بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر پرداختن به مساله کارآفرینی زنان رونق یافته و تلاشهایی در جهت توسعه کارآفرینی زنان صورت گرفتهاست. یکی از موارد مناسب برای کارآفرینی زنان، توسعه کسب و کار خانگی میان این افراد میباشد که به عنوان کسب و کار کوچک به شمار میآید. برخی پژوهشها نشان دادهاند که موانعی پیش روی تامین مالی کسبوکارهای خرد با مالکیت زنان وجود دارد و این در حالی است که در جامعه زنان کارآفرینی مشاهده میشوند که توانستهاند این موانع را کنار بزنند و با روشهای خلاقانهای به تامین مالی مناسب جهت پیشبرد کسبوکارشان بپردازند که میتوان از تجربیات آنان در توسعه کارآفرینی زنان بهره برد. بنابرین در پژوهش حاضر به شناسایی روشهای تامین مالی کسبو کارهای خانگی با مالکیت زنان در بخش مرکزی شهرستان فیروزآباد پرداخته شدهاست.
برای این منظور با 9 نفر از زنان مالک کسبو کارهای خانگی در شهر فیروزآباد مصاحبه ساختار نیافته صورت گرفتهاست که محتوای مصاحبهها از طریق کدگذاری تحلیل شده است. بر اساس یافتههای پژوهش، 4 روش تامین مالی مختص این کسب و کارها شناسایی شده است که عبارتند از: -1 تامین مالی از طریق پس اندازهای شخصی; -2 تامین مالی از طریق کاهش هزینهها; -3 تامین مالی از طریق دوستان و بستگان; -4 تامین مالی ااز طریق دریافت وام بانکی کم بهره. در نهایت پیشنهاداتی جهت توسعه کسب و کارهای خانگی میان بانوان و پیشنهاداتی جهت انجام پژوهشهای آینده ارائه گردیدهاست.
مقدمه
بیان مسأله و اهمیت موضوع
امروزه اهمیت توسعه کارآفرینی به دلیل یکی از پیشرانهای رشد و توسعه اقتصادی روز افزون است چرا که رشد و توسعه اقتصادی از جمله مهمترین مسائل کشورها بوده است و میزان رشد اقتصادی از مهمترین عواملی است که در ارزیابی عملکرد سیاستهای اقتصادی کشورهای مختلف به آن توجه می شود؛ به عبارتی میتوان گفت کشورهای دارای رشد اقتصادی بالاتر، سیاستهای اقتصادی کارآتری نسبت به کشورهای دارای رشد کمتر دارند- - Bahmani .Oskooee & et al.,2012 - یکی از راهکارهای موثر توسعه کارآفرینی مشارکت دادن هرچه بیشتر زنان در فعالیت های کارآفرینانه میباشد .
- Sarfaraz & Faghih,2011 - موفقیت زنان کارآفرین در جوامع نه تنها سبب سودهای اقتصادی میشود بلکه منافع اجتماعی و فرهنگی هم ایجاد میکند. با توجه به توسعه سهم زنان در اقتصاد ملی و مقابله با بحران بیکاری زنان ضروری است تا شرایط لازم برای توسعه و کارآفرینی زنان فراهم شود تا زنان با ایجاد کسب و کار و فرصت های شغلی برای خود و دیگران بتوانند معضل کنونی جامعه را پایان بخشند - ممیز و دیگران، . - 1392 زنان در ایران 49,6 درصد از جمعیت و تقریبا نیمی از جمعیت نیروی کار را تشکیل میدهند - مرکز آمار ایران، . - 1390
این در حالی است که بر اساس گزارش دیده بان جهانی کارآفرینی1 تعداد زنان کارآفرین بسیار کمتر از مردان است. که دلیل این امر را میتوان موانع کارآفرینی زنان دانست از جمله : سطح تحصیلات،جایگاه اجتماعی ضعیف، تقاضای زمان و دسترسی ضعیف به منابع تامن مالی . - Still & Timms, 1997 ;Narayanasamy & et al.,2011 - در این بین منابع مالی به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در بقا، رشد و توسعه کسب و کارها - - Hussain et al.,2012 ، به ویژه کسب و کارهای با مالکیت زنان میباشد. چرا که ، زنان هنگام ورود به مشاغل کوچک و تأسیس بنگاه های خوداشتغالی با برخی محدودیت ها در زمینه دسترسی به منابع مالی رسمی و غیر رسمی مواجهاند.
این محدودیت ها معمولا ریشه در تفاوت های جنسیتی آنان دارد - - Marlow, 2002و از آنجا که اصولا بانک ها و مؤسسه های مالی در اعطای وام و اعتبارات مالی به کارآفرینان، پیشینه فعالیت های تجاری و اقتصادی آنان را بررسی میکنند. به دلیل پایین تربودن سهم کارآفرینان زن در فعالیت های اقتصادی، اعطای وام و تسهیلات به آنان با موانع بیشتری همراه است . - Smart, 1999 - و این در حالی است که با وجود چنین موانعی برخی از زنان از پس مشکلات تامین مالی به راحتی برآمده اند و در کسب و کارشان موفق بوده اند.
در رابطه با اهمیت تامین مالی در کسب و کارهای کوچک و متوسط میتوان گفت :مساله تامین مالی در کسب و کارهای کوچک و متوسط امری حیاتی است زیرا کسب و کارهای کوچک و متوسط نقشی اساسی در ایجاد اشتغال دارند. تامین مالی مناسب برای کمک به این نوع کسب و کارها و گسترش فعالیتها، توسعه محصولات جدید، سرمایهگذاری در استخدام نیروی جدید یا تسهیلات تولید ضروری است. با این حال کسب و کارهای کوچک و متوسط در رابطه با تامین مالی اغلب دچار مشکل هستند زیرا اعتبار کافی برای دریافت اعتبارات از بانک ها، بازارهای سرمایه یا سایر موسسات را ندارند - . - Hussain et al.,2012
علاوه بر این، نتایج برخی تحقیقات درباره تفاوتهای جنسیتی زنان کارآفرین نشان داده است که زنان، مسئولیتهایی مانند خانه داری و تربیت فرزندان را به عهده دارند. وجود مسئولیت مضاعف و تضاد نقش برای زنان باعث شده است تا آنها نتوانند در شغل خود به اندازه مردان مراحل پیشرفت را طی کنند ; - Chechurina and Yelliene, 2000 . Sarfaraz & Faghih,2011 - در این میان مشاغل خانگی میتواند به منزله راهکاری مناسب به منظور توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط برای جمعیت وسیعی از زنان، که مهارت کافی در انجام دادن برخی از کارها را دارند ولی به دلیل وضعیت نامناسب اشتغال نمیتوانند جذب بازار شوند، محسوب شود - فلاح جلودار و حسینی، ; 1386 انتظاریان و طهماسبی، . - 1389 بنابرین کسب و کارهای خانگی زنان با توجه به سابقه دیرینهای که در کشور دارد،میتوانند به منزله رویکردی مناسب در فرآیند توسعه کارآفرینی زنان به شمارآیند .
با توجه به موارد پیش گفته و اینکه در ایران تا کنون پژوهشی به بررسی روش های تامین مالی کسب و کارهای خانگی با مالکیت زنان نپرداخته است و با توجه به محدودیتهای زمانی پژوهش، در پژوهش حاضر به شناسایی روشهای تامین مالی کسب و کارهای خانگی زنان در بخش مرکزی شهرستان فیروزآباد پرداختهایم تا بلکه با ارائه الگویی در خصوص روشهای تامین مالی بتوانیم راهکاری مناسب برای رفع مشکلات و برنامهریزی مناسب در توسعه کارآفرینی خانگی زنان پیشنهاد کنیم.
ادبیات پژوهش کسب و کار خانگی
امروزه کسب و کارهای خانگی به واسطه رشد عواملی چون: پیشرفت در ارائه خدمات، سهولت جابجایی نیروهای کاری، پیشرفت های تکنولوژیک و جهانی شدن بازارها در حال توسعه و گسترش میباشند - . - Dwelly et al.,2005 کسب و کارهای خانگی به عنوان کوچکترین نوع کسب و کار شناخته شده اند - . - Carter et al.,2004 مدیر مالک این کسب و کارها بیشتر تمایل دارند که کسب و کار خود را به صورت مجرد یا حداکثر با همراهی فردی دیگر اداره نمایند - . - Carter et al.,2008 بر اساس یافته های ماسون - 2008 - در حدود 75 درصد از مالکین این کسب و کارها بیش از 40 ساعت در هفته را صرف فعالیت در کسب و کار خود می کنند.
مالکین کسب و کارهای خانگی در اکثر موارد از اعتبارات شخصی خود مانند حساب بانکی شخصی یا وام های شخصی جهت اداره امور استفاده می کنند - Carter et . - al.,2004 مقر اصلی کسب و کارهای خانگی همان محل سکونت مدیرمالک/کارآفرین می باشد و تنها در حدود 3 درصد از این فعالیت ها در اثر رشد و پیشرفت کسب و کار به بیرون از خانه گسترش می یابند. همچنین مالکین کسب و کارهای خانگی تمایلی جهت واگذاری فعالیت یا فروش کسب و کارشان به سایرین و حتی گسترش آن از خود نشان نمی دهند - - Carter et al.,2008 به همین جهت در حدود 92 درصد از آنها کسب و کار خود را با کمتر از 10 نفر نیروی کار اداره می کنند.
