بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تأثیر آموزش ریاضی به روش یوسیمس - محاسبه ذهنی - بر محاسبه عددی و عملکرد حل مسئله کودکان بود. طرح پژوهش پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه دانشآموزان دوره ابتدایی در شهرستان ایلخچی در سال تحصیلی 1396-97 بودند که از این جامعه، تعداد 40 دانشآموز 20 - نفر در گروه آزمایشی و 20 نفر در گروه کنترل - به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند. سپس از هر دو گروه پیش آزمون به عمل آمد و بعد از اجرای پیش آزمون، یوسی مس برای گروه آموزش اجرا شد و گروه کنترلی آموزشی دریافت نکرد و بعد پسآزمون به عمل آمد. برای جمعآوری دادهها از آزمونهای عملکرد حل مسئله ریاضی غباریبناب و همکاران، مقیاس محاسبه عددی وکسلر استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها با روش آماری تحلیل کواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش یوسی مس بر محاسبه عددی و عملکرد حل مسئله دانشآموزان تأثیر دارد. در واقع آموزش یوسیمس باعث افزایش محاسبه عددی و عملکرد حل مسئله می-شود؛ بنابراین با آموزش یوسیمس میتوان مهارتها و تواناییهای ریاضی کودکان را افزایش داد.
کلیدواژهها: محاسبه عددی، عملکرد حل مسئله، یوسیمس.
مقدمه
زندگی کشمکش دائمی با محیط و تلاش برای شناخت و بهرهمندی از آن است. در این تلاش تواناییهای روانشناختی انسان است که قابلیتهای لازم را در اختیار او میگذارد تا به شناخت محیط و اصلاح یا تغییر دادن آن دست یازد. ظرفیت حرکتی کودک همزمان با رشدیافتگی فیزیولوژیکی و همچنین بر اساس چگونگی تعامل با اطرافیان که به میدان تحولی کودک نظم، جهت و انسجام میدهد، متحول میشود. حرکت شرایطی را برای کودک فراهم میسازد که بر اساس آن میتواند به اکتشاف دنیای پیرامونش بپردازد. جنسن - 2005 - 2 معتقد است که فرد میتواند مجموع تواناییهای مغزی خود را به یاری حرکت مورد بهرهبرداری قرار دهد یا توانمندهایی را به منصه ظهور برساند. از این رو، در نظر گرفتن جنبههای حرکتی و تحلیل آنها، برای درک رشد تواناییهای ذهنی ضروری است - به نقل از دادستان، . - 1384
تواناییهای ذهنی امکان ندارد که از تواناییهای حرکتی پایه جدا باشند. بنابراین، مطالعه این گونه حرکتها و فراهم ساختن امکان پرورش و رشد آنها سبب تقویت و حتی ترمیم تواناییهای ذهنی میشود. از نظر پیاژه، رشد کودک بستگی بسیار به دستکاری دخل و تصرف او در محیط و پیرامونش و تعامل با آن دارد. وی معتقد است که آگاهی از طریق اجرا حاصل میشود - اسلاوین؛ ترجمه سیدمحمدی، . - 1385 پس برای آموزش و تغییر تواناییهای ذهنی کودکان باید به تقویت و غنی سازی محیط آنان قبل از ورود به دبستان مبادرت ورزید، زیرا کودکان ضمن جستجو در محیط، با رویدادهایی روبه رو میشوند که علاقه آنان را جلب میکند. آنها به ویژه تحت تأثیر رویدادهایی قرار میگیرند کهنسبتاً تازگی دارند، یعنی رویدادهایی که با تجربههای قبلی آنان،کاملاً منطبق نباشند. پس وظیفه آموزش پیش دبستانی افزودن توانایی است تا دانایی، زیرا کودک در آغاز اندیشهکاملاً منطقی ندارد و لازم است مراحلی فراهم آورد که طی سپری کردن آن مراحل فکر منطقی کودک گسترش یابد. ذهن کودک وقتی به خوبی تحول مییابد که فعال باشد. کودک فقط چیزهایی را خوب فرا میگیرد که از راه مشاهده، تعمق، تجربه و فعالیت شخصی آموخته باشد. در این میان چرتکه نقش مهمی در تسریع و تقویت تواناییهای ذهنی ایفا میکند - چمنآرا، . - 1389
انجام محاسبات ذهنی به صورت تجربی یادگیری است. دانشآموزان در بازی از آنچه انجامش میدهند یاد میگیرند. آنها در محاسبه ذهنی بیش از آنکه حالت انفعالی داشته باشند، فعال، انباشته از تلاش هستند. بازی با چرتکه به میزان زیادی بخشی از واقعیت را تصویر میکند. برای مثال کودکان در فرایند چرتکه لزوم بهرهگیری از نمادهای انتزاعی ریاضی برای پدیدهها و رخدادهای ملموس زندگی را میآموزند - آقازاده، . - 1385 بنابراین چرتکه تأثیر بسیاری در رشد بدنی و ذهنی کودکان دارد. کودکان از طریق چرتکه یاد میگیرند، ابداع میکنند و تجربه میکنند. کودک از طریق چرتکه میتواند به استعدادها، تواناییها، خواستها، ضعفها و نکات مثبت و منفی خود پی ببرد؛ لذا او میتواند با شناخت ویژگیهای خود ساخت شخصیتی خود را تحکیم بخشد. بنابراین برنامههای حرکتی و محاسبات ذهنی بستری بسیار مناسب برای تمرین و تکرار مفاهیم ذهنی و شناختی در دوره پیش دبستانی است. آموزش ریاضیات تنها آموزش مجموعه ای از مهارتها نیست، بلکه رشد و پرورش، انتقال و آموزش پاره ای از مفاهیم ریاضیاتی نیزمیباشد، مفاهیمی که مبنای درک ریاضی را فراهم میآورند و به واسطه آنها دانش آموزان با ریاضی ارتباط برقرار میکنند. عادیترین و معمولیترین شیوه استفاده از ریاضیات به کارگیری روشهای استدلالی و منطقی عقلانی در حل مسائل روزمره است. ریاضیات به عنوان یک تلاش انسانی، علاوه بر کاربردهای متعددش، باعث تقویت قوه استدلال و ایجاد نظم فکری در ذهن دانش آموزان میشود. ایجاد نظم فکری در قضایای حساب و هندسه میتواند موجب برانگیختن حس زیبایی شناختی انسان شود. منطق موجود در درسهای ریاضی باعث میشود که فرد از مهارت تفکر برتر برخوردار شود. چنانچه »ویوس« میگوید: »ریاضی، درسی است برای نمایش
قدرت ذهن.« آموزش صحیح ریاضیات یعنی پرورش افرادی منطقی؛ افرادی که موضوعی را بدون استدلال صحیح و منطقی نپذیرند. ریاضیات همچنین نحوه استدلال را، در ذهن فراگیر قوی میکند - صیادی، . - 1392
یکی از آموزشهایی که میتواند نقش مهمی را در رفع مشکلات ریاضی دانش آموزان داشته باشد، برنامه محاسبه ذهنی - یوسیمس - است. مبدعان برنامه یوسیمس معتقدند که آن طوری طراحی شده است که هر دو طرف مغز را به شکلی یکپارچه توسعه میدهد. وقتی کودکان به وسیله دست مهرههای چرتکه را جابجا میکنند، این ارتباط بین دست و مغز، تحریک نیمکرههای راست و چپ مغز را به دنبال خواهد داشت. چرتکه ترکیبی است از یک ابزار تدریس باستانی با مهارتهای مدرن آموزشی برای پویایی و تکامل کل مغز کودک که با ترویج یادگیری و به طور خاص یادگیری ریاضی، به عنوان یک هیجان و سرگرمی تلقی میشود. این برنامه آموزشی سالهاست که ایجاد شده است و بارها مورد آزمایش قرارگرفته و نتیجه آن یک تجربه جهانی همراه با موفقیت بوده است. با این حال در همان زمانها، همواره برنامهها و شیوههای آموزشی خود را همچنان به روز درآورده تا این اطمینان به وجود آید که یوسیمس مؤثرترین تجربه یادگیری برای دانش آموزان را ارائه مینماید. سیستم محاسبه ذهنی و چرتکه ای یوسیمس با استفاده از یک سیستم نوآورانه محاسبه ای و با بکارگیری چرتکه باعث هماهنگی بین دو نیمکره راست و چپ به طور همزمان شده و با ایجاد یک چهارچوب زیربنایی سبب افزایش ظرفیت ذهن و مهارتهای نظیر مدیریت زمان، تمرکز و توانایی حل مساله میشود که در موفقیت دانشآموزان در همه رشتهها و زندگی روزمره نقش اساسی دارد.
این سیستم دارای 10 سطح اصلی و دو سطح پیش دبستان بوده و یادگیری هر سطح سه ماه و نیم، هفته ای 1 جلسه، 2 ساعته به طول میانجامد که برای دانشآموزان بین 5 تا 8 و 8 تا 13 سال که توانایی خواندن، نوشتن و توانایی انجام عملیات جمع و تفریق اعداد 1 الی 9 را دارند به اجرا در میآید - وو، . - 2001 بر اساس تحقیقات مارگارت، فلورس و کی لر - 2007 - 1 این نتیجه حاصل گردیده است که 75 درصد یادگیری از طریق وسایل دیداری و تصویری و به وسیلهی حس بینایی انجام میشود در صورتی که تنها 13 درصد یادگیری از طریق حس شنوایی و وسایل صوتی انجام میگیرد. در پژوهشی دیگر دسوت و گروگیر - 2006 - 2 نشان دادند مداخلات روان شناختی و آموزشی که مبتنی بر فعالیت بازی است، میتواند عملکرد تحصیلی دانش آموزان در یادگیری ریاضی را بهبود بخشد. در پژوهشی میلو، سیگرز، واید، رجسینرز و هریت - 2006 - 3 نشان دادند ابزارها و نرم افزارهای مختلف میتواند راهگشای بیشتری برای یادگیری ریاضیات در کودکان باشد.
بنابراین با توجه به اهمیّتی که ریاضی بر تواناییهای ذهنی دارد، امروزه همه دست اندرکاران مسائل تعلیم و تربیت و روانشناسی تلاش دارند که در مرکز آموزشی با استفاده از روشهای عملی مسائل ریاضی را به
