بخشی از مقاله
خلاصه:
مهاجرت نخبگان و یا به اصطلاحی »فرار مغزها« همانا مهاجرت منابع انسانی ماهر تحصیل کرده برای دستیابی به فرصت های بهتر شغلی، تجاری؛ آموزشی و... می باشد. کشورهای در حال توسعه هم اکنون اصلی ترین منبع مهاجرت نیروی انسانی متخصص بخش مراقبتهای سلامت و پزشکی به کشورهای پیشرفته است. این روند منجر به دغدغه هایی برای خروج نیروی انسانی متخصصی و ماهر در این بخش شده است که تأثیر منفی بر نظام مراقبت سلامت در کشورهای در حال توسعه میشود و به تبعیت آن بر سلامت جمعیت این کشورها هم اثر معکوس دارد. در نتیجه، تصمیم گیران سیستم سلامت و آموزش پزشکی این کشورها به دنبال طراحی گزینههای سیاسی برای کاهش و حتی معکوس نمودن جریان این انتقال پزشکان و متخصصان حرفه ای مراقبت های سلامت هستند. هدف این مقاله شناسایی چالش های کلیدی و راه حل های پیشنهادی برای رفع این چالش هاست که متخصصان سلامت را قادر می سازد تا با مشارکت دانش و مهارت هایشان با کشور مبدا به افزایش دانش و توسعه دانایی و خرد «Wisdom» در کشورهای خودشان بپردازند.
واژگان کلیدی: مهاجرت نخبگان سلامت، فرار مغزها، تخصصی، آموزش عالی پزشکی، چرخش مغزها، توسعه دانایی
-1 مقدمه:
مهاجرت نخبگان و یا به اصطلاحی "فرار مغزها" همانا مهاجرت منابع انسانی ماهر تحصیل کرده برای دستیابی به فرصت های بهتر شغلی، تجاری ؛ آموزشی و... می باشد. - - 1 نیروی انسانی متخصص حرفه ای آموزش دیده در بخش سلامت در همه کشورهای دنیا مورد نیاز است. و به هر حال استاندارهای بهتر زندکی و کیفیت بالاتر زندگی ؛ حقوق های بالاتر ؛ و امکان دسترسی به تکنولوژی های پیشرفته در کشورهای پیشرفته توسعه یافته جوانان با استعداد و نخبگان را از کشورهای کمتر توسعه یافته جذب کشورهای پیشرفته تر می سازد. کشورهای در حال توسعه به خصوص کشورهای جنوب آسیا در حال حاضر منبع اصلی مهاجرت نیروی انسانی در بخش ارائه مراقبتهای سلامت به کشورهای توسعه یافته هستند. - - 2 یکی از دلایل این روند و افزایش تقاضا از طرف کشورهای پیشرفته برای جذب نیروی انسانی تحصیل کرده از سایر کشورها و ارائه حقوق های بالا به این نیروهای ماهر ؛ تغیرات دموگرافیک اسن کشور ها و مسن شدن جمعیت و مسن شدن نیروی انسانی شاغل در بخش مراقبت سلامت این کشورهاست.
از آنجایی که نخبگان و خردمندان هر جامعه یکی از گرانبهاترین سرمایه های آن جامعه هستند و از آنجاییکه وقت و هزینه بالایی صرف آموزش این افراد شده است، مسئله مهاجرت نحبگان یک از اثر گذارترین و مهم ترین مسائل اجتماعی است. روند خروج منابع انسانی تحصیل کرده ماهر در بخش ارائه خدمات سلامت را به دلیل اثر منفی آن بر سیستم سلامت و همچنین سلامت مردم این کشورها از دغدغه ها و نگرانی های اصلی سیاستگزاران بخش سلامت است؛ و سیاستگزاران همواره به دنبال راهی برای کاهش این روند و یا معکوس نمودن جریان مهاجرت نخبگان هستند. هدف این مقاله شناسایی چالش های کلیدی و راه حل های پیشنهادی برای رفع این چالش هاست که متخصصان سلامت را قادر می سازد تا در مشارکت دانش و مهارت ها یشان برای افزایش دانش و توسعه خرد در کشورهای خودشانشوند.
-2 چالش ها :
آموز ش عالی و آموزش پزشکی تخصصی یکی از دلایل اصلی مهارجرت دائمی جوانان است. اکثر پزشکان در کشورهای در حال توسعه آموزش های تخصصی و فوق تخصصی خود را در کشورهای پیشرفته تر گذرانده اند. نیمی از دانشجویان خارجی پزشکی در فرانسه ؛ انگلستان و آمریکا بعد از پس از اتمام تحصیلات خود به کشورهایشان باز نمی گردند. - 4 - در سال 1995 در میان پزشکان فارغ التحصیل از دوره های تخصصی در کشور آمریکا و همچنین افرادی که در رشته های علوم پایه و یا مهندسی دانش آموخته دوره دکترای تخصصی در آمریکا ؛ 79 درصد افرادی که متولد هند بودند و 88 درصد افرادی که متولد کشور چین بودند در آمریکا باقی ماندند. . - 5 - تحقیق جدید که توسط بانک جهانی انجام شد در مورد فرار مغزها از 24 کشور اصلی است که نشان می دهد بیشتر مهاجرت از طرف کشورهای آسیای جنوبی است. - - 6همواره این نیروی کشش به دلیل شرایط کاری نامساعد در کشورهای فقیر تر به سمت کشورهای ثروتمند تر است - 7 - بعضی محققان به این نتیجه رسیده اند که دلیل عدم بازگشت این افراد به کشورهایشان عبارت است از: - 8 -
کمبود بودجه های تحقیقاتی
تسهیلات ضعیف
ساختارهای شغلی محدود
عدم وجود تجهیزات پیشرفته
جنگ در کشور مبدا
نگرانی از وضعیت معیشتی و شغلی
مشوقها برای بازگرداندن مهاجران تحصیل کرده برای بازگشت به کشورهای در حال توسعه خودشان ناکافی بوده است و جذابیت لازم را برای آنان ندارد. البته بسیاری از این کشورهای در حال توسعه زیر ساخت های کافی برای اموزش عالی را فراهم نموده اند ولیکن به توسعه علمی و توانمندی نوآوری و توانمندی تکنولوژیکی دست نیافته اند. لذا برای سرمایه های انسانی خود که خلق کرده است ؛ فرصت بهره برداری و توسعه بیشتر دانش و علم فراهم نشده است.
-3 راهکارها آیا راه حلی برای این مشکلات وجود دارد ؟
این سئوال اساسی است ,که پس از مرور متون به آن رسیده ایم : آیا باید به دلیل پاره ای از مشکلات در کشورهای در حال توسعه و یا کشور خودمان ایران ، مهاجرت نخبگان را توجیه نماییم، و یا این که باید سرمایه گذاری مناسب و گسترده تری در زمینه توسعه علوم و تکنولوژی داشته باشیم ؟ و با نو اوری و تصمیمات صحیح از مهاجرت نسل ارزشمند و گرانبهای تحصیل کرده جلوگیری نماییم؟ راه حلها باید بر اساس رویکرد و دورنمای وسیع تری از مسئله در هم پیچیده و نا متعادل نیروی کار ماهر و یا نیروی انسانی متخصص بخش سلامت بین کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، ارائه گردد. لزوم تغییر مفهومی واژه ها در بستر جهانی شدن در فرایند جهانی شدن و یاز شدن مرزهای دانش و مرزهای بین المللی جغرافیایی برای سرمایه های انسانی در اقتصاد جهانی ایبرال کنونی, یک استراتژی کلیدی وجود دارد، بر اساس این راهبرد باید از واژه و اصلاح "پرواز سرمایه انسانی" و یا " فرار مغزها" به سمت معنا دادن به واژه و اصطلاح " انتقال پذیری متخصصان" و همچنین "چرخش مغزها" پیش برویم. - 2 -
ریشه یابی مشکل همچنین باید به دلایل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مهاجرت افراد تحصیل کرده و متخصصان سلامت و پزشکی مشهص گردد ، تا در هر کشور با فراهم آوردن امنیت و فرصت های بهتر این روند را کاهش و یا معکوس نمود. در حال حاضر ؛ تفاوت حقوق و دستمزد بین کشورهای مبدا و مقصد، آنقدر زیاد است , که افزایش اندک دستمزد مراقبان سلامت در کشورهای مبدا اصلا هیچ اثری بر عرضه نیروی مهاجر در بخش مراقتبتهای سلامت و پزشکی نخواهد داشت. استاندارسازی و افزایش ظرفیت تولید سرمایه انسانی استاندارهای پایین خدمات سلامت و پزشکی و تحصیلی و تحقیقاتی دیگر قابل قبول نیست ؛ در نتیجه باید شرایط در کشورهای مبدا اصلاح گردد. این تفاوت استاندارهای منجر به تفاوت در" ظرفیت تولیدی سرمایه های انسانی و نیرو ی متخصص "می گردد. تحقیقی نشان داده است که محققانی که به کشورهای پیشرفته تر مهارجت کردند 10 برابر بیشتر از همکاران خود در کشور مبدا به انتشار مقالات علمی و 4 برابر بیشتر به تولید اختراع نسبت به همکاران خود در کشور مبدا پرداخته اند - 9 -
