بخشی از مقاله
مقدمه
فاشیا یک بافت نرم از نوع بافت همبند است که در قسمتهای مختلفی از بدن انسان همانند عضلات و اعصاب محیطی نفوذ می کند و همچنین در پوشش، ارتباط و یا محافظت از بافتهای بدن از جمله عضلات اسکلتی نقش دارد. یکی از این فاشیا که باعث اتصال عضلات اندام های فوقانی و تحتانی بدن به صورت ضربدری می باشد، فاشیای خطوط کارکردی قدامی و خلفی می باشد. این فاشیا باعث ثبیت پوسچر، افزایش قدرت و دقت اندامها و ثابت نگه داشتن پایه حمایت برای اندام فوقانی یا تحتانی سمت مخالف می شود . 1 عضلاتی که در سطح قدامی از طریق این فاشیا به یکدیگر متصل اند عبارتند از سینه ای بزرگ، مورب خارجی، راست شکمی، و اداکتور طویل ران.
عملکرد بهینه این عضلات باعث اجرای مطلوب پرتاب بالای سر توپ در هندبال می شود. ماهیت اصلی اجرای مطلوب حرکت پرتاب از بالای سر در هندبال، حرکت اندام اصلی اجرا کننده تکنیک به سمت اندام مخالفش است و دست باید در انتهای حرکت به سمت پای مخالف کشیده شود .
عوامل بسیار زیادی بر عملکرد عضلات تأثیر گذار است. یکی از این عوامل خستگی عضلانی است. هنگامی که ورزشکار به سطحی فراتر از حد فیزیولوژیک خود قدم می گذارد، با خطر خستگی روبه رو می شود. خستگی عضلانی باعث تغییر در قدرت عضلانی و کنترل عصبی عضلانی می شود و دامنه حرکتی و سرعت حرکت را نیز کاهش می دهد 3 .خستگی عضلانی یکی از فرایندهای عضلانی است که در نتیجه آن عملکرد سیستمهای متابولیکی و عصبی-عضلانی برای استمرار فعالیت کاهش یافته و انقباض عضلانی نمی تواند برای مدت طولانی حفظ گردد .
به هر حال خستگی تا حد واماندگی دامنه فعالیت فیزیکی و ورزشی را محدود می سازد . این که خستگی درحین تمرینات ورزشی یا مسابقات چه تأثیری بر عملکرد ورزشکاران دارد همیشه مورد بحث و تحقیق بوده است. گریبل - 2004 - با تحقیقی که بر روی تأثیر خستگی عضلانی بر کنترل پوسچر انجام داد به این نتیجه رسید که خستگی عضلات اندام تحتانی باعث اختلال درکنترل پوسچر می شود .
همچنین در مطالعه ای که نورمن - 2015 - و همکاران اثر خستگی موضعی یک عضله بر عملکرد عضلات همکارش را بررسی کرده بودند به این نتیجه رسیده اند که خستگی یک عضله بر عملکرد عضلات همکارش تأثیر می گذارد و با یک استراتژی جبرانی باعث افزایش فعالیت عضلات همکارش می شود .
اما در زمینه بررسی تأثیر خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی بر عملکرد عضلات متصل به فاشیای خطوط کارکردی در رشته های ورزشی مختلف تحقیقی صورت نگرفته است. لذا این موضوع نیازمند بررسی های دقیق، پایا و قابل اعتمادی می باشد.
در این تحقیق تلاش ما این است که به بررسی تأثیر یک وهله خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی بر پارامتر فضایی پرتاب از بالای سر توپ هندبال بپردازیم.
روششناسی
روش تحقیق به صورت نیمه تجربی و مدل تحقیق تأثیرسنجی و طرح تحقیق به صورت پیش آزمون- پس آزمون به اجرا درآمد. این تحقیق از نوع کاربردی می باشد.
جامعه آماری در این تحقیق تمامی دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان بودند. از میان آنها 40 نفر زن - میانگین سن 23/35، میانگین قد164/85 و میانگین وزن - 60/28 و 40 نفر مرد - میانگین سن 22/63، میانگین قد 171/32 و میانگین وزن - 64/77 که همگی راست دست بودند، به صورت در دسترس به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
دانشجویانی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند که دارای دامنه سنی 19 تا 30 سال و دارای سلامت فیزیولوژیکی بودند. ملاک های حذف آزمودنی ها سابقه عمل جراحی و سابقه آسیب دیدگی بود.
در ابتدا پرسشنامه ای برای کسب اطلاعاتی از قبیل سن ، جنس، دست و پای برتر و آسیب دیدگی و ... توسط آزمودنی ها تکمیل گردید. همه آزمودنی ها فرمی را که شامل اطلاعات کامل در مورد اهداف، مراحل و نحوه اجرای تحقیق بود مطالعه و به صورت داوطلبانه امضاء و رضایت آگاهانه خود را اعلام کردند. به منظور بررسی تأثیر یک وهله خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی بر پارامترهای فضایی پرتاب توپ هندبال از آزمودنی ها خواسته شد تا پس از انجام حرکات کششی و جنبشی جهت گرم کردن بدن، تکنیک پرتاب توپ هندبال از بالای سر را به سمت هدفی که مشخص شده است در 2 وضعیتی که در ذیل بیان شده است اجرا کنند بطوریکه حرکت به سمت پای مخالف ادامه یابد.
-1 در وضعیت ایستاده
-2 در وضعیت نشسته پرتاب توپ هندبال در هر کدام از این وضعیت ها، 3 بار تکرار شد و بعد از هر تکرار 15 ثانیه و بین 2 وضعیت 1 دقیقه استراحت داده شد. و میانگین 3 پرتاب در هر وضعیت به عنوان رکورد فرد ثبت شد.
پس از اجرای این مرحله، آزمودنی ها برای ایجاد یک وهله خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی، شروع به پا زدن روی دوچرخه ثابت مونارک مدل - Monark Ergomedic 839E - E839 کردند. برای این منظور از پروتکل بیشینه ی استوور- دیویس استفاده شد.
قبل از شروع پروتکل، 4 دقیقه گرم کردن با کار صفر وات و سرعت 60 دور بر دقیقه در نظر گرفته شد. سپس فعالیت اصلی شروع و به ازای هر دقیقه فعالیت، بار کاری به میزان 15 وات افزایش یافت. سرعت پدال زدن در کلیه مراحل پروتکل، یه میزان 60 دور در دقیقه تنظیم شد. آزمودنی ها به فعالیت خود تا رسیدن به حد واماندگی - حالت عدم توانایی فرد از ادامه پروتکل و توقف آن - ادامه دادند . 7 بلافاصله پس از اتمام پروتکل، تست های مرحله قبل از خستگی دوباره تکرار شد و رکورد آزمودنی ها ثبت شد.
در این تحقیق از آمار توصیفی برای مقایسه میانگین و انحراف معیار استفاده شد. در بخش آمار استنباطی برای بررسی توزیع طبیعی از آزمون کلموگروف اسمیرنوف و برای بررسی همگنی واریانس ها از آزمون لوین استفاده شد. همچنین برای مقایسه داده ها قبل و بعد از خستگی اندام تحتانی تا حد واماندگی آزمون Paired sample t- test به کار برده شد. برای اجرای همه آزمون های آماری از نرم افزار SPSS نسخه 21 در سطح معنی داری <0/05 استفاده شد.
نتایج
آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نشان داد که توزیع متغیرهای وابسته در هر یک از سطوح متغیرهای مستقل - گروه و آزمون - طبیعی است . - p>0/05 - نتایج آزمون لوین نیز پیش فرض همگنی واریانس ها را تأیید کرد . - p>0/05 - همان طور که در جدول 1 دیده می شود، در هر دو گروه مردان و زنان میزان پرتاب بالای سر توپ هندبال در مرحله بعد از خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی در هر دو وضعیت ایستاده و نشسته کمتر از میزان پرتاب در مرحله قبل از خستگی عضلانی است اما این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود.
جدول -1 میانگین و انحراف استاندارد میزان پرتاب توپ هندبال مردان و زنان در شرایط قبل و بعد از خستگی
بحث و نتیجهگیری
هدف از اجرای این تحقیق، بررسی اثر خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی بر پارامتر فضایی پرتاب بالای سر توپ هندبال در دانشجویان دختر و پسر بود. مطابق نتایج، خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی بر میزان پرتاب توپ هندبال کاهش معنی داری ایجاد نکرد. خستگی موضعی اندام تحتانی تا حد واماندگی بر عملکرد اندام فوقانی سمت مخالف که از طریق فاشیای عملکردی قدامی و خلفی به یکدیگر متصل هستند در پارامتر فضایی تأثیرگذار نبود.
تفاوت در یافته های تحقیق حاضر با نتایج تحقیق گریبل - - 2004 که اختلال در کنترل پوسچر بعد از خستگی عضلات اندام تحتانی را نشان می داد به طور قطع به روش های اندازه گیری و تکالیف مد نظر در اجرای تست ارتباط دارد.
