بخشی از مقاله
مروری بر خواص و کاربرد گیاه زعفران
چکیده:
زعفران گیاهی از خانواده زنبقیان Iridaceae، با اثرات فارماکولوژیک متعدد و به عنوان یک داروی قوی محسوب میشود. سافرانال، کروسین، کروستین، بتاکاروتن، لیکوپن، زاگزانتین، ویتامینها از جمله ریبوفلاوین و تیامین مواد موجود در برگ، گل و کلاله زعفران هستند. ماده موثره زعفران دارای اثرات آنتی اکسیدان، آنتی ژنوتوکسیک، ضد تومور، ضد درد، ضد التهاب، ضد تشنج، ضد سرفه، ضد افسردگی، ضد باکتری، تقویت کننده یادگیری و حافظه، محافظ نورونها، پایین آورنده فشار خون، کاهش دهنده چربی خون، مقاومت به انسولین، افزایش دهنده اکسیژناسیون بافتها، گشاد کننده برونش، پیشگیری از زخم معده، تقویت کننده دستگاه ایمنی بدن، محافظ شبکیه چشم، آرام بخش، اشتها آور، تسهیل کننده هضم غذا، پیشگیری از اختلالات قلبی-عروقی و سرطان میباشد. در این مقاله سعی شده است به طور خلاصه مروری بر تحقیقات انجام شده در زمینه فواید، اثرات مطلوب و کاربردهای زعفران و ماده موثره آن در صنایع غذایی، دارویی و پزشکی شود تا بتوان از عصاره و اسانس این گیاه به عنوان یک داروی درمانی و نگهدارنده طبیعی، بدون عوارض شیمیایی در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی استفاده نمود.
کلمات کلیدی: زعفران، ماده موثره، کروسین، کروستین، سافرانال، فارماکولوژیک.
1
-1 مقدمه:
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی است از خانواده زنبق Iridaceae، چند ساله، ارتفاع 10-30 سانتیمتر و پیازدار که از وسط پیاز تعدادی برگ باریک و دراز خارج میشود و از وسط برگها و ساقههای گلدار خارج و به یک تا سه گل منتهی میشود. گلها دارای شش گلبرگ بنفش، سه پرچم و یک مادگی منتهی به کلاله سه شاخه به رنگ قرمز میباشد. قسمت مورد استفاده کلاله سه شاخه میباشد (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
انتشار جغرافیایی زعفران در کشورهای حاشیه دریای مدیترانه، اسپانیا، فرانسه، یونان، چین و هند و در ایران در خراسان (قائنات، بیرجند و گناباد)، یزد، کرمان، گیلان و مازندران میباشد (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
-1-1 ترکیبات شیمیایی زعفران:
ماده موثره اصلی زعفران کروسین، کروستین و سافرانال می باشد و طعم تلخ زعفران مربوط به مادهای به نام پیکروکروسین میباشد. کروسین گلیکوزیدهای متشکل از کاروتنوییدی به نام کروستین و قندها بوده و مسوول رنگ زعفران هستند. بتاکاروتن، لیکوپن، زاگزانتین و ویتامینهایی مانند ریبوفلاوین و تیامین نیز در زعفران وجود دارند (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
-2-1 خواص دارویی و کاربردهای زعفران:
▪ عصاره و تنتور زعفران در طب سنتی به عنوان تسهیل در هضم غذا، اشتها آور، آرامبخش، معرق، خلط آور، محرک، قائدهآور، سقطکننده جنین، اختلالات کبد، کیسه صفرا، ضد اسپاسم قوی، درد دندان و لثه، التهابات بینی و گلو، نفخ، بیخوابی، افسردگی، تشنج، کمردرد، سرفه، آسم، برونشیت، تب، استفراغ، سرخک، مخملک، آبله، عفونتهای ادراری، اسهال خونی، سرماخوردگی، اختلالات قلبی-عروقی، سرطان، درد معده و افزایش مقاومت بدن در برابر اضطراب و خستگی میباشد (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ زعفران دارای اثر ضد سرطان میباشد و طی تحقیقات گسترده بر روی طیف وسیعی از تومورها از جمله لوکمی، کارسینوم تخمدان و پستان، آرنوکارسینوم روده بزرگ، رابدومیوسارکوما، پاپیلوما و کارسینوم سلول سنگفرشی اثر ضد سرطان دارد (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ تجویز عصاره زعفران از راه خوراکی و موضعی، میزان پیدایش سرطان مصنوعی را کاهش و سرعت رشد تومور را مهار و عمر حیوانات آزمایشگاهی را طولانیتر میکند (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ سیسپلاتین به عنوان یک داروی ضد سرطان مهم، برای کبد به شدت سمی میباشد و تحقیقی به منظور اثر حفاظتی عصاره الکلی کلاله زعفران در برابر سمیت کبدی ناشی از سیسپلاتین در موش صحرایی بررسی شد. 40 سر موش صحرایی نر به طور تصادفی در گروههای شاهد سالم (دریافت کننده نرمال سالین 10 میلیلیتر بر کیلوگرم)، شاهد مسموم (دریافت کننده نرمال سالین 10 میلیلیتر بر کیلوگرم) ، شاهد مثبت (دریافت کننده سیلیمارین 50 میلیگرم بر کیلوگرم) و تیمار با عصاره 40) و 80 میلیگرم بر کیلوگرم) تقسیم بندی شدند. سیسپلاتین به میزان 0/4 میلیگرم بر کیلوگرم به مدت هشت هفته به صورت درون صفاقی تزریق شد و در پایان سطح سرمی شاخصهای آسیب کبد و عملکرد آنتیاکسیدانها در هموژنات بافت کبد موشها مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاکی از آن بود که در موشهای دریافت کننده سیسپلاتین، عصاره الکلی کلاله زعفران و سیلیمارین به طور معنیداری میزان آنزیمهای شاخص عملکرد
2
کبد و بیلی روبین تام را کاهش و سطوح آلبومین و پروتئین تام سرم را افزایش دادند و در نتیجه عصاره کلاله زعفران احتمالا با خواص آنتیاکسیدانی در کبد موشهای صحرایی از آسیب ناشی از سیسپلاتین محافظت مینماید (مهاجری و دوستار، 1390 و صفحه .(251
▪ تخریب اکسیداتیو DNA نقش مهمی در موتاژنز، پیری و سرطان دارد به این منظور تحقیقی با هدف بررسی تاثیر عصاره آبی زعفران بر میزان محافظت از DNA در مقابل شکست ناشی از آلودگی به سولفورموستارد در ماکروفاژ و تاثیر احتمالی آن به عنوان عامل آنتی ژنوتوکسیک انجام شد. تعدادی مناسب ماکروفاژ از صفاق موش صحرایی جدا شد و پس از تایید زنده بودن به صورت درون شیشه با KMnO4 و سولفورموستارد در حضور و عدم حضور عصاره آبی زعفران تیمار شد. یافتهها نشان داد MDA در سلولهای نرمال، سلولهای تیمار شده با KMnO4، سولفورموستارد و سولفورموستارد+عصاره زعفران به ترتیب 9/6±0/71، 2/4±0/32، 2/5±0/21، 4/81±0/39 نانومولار بر میلیگرم پروتئین و میزان GSH 0/8±9/1، 0/95±4/9، 2/1±3/9 و 5/1±0/55 نانومولار بر میلیگرم پروتئین بود و نتایج بیانگر اثرات آنتی ژنوتوکسیک عصاره آبی زعفران در محافظت از DNA در مقابل شکست اکسیداتیو ناشی از خردل است و مصرف خوراکی گیاه زعفران به صورت مکمل احتمالا میتواند از عوارض ناشی از این عوامل پیشگیری کند (زارعی محمودآبادی و همکاران، 1390 و صفحه .(79
▪ کروسین به عنوان رنگدانه اصلی زعفران بر روی سلولهای سرطانی سینه مورد بررسی قرار گرفت. کروسین با غلظت IC50 بر روی فعالیت سلولهای آدنوکارسینومای سینه رده MCF7 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که فعالیت تلومراز (آنزیم ایجاد کننده سرطان) در غلظت IC50 کروسین تا %85 نسبت به سلولهای بدون تیمار مهار میشود و در نتیجه کروسین دارای اثر مهار کنندگی قوی بر فعالیت تلومراز را دارا میباشد (خسروجردی و همکاران، 1391 و صفحه .(267
▪ زعفران آسیب کروموزومی ناشی از سینپلاتین، میتومایسین و اورهتان را در موش کوچک آزمایشگاهی مهار نمود و از آسیب DNA سلولهای مغز استخوان موش کوچک آزمایشگاهی به علت مصرف داروهای ضدتومور: سین پلاتین، سیلکوفسفاید و میتومایسین پیشگیری نموده است (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ کروستین موجود در زعفران با خاصیت آنتیاکسیدانی سبب محافظت از سلولهای کبدی موش صحرایی در برابر آثار مخرب آفلاتوکسینها شده و همچنین از آسیب اکسیداتیو کلیه در موش صحرایی پیشگیری نمود (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ استفاده از عصاره زعفران به عنوان مکمل در غذاها، نوشیدنیها، فرآوردههای دارویی و آرایشی دارای اثر ضد پیری و از بین برنده رادیکالهای آزاد و آنتی اکسیدان دارد (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ بررسی بر روی سمیت و اثر ضد توموری عصاره الکلی کلاله و برگ زعفران به روشهای ساده میگوی آب شور و سنجش دیسک سیبزمینی با میکروب اگروباکتریوم تومه فئنز (ATCC 23341) انجام شد. نتایج نشان داد عصاره کلاله توانایی بیشتری در مهار رشد توموری نسبت به گلبرگ را دارا میباشد و همچنین کلاله سمیت کمتری نسبت به گلبرگ را دارا میباشد (حسینزاده و همکاران، 1384 و صفحات .(1-10
▪ با توجه به خاصیت آنتیاکسیدانی و کاهش رادیکالهای آزاد توسط زعفران، تحقیقی به منظور بررسی اثر عصاره زعفران بر تغییرات سلولهای لنفوسیت موشهای دارای آسم انجام شد. 40 سر موش صحرایی به گروههای شاهد، دارای آسم، دارای آسم دریافتکننده عصاره 100 -50 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم تقسیم و آزمایش شدند و در نهایت تعداد سلولهای لنفوسیت در مایع لاواژ مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد این سلولها کاهش معنیداری با دوزهای سه گانه زعفران داشتند (وثوقی و همکاران، 1391 و صفحه .(87
3
▪ در پژوهشی 23 داوطلب سالم روزانه 100 میلیگرم زعفران در 200 میلیلیتر شیر و 18 داوطلب سالم فقط 200 میلیلیتر شیر به مدت شش هفته مصرف نمودند. نتایج حاصله نشان داد غلظت ایمونوگلوبین سرم (Ig G) پس از سه هفته مصرف زعفران در مقایسه با قبل و گروه شاهد به طور معنیدار افزایش یافت و غلظت Ig A و Ig M و درصد لنفوسیتها تفاوت معنیدار نداشت. شمارش مونوسیتها افزایش اما شمارش پلاکتها، گلبولهای سفید، درصد نوتروفیلها و ائوزینوفیلها به طور معنیدار کاهش یافت و میتوان گفت افزایش غلظت Ig G سرم توسط زعفران را برای بهبود پاسخ آنتی بادی به واکسیناسیون میتوان استفاده نمود (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ کپسول زعفران 30 میلیگرم به صورت دو بار در روز در مقایسه با کپسول دارویی به صورت دو بار در روز بر بیماران دارای افسردگی آزمایش شد. نتایج نشان داد در طول شش هفته کپسول زعفران به طور معنیداری نتایج بهتری نسبت به گروه مصرف کننده کپسول دارو داشت (نوربالا و همکاران، 1383 و صفحه .(31
▪ عصارههای آبی و اتانولی گلبرگ، کروسین و سافرانال زعفران در آزمایشات متعدد اثر ضد افسردگی داشته است. کروسین با مهار بازجذب دوپامین، نوراپی نفرین و سافرانال با مهار بازجذب سروتونین در ضد افسردگی نقش دارد (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ در مطالعهای اثر عصاره آبی زعفران و سیتالوپرام بر نورونهای هیپوکمپ موش صحرایی افسرده بررسی و آزمایش شد. 40 سر موش صحرایی نر بالغ به طور تصادفی انتخاب و به گروههای شاهد، شاهد افسرده، شاهد افسرده دریافت کننده نرمال سالین، دریافت کننده عصاره آبی زعفران 160 میلیگرم بر کیلوگرم و سیتالوپرام 10 میلیگرم بر کیلوگرم تقسیمبندی و به مدت چهار هفته و روزی یکبار تزریق شدند. نتایج نشان داد سیتالوپرام و زعفران سبب کاهش زمان بیتحرکی به طور معنیدار شدند و عصاره زعفران علیه آسیب نورونی هیپوکمپ نسبت به سیتالوپرام اثرات مفیدتری دارد (افشاری و همکاران، 1391 و صفحه .(27
▪ افسردگی یک اختلال با علائم روانی آشکار و دارای سطوح رفتاری و فیزیولوژیکی متفاوت است. زعفران توانسته است سبب بهبودی کامل در کمتر از 50 درصد از بیماران مبتلا به افسردگی شود. همچنین درمان افسردگی با داروهایی که دارای نرخ بهتری از موفقیت را دارند مورد نیاز است، با توجه به تحقیقات انجام شده زعفران میتواند به عنوان یک داروی ضد افسردگی خوب مورد استفاده قرار بگیرد. یافتههای بالینی نشان میدهد زعفران دارای اثر ضد افسردگی، بیخطر و موثر است. در بسیاری از تحقیقات مقدماتی زعفران با داروی فلوکسیتن به عنوان یک داروی ضد افسردگی مقایسه شد و نتایج نشان میدهند که عصاره زعفران قادر است علائم افسردگی را کاهش دهد ( Kamalipour et al, (2010 & pages 35-38
▪ در طی تحقیقی اثر بخشی گیاه زعفران به عنوان یک داروی ضدافسردگی در مقایسه با ایمی پرامین انجام شد. زعفران با اتانول 80 درجه با روش پرکولاسیون عصارهگیری سپس توسط دستگاه تقطیر تلغیظ و پس از عمل گرانولاسیون به صورت کپسولهای 10 میلیگرم عصاره زعفران تبدیل شد. سپس دو داروی ایمی پرامین و کپسول زعفران با دوزهای به ترتیب 100 و 30 میلیگرم در روز بر روی بیماران دارای افسردگی آزمایش شد و نتایج نشان داد داروی ایمی پرامین و زعفران دارای اثر یکسان بر روی بیماران افسرده میباشد و میتوان عنوان نمود زعفران با دوز 30 میلیگرم در روز اثر ضد افسردگی قابل توجهی داشته و عوارض جانبی داروهای شیمیایی را نیز ندارد (آخوندزاده و همکاران، 1382 و صفحه .(55
▪ تحقیقی به منظور اثر ضد افسردگی عصارههای آبی و هیدروالکلی زعفران استهبانات فارس در تجویز تحت مزمن انجام شد. در این بررسی اثر تزریق درون صفاقی دوزهای 200 -100 -50 و 400 میلیگرم بر کیلوگرم عصاره آبی و -100 400 - 200 و 800 میلیگرم بر کیلوگرم عصاره هیدروالکلی کلاله زعفران به صورت تجویز تحت مزمن بر روی رفتارهای
4
بی حرکتی، بالا رفتن و شنا کردن با استفاده از تست شنا در موش سوری بررسی شد. همچنین فلوکستین با دوز 20 و ایمی پرامین با دوز 15 میلیگرم بر کیلوگرم به عنوان کنترل مثبت استفاده شدند. نتایج نشان داد عصاره آبی با دوزهای 50 و 100 میلیگرم بر کیلوگرم باعث کاهش بی حرکتی و افزایش بالا رفتن به طور معنیدار شد. عصاره هیدروالکلی در دوزهای مورد مطالعه باعث تغییر معنیداری در رفتارهای بی حرکتی، شنا کردن و بالا رفتن در مقایسه با گروه کنترل نشد و عصاره آبی در تمام دوزهای مورد مطالعه و عصاره هیدروالکلی تنها در دوز 1600 میلیگرم بر کیلوگرم باعث کاهش فعالیت حرکتی شدن و در نتیجه عصاره آبی کلاله زعفران استهبانات فارس در تجویز تحت مزمن دارای اثر ضد افسردگی داشته و این اثر به احتمال از طریق تاثیر بر سیستم نور اپی نفرین میباشد (امام قریشی و قاسمی، 1390 و صفحه .(527
▪ تحقیقی به منظور بررسی اثر کروم و برگهای زعفران بر رشد چهار گیاه زراعی گندم، چاودار، ماش و لوبیا انجام شد. بافتهای زعفران به مقدار 30 -15 -4/25 و 75 در 1/5 کیلوگرم خاک گلدان اضافه شد. نتایج نشان داد اندام و مقدار بافتهای اضافه شده زعفران به خاک تاثیر معنیداری بر افزایش صفات درصد کلروفیل، ارتفاع، سطح برگ و بیوماس اندام هوایی و ریشه داشت. در نتیجه تحقیق، بافتهای کروم زعفران سبب کاهش صفات و برگهای زعفران اثر تحریک کنندگی و افزایش صفات را داشت (اقبالی و همکاران، 1387 و صفحات .(227-234
▪ در طی تحقیقی نقش ضد آریتمی عصاره هیدرو الکلی زعفران در مدل گره دهلیزی-بطنی ایزوله خرگوش نر بررسی شد. عصاره زعفران 54 و 10 میلیگرم در لیتر بر پروتکلهای تحریکی (زمان ریکاوری، زمان ونکباخ، فیبریلاسیون دهلیزی و ناحیه پنهان) برای بررسی خواص الکتروفیزیولوژیک گره استفاده شد. نتایج نشان داد عصاره هیدروالکلی زعفران میتواند سبب افزایش معنیدار در ناحیه پنهان د یک مدل وابسته به سرعت شود و اضافه نمودن عصاره زعفران روند افزایش در زمان ونکباخ را نیز سبب میشود (خوری و همکاران، 1389 و صفحه .(48
▪ تحقیقی به منظور اثر ضد باکتریایی عصارههای آبی و الکلی گلبرگ زعفران بر برخی از باکتریهای بیماریزای غذایی انجام شد. عصارههای آبی، اتانولی و متانولی گلبرگ زعفران بر باکتریهای استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا تیفی موریوم، ای کولای O157:H7، لیستریا مونوسایتوژنز و باسیلوس سرئوس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان MIC عصارههای آبی و متانولی برای تمام باکتریها 40 میلیگرم در لیتر محاسبه و MIC عصاره اتانولی برای استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سرئوس و لیستریا مونوسایتوژنز 40 میلیگرم در لیتر و برای باکتریهای سالمونلا تیفی موریوم و ای کولای O157:H7 بیش از 40 میلیگرم در لیتر محاسبه شد و میتوان از عصارههای گلبرگ زعفران به عنوان نگهدارنده طبیعی بر ضد باکتریهای ذکر شده در مواد غذایی استفاده نمود (گندمی نصرآبادی و همکاران، 1391 و صفحه .(189
▪ عصاره آبی، کروسین، کروستین، پیکروکروسین و سافرانال به عنوان ترکیبات ضد باکتری بر سه سویه میکروبی اشریشیا کلی، استافیلوکوک اورئوس و پسمودوموناس آئروژینوزا به روش انتشار در آگار بررسی شد و نتایج نشان داد سافرانال دارای اثر بازدارندگی رشد سویههای اشریشیا کلی و استافیلوکوک اورئوس شد و همچنین اسانس برگ زعفران نیز بر استافیلوکوک اورئوس اثر باکتریوستاتیک داشته است (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ در آزمایشهای متعدد کروسین زعفران، ضعف یادگیری ناشی از اتانول را در موش آزمایشگاهی بهبود و از مهار تشدید طولانی مدت در هیپوکامپ توسط اتانول جلوگیری نمود و طی بررسیهای دیگر، زعفران سبب بهبود یادگیری و در درمان بیماریهای نوروژنراتیو مانند آلزایمر نیز موثر است (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ طی آزمایشی عصاره آبی زعفران بر دیابت موشهای صحرایی نر که سبب اختلال در روند مرتبط با یادگیری میشود بررسی شد. 60 سر موش صحرایی به دو گروه سالم و دیابتی تقسیم شدند و هر گروه شامل عدم درمان و درمان با دوز
5
30 و 60 میلیگرم بر کیلوگرم عصاره زعفران بودند. نتایج نشان داد که تیمار موشهای دیابتی با عصاره زعفران از افزایش تاخیر اولیه کاهش اکتساب یادگیری در موشهای دیابتی به طور معنیداری جلوگیری نمود و همچنین تزریق با دوز 60 میلیگرم بر کیلوگرم از کاهش بارز تاخیر در یادآوری اطلاعات جلوگیری نمود (کیاسالاری و همکاران، 1391 و صفحات .(44-52
▪ تحقیقی به منظور تجزیه و تحلیل رفتاری و هیستولوژیک اثر زعفران در مدل تزریقی داخل بطنی استرپتوزوتوسین بیماری آلزایمر در موشهای آزمایشگاهی انجام شد. این تحقیق به منظور اثر گیاه زعفران در اختلال رفتاری حافظه و آسیب بافتی القا شده توسط STZ-icv مورد بررسی قرار گرفت. 45 سر موش نر به سه گروه 15 تایی تقسیم شدند، گروه یک: گروه کنترل دریافت کننده CSF ، 10 میکرولیتر در هر تزریق. گروه دو: STZ-icv، استرپتوزوتوسین 3 mg/kg محلول در CSF به حیوانات تزریق شد. گروه سه: STZ+CSF و حیوانات STZ-icv دریافت کننده mg/kg 30 عصاره. اثر CSF در جلوگیری از کاهش حافظه توسط STZ-icv ایجاد میشود و در نتیجه عصاره زعفران به واسطه آنزیمها، متابولیسم و سایر مسیرهای بیوشیمیایی سبب بهبود آلزایمر میشود اما سبب ترمیم آسیب بافت نمیشود .(Khalili et al, 2010 & pages 27-33)
▪ زعفران و کروسین موجود در آن نقش مهمی در حافظه دارد، به این منظور آزمایشی برای سنجش یادگیری موشهای صحرایی نر از مدل Step-through حافظه اجتنابی مهاری استفاده شد. تزریق یک میلیگرم بر کیلوگرم اسکوپولامین باعث تخریب عملکرد حافظه شد و سپس با تجویز 5 - 1 و 10 میلیگرم بر کیلوگرم کروسین 30 دقیقه بعد از اسکوپولامین به صورت وابسته به دوز سبب بهبود فراموشی شد و در نتیجه کروسین در شکلگیری حافظه اجتنابی غیرفعال در موش صحرایی تاثر مثبت داشت (ندایی و همکاران، 1391 و صفحه .(92
▪ در تحقیقی اثر مواد موثره زعفران، کروسین در مدل استرپتوزوسین (STZ) ناشی از بیماری آلزایمر پراکنده در موش صحرایی نر مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از کروسین زعفران برای بیماری آلزایمر پراکنده ناشی از تزریق استرپتوزوسین به صورت داخل بطنی مغزی (ICV) استفاده شد. کروسین در دوزهای 15 و 30 میلیگرم به مدت سه هفته استفاده شد. نتایج نشاد داد که کروسین با دوز 30 میلیگرم ضعف یادگیری و اختلال حافظه را در گروه تزریق بهبود بخشید .(Khalili & Hamzeh, 2010 & pages 59-65)
▪ اثر عصاره آبی زعفران بر روی کسب و دوباره برقراری ناشی از مورفین در مکان شرطی در موش سوری بررسی شد. تجویز زیر پوستی 40 میلیگرم مورفین به مدت چهار روز برای تولید ترجیح طی تجویز داخل صفاقی عصاره آبی 40 و 80 میلیگرم در کیلوگرم به مدت چهار روز 30 دقیقه قبل از تجویز مورفین به منظور کاهش اکتساب cpp مورفین انجام شد. نتایج حاکی از آن بود که عصاره آبی زعفران میتواند کسب مجدد ناشی از مورفین، ترجیح مکان شرطی شده را کاهش دهد .(Hosseinzadeh et al, 2012 & pages 24-30)
▪ کروسین و سافرانال سبب محافظت از عضله اسکلتی پای موش صحرایی در برابر آسیب بستن شریان و ورید مشترک رانی شده و همچنین مانع تنزل فعالیتهای عصبی-رفتاری حیوان می شود (کیان بخت، 1387 و صفحات .(1-27
▪ تحقیقی به منظور بررسی اثر عصارههای زعفران بر روی وزن، طول و ناهنجاریهای ماکروسکوپی و میکروسکوپی ساختار اسکلتی جنینهای موش صحرایی انجام شد. موشهای ماده نژاد ویستار به سه گروه شاهد، دریافت کننده عصاره آبی کلاله زعفران 80 میلیگرم برای هر کیلوگرم بدن موش و دریافت کننده عصاره آبی کلاله زعفران 200 میلیگرم برای هر کیلوگرم بدن موش در روزهای 10 و 11 آبستنی دریافت کردند. نتایج نشان داد دوز 80 میلیگرم وزن و طول جنینها را در مقایسه با گروه شاهد و دوز 200 میلیگرم به طور معنیدار افزایش داد و ناهنجاری اسکلتی ایجاد نکرد (نجف زاده و همکاران، 1392 و صفحه .(78
