بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی تاثیر جایگزینی کامل کنجاله سویا و کلزا با پودر پر هیدرولیز شده بر عملکرد گاوهاي شیري هلشتاین بود. تیمارهاي آزمایشی شامل تیمار کنترل حاوي 9/81 درصد کنجاله سویا و 7/32 درصد کنجاله کلزا - بدون پودر پر - و تیمار پودر پر داراي 7/53 درصد پودر پر - بدون منابع پروتئین گیاهی کنجاله هاي سویا و کلزا - بود. نتایج نشان داد تجزیه پذیري مؤثر پروتئین خام پودر پر در نرخ خروج 0/08 برابر با 22/8 درصد بوده و با افزایش زمان ماندگاري در شکمبه، تجزیه پذیري پروتئین خام کاهش و بخش قابل توجهی از پروتئین پودر پر به روده باریک انتقال یافته بود و در این بخش 92 درصد از آن هضم شده بود . همچنین استفاده از پودر پر به عنوان منبع عمده پروتئین جیره سبب کاهش حدود 20 درصدي در تولید شیر گردید. غلظت پروتئین و لاکتوز شیر در گاوهاي تغذیه شده با پودر پر نسبت به گروه کنترل کاهش معنیداري داشت. مقدار چربی شیر تحت تأثیر تیمارهاي آزمایشی قرار نگرفت. به طور کلی اگر فراوري پودر پر به شکل مناسبی انجام شود و قابلیت هضم رودهاي آن بهینه باشد جایگزینی کامل آن با منابع پروتئینی چون سویا و کلزا به سبب عدم توازن اسیدهاي آمینه، کاهش ذخیره ازت آمونیاکی شکمبه، مصرف ماده خشک کمتر و یا ترکیب عوامل ذکر شده موجب افت شدید تولید شیر شده و لذا استفاده از آن در این سطح توصیه نمیشود.
کلمات کلیدي: پودر پر هیدرولیز شده، تجزیه پذیري شکمبه، تولید شیر، گاو شیري
مقدمه
نیاز پروتئینی گاوهاي کم تا متوسط تولید میتواند از سنتز پروتئین میکروبی در شکمبه تأمین شود. اما احتیاجات گاوهاي شیري پر تولید بیش از میزانی است که توسط سنتز میکروبی تأمین میگردد، بنابراین تأمین پروتئین محافظت شده در شکمبه از اهمیت ویژه اي برخوردار میباشد . - 17 - از این رو منابع پروتئینی با کیفیت بالا از جمله پودر خون، پودر ماهی، پودر گوشت و پودر پر هیدرولیز شده می توانند براي تأمین اسید آمینه عبوري مورد نیاز گاوهاي شیري استفاده گردند. پودر پر به عنوان یک منبع پروتئینی حیوانی از تجزیه پذیري شکمبه اي پایینی 35 - درصد پروتئین خام - برخوردار است . - 13 - با توجه به اینکه جیرههاي تنظیم شده با پودر خون و پودر پر هیدرولیز شده به عنوان مکمل پروتئینی ممکن است نیتروژن آمونیاکی ناکافی براي حداکثر سنتز پروتئین میکروبی تأمین کنند، جایگزینی کامل کنجاله سویا با منابع پروتئینی حیوانی جریان اسیدهاي آمینه ضروري به روده باریک را کاهش میدهد - 5 - و منجر به بهبود چشمگیري در تولید شیر نمی شود 9 - ،. - 11 باس و همکاران - 2 - و بلاك و استرن - 3 - مشاهده کردند هنگامی که پودر پر و یا پودر خون جایگزین کنجاله سویا در جیره شد، تولید پروتئین میکروبی کاهش یافت. از سوي دیگر نشخوارکنندگان از طریق بازچرخانی اوره به دستگاه گوارش قادرند مقدار قابل توجهی ازت آمونیاکی را - که به شکل اوره میتوانست بدن را دفع کند - در شکمبه فراهم کنند تا براي تولید پروتئین میکروبی استفاده شود . - 7 - بنابراین عدم بهبود و یا افت تولید ناشی از جایگزینی کامل پودر پر به جاي سویا را باید در عوامل دیگري مانند قابلیت تجریه پذیزي و هضم پایین پودر و یا نا متوازن بودن پروفایل اسید هاي آمینه آن نسبت به سویا نیز دانست. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر جایگزینی کامل کنجاله سویا و کلزا با پودر پر داراي تجزیه پذیري شکمبه اي و هضم روده اي تعیین شده بر عملکرد گاوهاي شیري بود.
مواد و روش ها تجزیه شیمیایی
پودر پر هیدرولیز شده از یک کشتارگاه صنعتی در استان خراسان رضوي بدست آمد. سپس نمونه اي از آن با آسیاب مجهز به توري یک میلی متري آسیاب شد. ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام و عصاره اتري مطابق با روش استاندارد اندازه گیري شد . - 1 - همچنین براي تعیین الیاف نامحلول در شوینده اسیدي و خنثی از روش ون سوست و همکاران - 16 - استفاده گردید.
تعیین تجزیه پذیري شکمبه اي و قابلیت هضم روده اي با روش کیسه هاي نایلونی
مقدار 5 گرم از پودر پر توزین و به داخل کیسه هاي نایلونی از جنس الیاف پلی استر مصنوعی به ابعاد 9×16 سانتی متر و قطر منافذ 53 میکرومتر ریخته شد. کیسه ها در زمان هاي ٥ /٠ ، ٢، ٤، ٨، ١٢،١٨، ٢٤، ٤٨ و ٧٢ در شکمبه مورد انکوباسیون قرار گرفتند. براي هر زمان سه کیسه در نظر گرفته شد. کیسه هاي زمان صفر در شکمبه قرار داده نشدند و تنها با آب سرد شستشو داده شده به طوري که آب زلال از آن ها خارج گردید. پس از اتمام زمان هاي مورد نظر انکوباسیون، تمام کیسه ها از شکمبه خارج و به منظور توقف فعالیت میکروبی بلافاصله با آب سرد شستشو داده شدند. پس از شستشوي کامل، کسیه ها به مدت 48 ساعت در دماي 65 درجه سانتی گراد در آون خشک شدند. براي تعیین فراسنجههاي تجزیه پذیري ماده خشک و پروتئین خام پودر پر از معادله پیشنهادي ارسکوف و مکدونالد - 14 - استفاده گردید.
= a+b - 1 − e-ct -
که در این معادله:P مقدار ناپدید شدن ماده خوراکی در زمان،:aبخش سریع تجزیه، :bبخش آهسته تجزیه، :c ثابت نرخ تجزیه و :tزمان انکوباسیون در شکمبه بر اساس ساعت است.تجزیه پذیري مؤثر با استفاده از معادلهED = a+[ - b×c - / - c+k - ] و با در نظر گرفتن نرخ عبور 0/04، 0/06 و 0/08 در ساعت محاسبه گردید. اجزاي این معادله عبارتند از: :EDتجزیه پذیري مؤثر در شکمبه، :aبخش سریع تجزیه ،:bبخش آهسته تجزیه:cثابت نرخ تجزیه و :kنرخ عبور می باشد.
به منظور تعیین قابلیت هضم روده اي پودر پر، مقدار 6 گرم از پودر پر براساس ماده خشک، داخل کیسههاي نایلونی توزین و با 5 تکرار به ازاي هر گاو به مدت 12 ساعت در شکمبه 2 گاو اخته مجهز به فیستولاي شکمبه اي و کانولاي روده اي مورد انکوباسیون قرار گرفت. پس از پایان انکوباسیون کیسه ها بلافاصله شسته و به مدت 48 ساعت به آون با دماي 65 درجه سانتی گراد انتقال داده شدند. پس از توزین، میزان پروتئین خام نمونههاي خشک شده به روش کجلدال اندازه گیري شد. براي اندازه گیري تجزیه پذیري روده اي ماده خشک و پروتئین، از نمونه هاي حاصل از انکوباسیون شکمبه اي استفاده شد. مقدار 1 گرم از پودر پر انکوباسیون شده مربوط به هر کیسه، داخل کیسه هاي با ابعاد 3×6 از جنس پلی استر، توزین و با فواصل زمانی 30 دقیقه از یکدیگر از طریق کانولا در ابتداي دوازدهه رها شدند. کیسه هاي دفع شده تا 36 ساعت پس از رها ساختن آخرین کیسه به روده از مدفوع جمع آوري و پس از شستشو به مدت 48 ساعت در آون با دماي 61/5 درجه سانتی گراد خشک شدند. پس ازتوزین، میزان پروتئین خام نمونه هاي خشک شده به روش کجلدال اندازه گیري شد.
آزمایش درون تنی - in vivo -
در این آزمایش تعداد 12 رأس گاو هلشتاین شکم دوم با میانگین روزهاي شیردهی 119/9 ± 6 ، میانگین تولید 41/55 ± 0/15 به دو گروه تقسیم شدند. طول مدت آزمایش 21 روز شامل 14 روز عادت پذیري و 7 روز دوره نمونه گیري و رکورد برداري بود. تیمارهاي آزمایشی شامل - 1 جیره شاهد: حاوي 9/81 درصد کنجاله سویا و 7/32 درصد کنجاله کلزا و بدون پودر پر - 2 جیره آزمایشی شامل 7/53 درصد پودر پر و بدون منابع پروتئین گیاهی کنجاله هاي سویا و کلزا بود. ترکیب جیره هاي آزمایشی مطابق با NRC تنظیم شده بود. در کل دوره آزمایش تولید شیر روزانه ثبت و کنترل شد و گاوها سه بار در روز در ساعت هاي 5، 13 و 20 شیردوشی شدند. در روزهاي 6 و 7 دوره نمونه گیري از شیر تولیدي در هر دوشش جهت اندازه گیري چربی، پروتئین، لاکتوز نمونه گیري صورت گرفت.
نمونه مایع شکمبه از هر گاو در روز چهارم دوره دو ساعت پس از خوراك دهی از طریق دهان و لوله مري اخذ گردید. ازت آمونیاکی با استفاده از روش کلدال اندازه گیري گردید . - 1 -
تجزیه و تحلیل آماري
داده هاي آزمایش درون تنی با استفاده از آزمون t و سطح احتمال 0/05آنالیز شد.
نتایج و بحث
ترکیب شیمیایی پودر پر مورد استفاده در آزمایش در جدول 1 ارائه شده است. همانطور که مشاهده می گردد مقدار پروتئین خام پودر پر به عنوان جز اصلی این فرآورده 78/86 درصد برآورد شده است که مشابه با مقدار گزارش شده توسط کامالاك و همکاران - 10 - است. با این حال در NRC مقدار پروتئین پودر پر هیدرولیز شده 92 درصد - 13 - و در مطالعه ي دیگري 71/75 درصد گزارش شده است . - 12 - تنوع در مقادیر پروتئین گزارش شده در پودر پر ممکن است به دلیل میزان احشا، همراه پودر پر در فرایند تولید باشد. فراسنجه-هاي تجزیه پذیري و تجزیه پذیري مؤثر ماده خشک و پروتئین خام پودر پر به ترتیب در جدول 2 و 3 نشان داده شده است. همان طور که ملاحظه میگردد بخش سریع تجزیه پروتئین پودر پر نسبتا کم بود و با افزایش نرخ عبور، تجزیه پذیري مؤثر پروتئین خام پودر پر در شکمبه کاهش یافته است؛ به طوريکه در نرخ عبور 0/08 در ساعت به 22/8 درصد تنزل یافته و بیانگر این مطلب است که بخش قابل توجهی از پروتئین این فرآورده از هضم شکمبهاي مصون و به روده باریک منتقل می گردد. به طور مشابه، مارگازانی و همکاران - 12 - نیز با بررسی تجزیه پذیري منابع پروتئینی حیوانی، تجزیه پذیري مؤثر پودر پر را در نرخ عبور 0/08 در ساعت 27/85 درصد گزارش کردند.
جدول:1 ترکیب شیمیایی پودر پر هیدرولیز شده
در مطالعهي دیگري نیز در طی 24 ساعت انکوباسیون، مقدار ناپدید شدن پودر پر حاوي 84/91 درصد پروتئین خام 31/5± 2/7 درصد گزارش شد . - 4 - با این حال، کامالاك و همکاران - 10 - و حبیب و همکاران - 8 - مقادیر بالاتري از بخش سریع تجزیه و آهسته تجزیه و تجزیهپذیري مؤثر پروتئین خام را در پودر پر گزارش کردند. این مغایرت در نتایج ممکن است به دلیل تنوع در روش فرآوري، اندازه نمونه، اندازه کیسه و میزان خلل و فرج آن، تفاوت در گونهي حیوان و جیره استفاده شده در حیوانات باشد . - 18 -
جدول:2 فراسنجه هاي تجزیه پذیري شکمبه اي و تجزیه پذیري مؤثر ماده خشک پودر پر در نرخ هاي خروج مختلف
