بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مسائل کلیدی که اقتصاد دانان و محققان اغلب هنگام مطالعه و تجزیه و تحلیل مسیر تکاملی فعالیت اقتصادی با آن مواجه اند، تلاش برای توضیح چرخه های تجاری است. هدف از این تحقیق، بررسی ارتباط نوسان های چرخه های تجاری با سرمایه انسانی در اقتصاد ایران طی دوره 1350-1392 است. سرمایه انسانی، نوسان های چرخه های تجاری، تورم، نا اطمینانی تورم، شاخص عمق مالی و مخارج آموزش دولت متغیرهای مورد نظر در این تحقیق هستند. در این مطالعه ابتدا با به کارگیری فیلتر آماری هادریک و پرسکات و جداسازی روند از سری زمانی تولید ناخالص داخلی حقیقی ، هشت دوره تجاری در فاصله زمانی مورد بررسی شناسایی شده است. نتایج نشان می دهد که متوسط طول دوره های رکود از متوسط طول دوره های رونق بیش تر می باشد. هم چنین متوسط وسعت و گستردگی، شدت - تندی - دوره های رونق از دوره های رکود بیش تراست و دوره های رکود ازعمق بیش تری نسبت به دوره های رونق برخوردارند. سپس ارتباط نوسان های چرخه های تجاری با سرمایه انسانی با استفاده از الگوی خودتوضیح با وقفه گسترده - ARDL - برآورد شده است. نتایج حاصل از برآورد نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی داری بین نوسان های چرخه های تجاری و سرمایه انسانی وجود دارد.
واژگان کلیدی: نوسان چرخههای تجاری، سرمایه انسانی، فیلترهادریک پرسکات.
-1مقدّمه
نوسانات اقتصادی در عملکرد اقتصادی هر کشور نقش مهمی را ایفا میکند، از×آنجاکه مهم ترین هدف اقتصاددانان تثبیت اقتصادی و جلوگیری از نوسان ها و بیثباتی اقتصاد است، اهمیت اطلاع داشتن از اینکه اقتصاد در آینده وارد دوره رونق یا رکود میشود، نیازی اساسی به بررسی ادوار تجاری است. ادوار تجاری ازآنرو از مباحث مهم و جذاب اقتصاد کلان است که برنامه ریزی اقتصادی بدون درک از چگونگی نوسان های تولید ناخالص داخلی و علت و ریشه این نوسان ها مفهومی ندارد. لذا شناسایی علل و موجبات پیدایش این چرخه ها سبب میشود تا با برنامهریزی صحیح کلان اقتصادی از آثار منفی آن یعنی، بروز بحران ها اجتناب شود و بتوان آثار مثبت آن، یعنی نیل به رونق اقتصادی و حفظ آن و درنتیجه تخصیص بهینه منابع بهرهگیری نمود - مولایی، . - 1393
تئوری چرخه های تجاری بعدازاینکه اقتصاد کلاسیک در توضیح علت رکود بزرگ با شکست مواجه شد، پدید آمد. چرخه تجاری انحراف بازگشت کننده - تکرار شدنی - اقتصاد از روندی است که متغیرها با یکدیگر درحرکتاند. تجزیهوتحلیل های اولیه پیرامون چرخه های تجاری بر این اعتقاد بودند که هر مرحله دوری از اقتصاد، مرحله دوری بعدی را ایجاد میکند. یک جهش اقتصادی - رونق - ، بحران اقتصادی - رکود - بعدی را ایجاد میکند؛ آن رکود، رونق بعدی را ایجاد میکند و اقتصاد تا ابد در یک چرخه متکی به خود گرفتار میشود. در مقابل تئوری های مدرن چرخه های تجاری، نوسانات چرخهای را به اثرات تجمعی شوک ها و آشوب هایی نسبت میدهند که دائماً به اقتصاد یورش میبرند. بهعبارتدیگر بدون شوک ها هیچ نوسانی وجود نخواهد داشت - . - Chatterje,2000
طبق نظر لوکاس - 1977 - 1شناخت و درک ادوار تجاری، اولین گام در طراحی مناسب سیاست های تثبیت است. در سال 1977 به دنبال کار لوکاس مطالعه ادوار تجاری به تحلیل عوامل مؤثر بر متغیرهای اقتصاد کلان در طول زمان متمرکز شد. بنابراین تئوری ادوار تجاری به تحلیل عواملی که موجب نوسانات محصول در اطراف روند بلندمدت خود می باشد متمرکز . - Lucas,1977 - از دهه 1980 میلادی به بعد با پیدایش مدل های رشد درونزا، این دیدگاه مطرح شد که ارتباط نزدیکی بین مدل های رشد و نظریه های ادوار تجاری وجود دارد و نظریه رشد درونزا باید، نرخ رشد بلندمدت را به سیاست های دولتی مرتبط سازد؟
پس در مدل هایی که به برخی از منابع بالقوه رشد بلندمدت تأکیددارند، متغییر هایی مانند بهرهوری، سرمایه انسانی و هزینه های تحقیق و توسعه و میزان درونگرایی و مصرف دولتی دارای اهمیت هستند و از عوامل مهم و مؤثر بر رشد بلندمدت اقتصادی می باشند.سرمایه انسانی در این مدل ها به دو مفهوم مورد استفاده قرار میگیرد. در مفهوم محدود، سرمایه انسانی به معنای تغییر در کیفیت نیروی کار درازای تغییر در سطح تحصیل و تجربه بوده و بر این اساس سرمایه انسانی به عنوان عامل تولید در تابع تولید مدنظر قرار گرفته و موجب ایجاد بازدهی صعودی نسبت به مقیاس می شود. در مفهوم وسیع، سرمایه انسانی به دانش و موجودی آن در اقتصاد اطلاق شده و باعث ایجاد صرفهجوییهای خارجی و تولید گردیده و افزایش بهرهوری عوامل تولید را موجب میشود و از این طریق بر رشد اقتصادی اثر مثبت و مهمی رادارند - کمیجانی و معمارنژاد، . - 1383
سرمایه انسانی و یا به عبارتی کیفیت نیروی کار و یا دانش نهادینه شدن در انسان، باعث افزایش تولید در رشد اقتصادی کشورها میگردد. سرمایه انسانی گرچه از زمان اقتصاددانان کلاسیک مورد×بحث بوده اما آنچه در دهههای اخیر موردتوجه قرارگرفته است مدلسازی و ارائه الگوهای ملی از رشد اقتصادی است که در آن سرمایه انسانی لحاظ شده باشد. به عبارتی، از بحث کلاسیکی تولید که فقط تابع نیروی کار و سرمایه فرض میشد، عامل کیفی نیروی کار یا سرمایه انسانی نیز باید به مثابه یک متغیر در این توابع وارد شود - آلعمران ، . - 1391تجربه کشورهای پیشرفته و مطالعات مختلف درزمینه رشد اقتصادی کشورها در طول زمان نشان میدهد که توضیح نرخ رشد اقتصادی فقط از طریق عوامل موسوم مانند سرمایه و نیروی کار، نتایج دقیق بهدست نمیدهد و سرمایه انسانی بهعنوان یک متغیر اصلی باید وارد مدلهای رشد شود.
اما واقعیت این است که تمام نوسانات اقتصادی فقط از ناحیه انباشت سرمایه فیزیکی قابل توضیح نیست و لذا، توجه به انواع سرمایهها که سرمایه انسانی یکی از مهمترین آنهاست، اهمیت خاصی دارد - آقایی ورضا قلی زاده، . - 1392سرمایه انسانی بهعنوان یکی از مهمترین ابعاد و ظرفیتهای موجود در رشد و توسعه اقتصادی هر کشور است که این موضوع در بیشتر مطالعات داخلی و خارجی صورت گرفته نیز تأیید شده است.در بیشتر مطالعات انجامشده داخلی، تأثیر سرمایه انسانی کل کشور بر رشد اقتصادی ایران بررسیشده و تاکنون مطالعهای در مورد ارتباط سرمایه انسانی با چرخههای تجاری در اقتصاد ایران صورت نگرفته و از این منظر نگاه نشده است، لذا با توجه به اهمیت این موضوع و ازآنجاکه سرمایه انسانی بهعنوان یکی از مهمترین انواع سرمایه میتواند نقش چشمگیری در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور داشته باشد، در این مطالعه به بررسی ارتباط نوسان های چرخه های تجاری و سرمایه انسانی در اقتصاد ایران طی دوره زمان 1350-1392 پرداخته خواهد شد.
بر این اساس متغیرهای مورداستفاده در این تحقیق به ترتیب شکاف تولید ناخالص داخلیCYCLE-HP به قیمتهای ثابت سال 1383، سرمایه انسانی HUCA ، تورم inf ، نا اطمینانی تورم UNINF و شاخص عمق مالی M2×GDP و مخارج آموزش دولت EDU هست.بر این اساس مقاله حاضر به پنج بخش مجزا تشکیل شده است که در بخش دوم به مفهوم و نظریات چرخه های تجاری پرداخته خواهد شد.در بخش سوم تحقیقات و مطالعات انجام شده در خارج و داخل کشور آورده شده است.در بخش چهارم مدل و متغیر های مورد نظر معرفی و در بخش پنجم متدولوژی الگوی خود توضیح با وقفه گسترده - ARDL - آزمون های مربوطه تشریح شده است و نتایج برآورد مدل مورد استفاده ارائه شده اند. سرانجام، بخش ششم به ارائه نتیجهگیری و پیشنهادات اختصاص دارد .
-2مبانی نظری تحقیق
-1 -2 شناسایی چرخههای تجاری
