بخشی از مقاله
چکیده:
گاز طبیعی فشرده به عنوان سوخت جایگزین خودروها با توجه به مشکلات استفاده از بنزین و گازوییل ودر دسترس بودن وا رزان بودن گاز طبیعی و مزایاي زیست محیطی مناسب ترین گزینه به نظر میرسد.در این مقاله ابتدا با ذکر دلایل، به صرفه بودن استفاده ازCNG به اثبات رسیده و روش هاي استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت خودروها و همچنین انواع سیستم هاي اختلاط هوا و سوخت مطرح گردیده است. در انتها وضعیت جهانی CNGوجایگاه ایران در این صنعت بررسی گردیده و توسعهNGVدر سند چشم انداز ایران در افق1404 مطالعه شده است.
کلمات کلیدي:گاز طبیعی فشرده - - CNG،NGV،انواع موتور هاي گاز سوز،جایگاه هاي سوخت CNGدرایران
-1مقدمه
با افزایش مصرف سوخت هاي فسیلی و آلودگی هاي ناشی از آن لزوم یک برنامه ریزي صحیح براي سوختی پاك و جایگزین بیش از پیش احساس میشود.مصرف روزانه ي سوخت در بخش حمل ونقل در کشورمان از میانگین جهانی بالاتر بوده وهر ساله این اختلاف بیشتر نیز میشود. با توجه به ذخایر عظیم گاز طبیعی کشورمان و ارزش اقتصادي و زیست محیطی آن سوخت جایگزین ، - CNG1گاز طبیعی فشرده - است.[1]این سوخت با توجه به الاینده هاي مضر ناشی از سوخت فسیلی علاوه بر خودروهاي شخصی و اتوبوس ها براي خودروهاي سنگین بین شهري نیز توصیه میشود[5] .در صورتی که CNGجایگزین بنزین و گازوییل گردد علاوه بر جلوگیري از واردات محصولات میان تقطیري با توجه به ارزش افزوده ي آنها میتوان مازاد مصرف راصادر نمود.با توجه به پتانسیل بالاي این صنعت میتوان شاهد اشتغال زایی وانتقال دانش فنی در این صنعت بود[6] .در این مقاله ابتدا سوخت هاي فسیلی و CNGرامقایسه کرده ایم و مزایا و معایب هر کدام را ذکر کرده ایم .سپس به معرفی تکنولوژي و سیستم هاي سوخت رسانی CNG و در نهایت به تحلیل وضعیت این صنعت در ایران و جهان وپیش بینی آینده ي آن پرداخته ایم.
-2تاریخچه استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت خودرو
1-2در جهان :
در سال 1930، اولین فعالیت مهم براي گازسوز کردن موتورهاي درون سوز در آمریکا انجام شد. پس از آن و در خلال جنگ جهانی استفاده از گاز طبیعی در اروپا نیز رایج گردید و خصوصاً از اوایل دهه50 میلادي تمایل به گازسوز کردن موتورها رو به افزایش یافت.در سال1982، کانادایی ها برنامه NGV1 - خودروهاي گاز طبیعی سوز - را آغاز کردند. در ژوئیه1986، به بهانه برگزاري نمایشگاه انرژي کانادا در ونکوور، گروهی متشکل از 35 نفر به دلیل علایق مشترك خود به NGV ، انجمن بین المللی خودروهاي گاز طبیعی با نشان اختصاري - IANGV - را تشکیل دادند. در اوایل دهه1990، طرفداران NGV، گفتگوهایی را درباره راهبرد تجاري سازي جهانی NGV آغاز کردند. بعد از این سالها انجمنهاي منطقهاي و ملی NGV بتدریج شکل گرفتند.از جمله این انجمنها می توان به تشکیل مجمع NGV ژاپن در سال1991، انجمن خودروهاي با سوخت گاز طبیعی اروپا - ENGVA - در سال 1994، انجمن ANGVA آسیا و اقیانوسیه در سال2002 و بسیاري دیگر از انجمنهاي مشابه در انگلستان، فرانسه و بعدها در استرالیا و روسیه اشاره کرد.
-2-2 در ایران :
در ایران براي اولین بار در سال 1356 طرح استفاده از گاز طبیعی در خودروها به صورت آزمایشی در شهرستان شیراز با تبدیل 1200 دستگاه سواري به مرحله اجرا درآمد. به همین منظور دو ایستگاه سوخت گیري CNG 2 جهت سرویس دهی به این خودروها ایجاد گردید. پس مدتی وقفه، در سال1366 این طرح در شهرستان مشهد نیز به اجرا درآمد که در این شهر نیز بالغ بر 1200 خودرو بنزینی مجهز به سیستم سوخت گیري، گازسوز گردید و در ادامه در مشهد نیز دو ایستگاه سوخت گیري گازطبیعی در سال 1367 و 1374 ایجاد شد . در تهران نیز شرکت اتوبوسرانی تهران و حومه - سازمان واحد موتور - در سال 1371 تحقیقاتی را جهت گازسوز کردن اتوبوس هاي درون شهري آغاز نمود . این طرح در سال 1375 به بهره برداري رسید و طی آن 100 دستگاه اتوبوس با سوخت CNG فعال شد و در سال 1380 این تعداد به 200 دستگاه افزایش یافت ضمن این که در ابتداي بهره برداري طرح جهت سرویس دهی به اتوبوس ها یک ایستگاه سوخت گیري گاز طبیعی در این شرکت فعال شد.
-3 مقایسه گاز طبیعی و سوخت هاي فسیلی
مزایاي استفاده از گاز طبیعی به جاي سوخت فسیلی عبارتند از:
•با توجه به این که ایران دومین کشور داراي ذخایر گاز دنیا ست از لحاظ دسترسی به منابع اولیه مشکلی وجود نخواهد داشت.
•گاز طبیعی در داخل ایران نسبت به سایر سوخت ها ارزانتر است.
•حفظ ذخایر نفتی و صرفه جویی انرژي
•عدم نیاز به واردات بنزین و جلو گیري از خروج ارز
•ایران داراي شبکه گسترده خط لوله گاز است که نصب جایگاه سوخت رسانی در سراسر کشور را تسهیل میکند
•حذف دوده و ذرات معلق
•کاهش آلاینده نظیر co،NOX،HCو حذف SO2 و کاهش .CO2میزان کاهش آلاینده CO2 براي کل خودرو ها به طور میانگین 210000 تن در سال
•استفاده از خودرو با سوخت تمیز
•فاصله مدت زمانی که خودرو نیاز به تنظیم موتور پیدا میکند افزایش می یابد
•در صورت نشتی گاز طبیعی از مدار گاز خودرو، به دلیل این که گاز نسبت به هوا سبک تر است به سمت بالا میرود و از نظر اشتعال خطر کمتري دارد.
•در صورت توسعه صنعت خودروهاي با انرژي پیل سوختی از سوخت گاز طبیعی می توان استفاده نمود.
•ایجاد اشتغال در زمینه پروژه هاي CNG در بخش هاي تولید کیت و مخزن، کارگاه هاي تبدیل و...
در کنار مزایاي گاز طبیعی به عنوان سوخت جایگزین ،گاز طبیعی داراي معایبی نیز است که عبارتنداز:
