بخشی از مقاله
چکيده
توان بيهوازي براي موفقيت در فعاليت هاي ورزشي از اهميت ويژهاي برخوردار است . هدف اين پژوهش مقايسه توان اندام تحتاني دانش آموزان مدارس دولتي و خصوصي به دو روش ميداني و آزمايشگاهي بود. آزمودنيها شامل ٢٣٠ دانش آموز در پايه هاي دوم و سوم راهنمايي با دامنه سني ١٥-١٢ سال و وزن ٤٨-٥٤ کيلوگرم مورد مطالعه قرار گرفتند. در آزمون ميداني از پرش سارجنت و در آزمون آزمايشگاهي از دو الگوي پرش اسکات و پرش معکوس بر روي دستگاه صفحه نيرو انجام شد.
براي تحليل آماري از آزمون تي تست مستقل ، همبستگي پيرسون و از رگرسيون خطي استفاده شد. نتايج : دانش آموزان مدارس خصوصي در آزمون ميداني از توان اندام تحتاني بيشتر برخوردار بودند (٠٠٠١=p). در توان به روش آزمايشگاهي تفاوت معنيداري بين دو گروه مشاهده نشد. همچنين همبستگي مثبت و معناداري بين تست هاي ميداني و آزمايشگاهي در اوج توان بيهوازي (٠٧١=r) و ميانگين توان بيهوازي (٠٦٩=r) وجود داشت . نتيجه گيري: در آزمون ميداني دانش آموزان مدارس خصوصي از توان اندام تحتاني بالاتري برخوردار بودند. در آزمون آزمايشگاهي توان اندام تحتاني در دو گروه معنادار نبود.
بنابراين نتايج اين دو روش متفاوت است . البته همبستگي مثبت و معناداري بين دو روش وجود دارد. بطوري که آزمون ميداني پرش سارجنت از اعتبار کافي در سنجش توان بيهوازي آزمودنيها برخوردار ميباشد. برتري دانش آموزان مدارس خصوصي ممکن است به دليل فعاليت هاي فوق برنامه خارج از مدرسه اين دانش آموزان باشد.
کليد واژهها:
توان بيهوازي اندام تحتاني، آزمون ميداني، آزمون آزمايشگاهي.
مقدمه
توانايي پريدن يک مهارت بنيادي است و براي موفقيت در برخي از فعاليت هاي ورزشي ميتواند اهميت ويژهاي داشته باشد که شايد بدليل طول دوره خيلي کوتاه و با شدت بالاي آن باشد (١٤). توان بيهوازي بطور مستقيم با ويژگيهاي مکانيکي عضلات در ارتباط است (١٦). يکي از آزمونهاي رايج براي سنجش توان بيهوازي آزمون پرش عمودي است که اولين بار توسط سارجنت در سال ١٩٢١ توصيف شد و امروزه در آزمايشگاههاي بيومکانيک از پرش اسکات ١، پرش معکوس٢ و پرش دراپ ٣ نيز به عنوان معياري براي اندازهگيري پتانسيل قدرت عضلات اندام تحتاني استفاده ميشود. برخي معتقدند ارتفاع پرش عمودي بطور غير مستقيم نشان دهنده توان انفجاري اندام تحتاني است و از جنبه کار مکانيکي قابل تأمل است (١٦). از ديدگاه علم مکانيک ، توان به معناي سرعت انجام کار تبيين ميشود (١). مربيان ورزش و فيزيوتراپيست ها از پرش عمودي براي برآورد توانايي جسماني ورزشکاران، ارزيابي از يک برنامه آموزشي-ورزشي و يا بعنوان اندازهگيري عملي از سطح آمادگي ورزشکاران براي برگشت به ورزش به دنبال يک آسيب ديدگي استفاده ميکنند (٧). بعلاوه تشخيص زود هنگام سطوح بالاي توان و قدرت در شناسايي استعدادهاي ورزشي قابل توجه است (٩). شواهد علمي همبستگي مثبت ميان آزمون پرش عمودي و آزمون آزمايشگاهي وينگيت براي ارزيابي توان بيهوازي را نشان داده است (١٣). در تحقيقي ديگر که برآورد توان اندام تحتاني به روش فرمولي و نيز برآورد توان با استفاده از دستگاه صفحه نيرو در پرش اسکات انجام شد و تفاوت در دو روش ارزيابي توان معنادار نبود (١٤). در آناليز دو پرش اسکات و پرش معکوس نشان داده شد که پرشکننده در پرش معکوس کار بيشتري نسبت به پرش اسکات انجام ميدهد و پرشکنندگان حرفه اي در پرش معکوس نسبت به پرش اسکات بالاتر ميپرند (١١). در مطالعه ديگر که توان را در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مقايسه کردند، کودکان به طور آشکار از توان مکانيکي پايين تري نسبت به نوجوانان و بزرگسالان برخوردارند (١٢). بررسي توان بيهوازي دانش آموزان دختر و پسر ١٢ تا ١٥ ساله استراليائي در مدارس خصوصي، دولتي و ديني (کاتوليک ) نشان داد که در توان بيهوازي به ترتيب دانش آموزان مدارس خصوصي ، کاتوليک و مدارس دولتي بالاترين امتياز را داشتند (١٥). جنتيراگا٤ و همکارانش دو الگوي پرش اسکات و پرش دراپ را روي دستگاه صفحه نيرو در دو گروه از دختران و پسران مورد ارزيابي قرار دادند و دريافتند که پسران از عملکرد بهتري در هر دو نوع پرش نسبت به دختران برخوردار بودند. اما دختران پرش دراپ را بهتر از پرش اسکات انجام دادند (٩).
اطلاعات پراکندهاي از اثرات رشد، تکامل و بلوغ زيستي روي توان بيهوازي دختران در کشور ما در دسترس است . آزمونهاي پرش عمودي را معمولا به عنوان ارتفاع پرش بر حسب سانتيمتر يا اينچ گزارش ميکنند. اين تست گزارش کاملي را به ما نميدهد. براي مثال اگر يک شخص سنگين وزن ارتفاع پرش يکساني با يک فرد سبک وزن داشته باشد بايد اين شخص سنگين وزن مقدار کار بيشتري انجام دهد تا جرم بيشتري را جابجا کند. بنابراين گاهي بهتر است ارتفاع پرش را به کار يا توان تبديل کنيم . امروزه نيز ارزيابي توان بيهوازي در شرايط آزمايشگاهي و با استفاده از دوربين هاي اپتوالکترونيک و دستگاه صفحه نيرو با دقت بالا امکانپذير شده است . اما اين روشها از هزينه بالائي برخوردارند. هدف مطالعه ما ارزيابي مختصات توان اندام تحتاني با هر دو روش ميداني و آزمايشگاهي است . مقايسه اين دو روش نشان ميدهد که آيا اين دو روش نتيجه يکساني دارند؟ بعلاوه مقايسه اين دو گروه روشن ميسازد که آيا دانش آموزان در مدارس خصوصي به دليل محدوديت فضاي فيزيکي از افت عملکرد بيهوازي برخوردارند؟
روش شناسي تحقيق
روش اين تحقيق توصيفي-تحليلي است . جامعه آماري شامل ١٣٠ نفر در مدارس دولتي و ١٠٠ نفر در مدارس خصوصي در مقطع راهنمائي شهر همدان است که به طور تصادفي انتخاب شدند. آزمودنيها در رده سني ١٢تا ١٥ سال قرار داشتند. شرايط پذيرش آزمودنيها عبارت بودند از: نداشتن بيماري قلبي-عروقي، متابوليکي و فقدان سابقه عمل جراحي است . قبل از اجراي آزمونها رضايت نامه از والدين دانش آموزان اخذ شد. وضعيت بلوغ دختران به روش سن دنداني تعيين شد و افرادي که سن تقويمي و دنداني همسان داشتند، در طرح شرکت نمودند. براي تحليل دادهها از آزمون تي مستقل ، همبستگي پيرسون و رگرسيون خطي در سطح معناداري (٠٠٥>p) استفاده شد. براي اندازهگيري توان به روش آزمايشگاهي از يک دستگاه صفحه نيرو١ (Hz ٥٠٠ Kistler)، چهار عدد دوربين (Vicon) ساخت کشور انگليس با فرکانس ٢٠٠ هرتز و ١٦عدد مارکر منعکس کننده نور استفاده گرديد. همچنين از آزمون ميداني پرش عمودي سارجنت براي ارزيابي توان بي هوازي اندام تحتاني استفاده شد. آزمودنيها روي صفحه نيرو ميايستادند و حرکت پرش عمودي را اجرا ميکردند. سيگنالهاي خروجي صفحه نيرو نشان دهنده نيروي عکس العمل زمين و دادههاي کينماتيکي دوربين ها بود. دادههاي صفحه نيرو با ٥٠٠ هرتز نمونه گيري و در کامپيوتر ذخيره شد. قبل از اجراي آزمون، آزمودني به مدت ٥ دقيقه با اجراي حرکات کششي و جنبشي بدنش را گرم ميکرد.
مارکرها روي اندام تحتاني، در قسمت هاي خارخاصرهاي، خاجي، ران، زانو، تيبيا، قوزک خارجي پا، دومين استخوان کف پا و پاشنه هر دو پاي راست و چپ چسبانده شد. سپس آزمودني روي دستگاه صفحه نيرو ميايستد و هر دو الگوي پرش اسکات و پرش معکوس را اجرا ميکرد.
در پرش اسکات آزمودني روي صفحه نيروي مسطح ميايستاد و در حالي که دست هايش روي هيپ (لگن ) قرار داشت ميپريد (٣). اين پرش از يک موقعيت نيمه اسکات با زاويه زانوها ٩٠ درجه شروع ميشد. سپس مفاصل زانو و لگن بطور قوي باز ميشدند تا پرش
