بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
قطعه بندی گسل کازرون و محاسبه پتانسیل حرکت آن
۱- مقدمه
گسل شمالی - جنوبی کازرون در ۱۵ کیلومتری باختر این شهرستان قرار دارد. طول آن 125 کیلومتر برآورد شده و گسلی است پی سنگی و قدیمی که ضمن کنترل مرز باختری حوضه نمکی هرمز، بر رسوبات زاگرس نیز اثرگذار بوده به گونه ای که ساختارهای زاگرس را با جهت راستگرد خمیده و جابهجا کرده است. در استان فارسی، این خمش بسیار چشم گیر است. شواهد نشان می دهد که گسلی کازرون با روند به تقریب شمالی - - جنوبی و یا شمال شمال باختری - جنوب جنوب خاوری دارای حرکت راستگرد جزیی (راستالغز راستگرد) است. برای نمونه روندهای زمین ساختی، در شمال خلیج فارسی نشان می دهد که خط مرزی سکوی عربستان و واحد زاگرس به وسیله این گسل در جهت راستگرد جابهجا شده است. به ظاهر این گسل مرز باختری گسترش حوضه تبخیری پر کامبرین پسین - کامبرین ایران را تشکیل میدهد و در طول آن دو گنبد نمکی رخنمون دارد. (اسفندیاری و برزگر، ۱۳۵۸). داده های لرزهای برداشت شده در محدوده اطراف گسل حاکی از آنست که این گسل در طول تاریخ زلزله های بسیاری را به خود دیده است که نشان دهنده فعالیت این گسل میباشد. به این گسل اصطلاحاً گسل قطر-کازرون و همچنین خط کازرون نیز گفته شده است و موجب جدایش زاگرس به دو بخش شرقی و غربی شده است. در این تحقیق با بررسی نقشه های زمین شناسی و سایز موتکتونیکی این زون گسلی در محدوده طول جغرافیای تا و عرض جغرافیایی : 30 به ارزیابی لیتولوژی شاخه اصلی این زون پرداخته شد و بر مبنای تراکم دادههای لرزهای و لیتولوژی گسل در قسمتهای مختلف، قطعه بندی شاخه اصلی گسل جهت تخمین پتانسیل حرکت گسل انجام گردید.
۲- روش مطالعه و بحث
بدلیل اینکه زونهای بزرگ گسلی در زمان رخداد زلزله در تمام طول خود گسیخته نمی شوند، و از پتانسیل لرزه زایی متفاوت در بخشهای مختلف برخوردارند، برای بررسی توان لرزه زایی گسلهای بزرگ، باید آنها را به قطعات مختلفی تفکیک کرد، بطوریکه هر قطعه از نظر خصوصیات زمین شناسی، ساختاری و لرزهای تقریباً هموژن باشد. یک قطعه
(Segment) گسل ممکن است بوسیله یک یا چند ویژگی منحصربفرد مانند خواص لرزهای، لیتولوژی، میزان گسیختگی، جهت امتداد و غیره مشخص شود (2005 ,.Harikins et al).
۲-۲- قطعه بندی ساختاری (هندسی) با بررسی جهت امتداد شاخه اصلی گسل کازرون بر روی نقشهای گسلهای فعالی ایران (پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله)، و ترسیم آن در محیط نرمافزاری AutOCald، قسمتهایی که امتداد گسل اصلی تغییر مییابد بعنوان یک قطعه در نظر گرفته شده است (شکل ۱).
شکل(۱): گسل کازرون و جدایش امتدادی شاخه اصلی آن آن به پنج قطعه
۳-۲- قطعه بندی لیتولوژیکی مطالعه نقشههای زمین شناسی و تکتونیکی محدوده زون گسلی کازرون، مشخص شد این منطقه از شمال به جنوب دارای لیتولوژیهای متفاوت می باشد (شکل ۲). در قسمتهای شمالی لیتولوژی غالب، آهک آسماری متعلق به الیگوسن، رسوبات کواترنری و بیرون زدگیهای گروه خامی و بنگستان متعلق به ژوراسیک بالایی و کرتاسه میباشد. اما به سمت جنوب زون گسلی، سازند پابده و گور پی متعلق به کرتاسه بالایی و ائوسن، و در نهایت تشکیلات هرمز متعلق به کامبرین و گنبدهای نمکی را در جنوبی ترین قسمتها میبینیم. بنابراین با توجه به لیتولوژیهای مختلف، شاخه اصلی گسل کازرون به پنج قطعه تقسیم گردید. این قطعات از شمال تا جنوب به ترتیب با اعداد لاتین I تا VI شماره گذاری شده اند(شکل ۱) که با قطعه بندی ساختاری تطابق خوبی نشان میدهد. در قطعه Iلیتولوژی غالب آهک آسماری میباشد. رسوبات کواترنری لیتولوژی غالب قطعه II را تشکیل می دهد. در قطعه III عمدتاً بیرون زدگیهای گروه خامی و بنگستان به چشم می خورد. در قطعه VI تشکیلات پابده و گورپی، و در نهایت در قطعه V سازند نمکی هرمز جلوهگر شده است. بنابراین لیتولوژی مختلف سبب قطعه بندی گسل به پنج قطعه می شود و امتداد گسل در این پنج قطعه بطور محسوسی تغییر می کند.
شکل (۲): نقشه زمینشناسی و لینولوزی گسل کازرون (برگرفخانه از نقشه زمینشناسی نشرکت ملی نفت ایران، /صلاح شدہ "توسط (2005) Sepehr et all
۲- ۴- قطعه بندی لرزه ای
توصیف تمام لرزه های تاریخ یک گسل می تواند به عنوان شاهدی قوی برای قطعه بندی آن گسل استفاده شود. زمانی که قطعه بندی خاصی را برای گسل بطور منطقی در نظر گرفتیم می توانیم از آن برای تخمین زلزله های آتی گسل استفاده کنیم (1986 ,SlemmOnS DeppOlO). بدین منظور کاتالوگ دادههای لرزهای از منابع مختلف شامل مقالات داخلی و خارجی و دادههای موجود در سایت اینترنتی مراکز اطلاعات لرزهای گردآوری شده است. با نمایش دادههای لرزهای بر روی زون گسلی کازرون (شکل ۳)، عدم یکنواختی پراکندگی زلزله ها مشاهده میشود. بنابراین گسل به قطعات مختلف تقسیم گردید که این قطعه بندی کاملا با قطعهبندی لیتولوژیک مطابقت می کند.
شکل (۳): نمایش دادههای لرزهای بر روی گسل کازرون و قطعه بندی لرزهای آن
۲- ۵- پتانسیل حرکت گسل پتانسیل حرکت گسلی (Fault MOvement Potential) که به اختصار آنرا FMF می نامیم، با استرسی تکتونیکی ، هندسه صفحه گسل و خواص فیزیکی مواد دو طرف سطح گسل (p) مرتبط می باشد (1997 و .Lee et al ).
از نظر مکانیکی مهمترین فاکتورهایی که حرکت لغزشی یک گسل از قبل وجود داشته را تحت تأثیر قرار میدهند (با فرض اینکه استرسی فشارشی مثبت است)، عبارتند از:
اختلاف بین ماکزیمم استرسی اصلی و مینیمم استرسی اصلی .
مجموع ماکزیمم استرس اصلی و مینیمم استرس اصلی .
