گروه در دوره قبل و بعد از تغییر مشاهده میشوندامّا تنها گروه برنامه است که در دوره بعد از تغییر از تغییر سیاست متاثر میشود. روش تفاضل در تفاضل اینگونه عمل میکند که اختلاف سیستماتیک بین دو گروه مورد بررسی و کنترل، و همچنین اختلاف دو دوره قبل و بعد از تغییر سیاست را از بین میبرد و آن چیزی که باقیمیماند اثر خالص سیاست مورد نظر است.
برای رسیدن به تصریح رگرسیون تفاضل در تفاضل نیاز است تا به این نکته توجه شود که تغییر کنتور در پژوهش حاضر برای هریک از مشترکین در دورهای متفاوت اتفاق میافتد.
