بخشی از مقاله
چکیده:
شاید بتوان چشماندازه ایران 1404 را تنها سند راهبردی جمهوری اسلامی کشور ایران دانست که در فرای همه طرحها و برنامههای ملی، جهتگیریهای اصلی آنها را مشخص میکند. تبدیل کشور ایران به کشوری الهام بخش در منطقه و جهان، بطوریکه الگوی دیگر ملت ها و دولت ها باشد، از اهداف اصلی این سند است. ازسویی دیگر، چند سالیست موضوعی باعنوان »برند ملت« در ادبیات علمی و مجامع اجرایی کشورها بهراه افتاده است که روزبهروز بر اهمیت علمی و اجرایی آن افزوده میشود. بطوریکه مشاهده میشود رفتهرفته کشورهای بیشتری به برندسازی خود روی میآورند. هدف اصلی برندسازی ملت، دستیابی به توسعه اقتصادی و پیشرفت یک ملت با تمرکز بر ویژگیها و مزیتهای خاص آن ملت و کشور است.
از این رو و برحسب اهمیت این دو موضوع، در این پژوهش رابطه این دو در هندسه پیشرفت ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و برای تحلیل مطالب از روش تحلیلی توصیفی استفاده شده است. طبق یافتههای این پژوهش، میان این دو مقوله تفاوتهایی وجود دارد که مکمل یکدیگر است. سند چشمانداز با ماهیتی راهبردی و خط و مشیگذاری، جهتگیریهای اصلی برند ملت ایران را مشخص میکند. برند ملت ایران هم با حرکت از درون، ارتقاء شهرت و تصویر کشور و ملت ایران در جهان را دنبال میکند، بطوریکه حصول منافع و مزایای اقتصادی و اجتماعی برای ملت ایران از اهداف اصلی آن است. در پایان، روابط میان این دو مقوله بصورت نمودار ترسیم شده است.
کلمات کلیدی: برند ملت، سند چشم انداز، ایران 1404، برندسازی ملت، برند ملی، برندسازی ملی، مهندسی پیشرفت.
.1 مقدمه:
کشورها بمنظور پیشرفت منسجم و هدفمند، اسناد و چشم اندازهایی را که روشنکننده جهتگیری کلی نظام آنهاست و جنبه های گوناگون ازجمله فرهنگی، اجتماعی, سیاسی و اقتصادی را دربر می گیرد، تدوین میکنند. سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در سال 1384 تدوین و مبنای تدوین و اجرای برنامه های پنج ساله توسعه قرار گرفته است. مفهوم چشم انداز آینده مطلوب و دورنمای یک کشور را ترسیم می کند. چشم انداز نه یک هدف بلند مدت است که بر شرایط و مقتضیات موجود و قابل پیش بینی آینده مبتنی باشد و نه یک آرمان که مبتنی بر عقاید، باورها، آرزوها و مدینه فاضله مشخص شده باشد؛ بلکه آرمانیست در چارچوبی مشخص که باتوجه به محدودیت ها، شرایط و مقتضیات حال و آینده قابل ساختن، تعریف و ترسیم کردن است. چشم اندازه همانند پیش بینی با آینده سروکار دارد، ولی فراتر از پیش بینی است و دربرگیرنده شبکه سازی ها و آماده سازی های مربوط به تصمیم گیری درباره آینده است .[1]
در چشم اندازه جمهوری اسلامی ایران در سال 1404 نیز افق بیست ساله این کشور تبیین و جایگاه آن در شاخص های مختلف در آینده مشخص شده است. طبق این سند، جمهوری اسلامی ایران در سال 1404 باید به کشوری الگو و الهام بخش در منطقه و جهان تبدیل شود. از سویی دیگر، چند سالیست مفهومی باعنوان »برند ملت«1 در ادبیات علمی شکل گرفته و بشدت مورد توجه محافل اجرایی کشورها نیز قرار گرفته است.2 این مفهوم بر این موضوع تاکید دارد که هر کشوری مزیت و ویژگی خاصی دارد که می تواند با تکیه بر آن خود را در جهان مطرح کند، طوریکه تصویر و ذهنیت افکار عمومی دیگر ملت را با آن تحت تاثیر قرار داده و بنوعی با آن، معرف خود باشد.
الزامات و چارچوب هایی را نیز برای این هدف مشخص می کند و نوید دهنده مزایا و منافع بسیاری ازجمله منافع اقتصادی و توسعه پایدار برای ملت ها است. اهمیت این موضوع بحدیست که تاکنون کشورهای مختلفی برنامه برندسازی خود را آغاز کرده اند. ایسلند، کره جنوبی، آفریقای جنوبی، برزیل، روسیه و اسپانیا برخی از این کشورها هستند. باتوجه به روندی که بوجود آمده است، پیشبینی میشود که در آینده بسیاری دیگر از کشورهای جهان نیز خود را برندسازی کنند. بعبارتی مسئله جهانی شدن و رقابتی که میان کشورها بوجود آمده، چارهای جز این نمیگذارد. بنابراین، »برند ملت« ایران نیز موضوعیست که دیر یا زود باید به آن پرداخته شود. بنابراین در این پژوهش این دو مبحث، یعنی چشمانداز ایران 1404 و »برند ملت« ایران و ارتباط میان آن مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
.2 مواد و روشها:
در این پژوهش، با مطالعه کتابخانهای؛ مبانی نظری و ادبیات پژوهش بررسی شده است. برای تحلیل مطالب و نتیجهگیری نیز رویکرد توصیفی تحلیلی بکار گرفته شده است. روش کار نیز بدین ترتیب است که نخست سندچشم انداز ایران 1404 و مفاد آن بررسی شده، سپس ادبیات مربوط به برند ملت مرور و شاخصهای اصلی آن استخراج شده است. در گام بعدی، با شناسایی شاخصهای کلان موجود در سند چشم انداز ایران 1404، ارتباط آن با شاخصهای برند ملت تبیین شده است. سپس این ارتباط درقالب نموداری ترسیم شده است.
2 شایان ذکر است مفهوم برند ملت، چه ازنظر تعریف و چه ازنظر کاربرد با مفهوم برند ملی - National Brand - تفاوت دارد. برند ملی به کالاها و محصولاتی که در سطح اول یک کشور عرضه میشود، و برندسازی آن اشاره دارد؛ درحالیکه در برند ملت، هدف؛ برندکردن یک کشور است. با این حال، تاکنون در پژوهشهای داخلیای که درباره برند کشور انجام شده، بهاشتباه از اصطلاح برند ملی بجای برند ملت استفاده شده است. برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مقاله ذبیحی جامخانه و افضلیان [2] باعنوان »برند ملی و برند ملت؛ اختلاطی ابهام گونه در کاربرد« - این مقاله زودتر از موعد داوری و پذیرفته شده است - مراجعه شود.
.3 سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران بعنوان معتبرترین سندی که تاکنون در راستای شناسایی و معرفی چالشهای جدیدی که کشور ایران در تفکر نوین جامعه جهانی با آن روبهروست، بهتصویب رسیده و از سوی مقام معظم رهبری در سال 1383 به سران سه قوه و رییس مجمع تشخصی مصلحت نظام ابلاغ شده است. این سند از سال 1384 تا 1404 هجری خورشیدی به مدت بیست سال مبنای اصلی چهار برنامه پنج ساله توسعه قرار خواهد گرفت .[3] متن کامل این سند بدین شرح است:
با اتکال به قدرت لایزال الهی و در پرتو ایمان و عزم ملی و کوشش برنامهریزی شده و مدبرانهی جمعی و در مسیر تحقق آرمانها و اصول قانون اساسی، در چشمانداز بیستساله؛ ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی، الهامبخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بینالملل. جامعهی ایرانی در افق این چشمانداز چنین ویژگیهایی خواهد داشت:
- توسعه یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود، متکی بر اصول اخلاقی و ارزشهای اسلامی، ملی و انقلابی، با تأکید بر مردمسالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادیهای مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسانها و بهرهمندی از امنیت اجتماعی و قضایی.
- برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایهی اجتماعی در تولید ملی.
- امن، مستقل و مقتدر با سامان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همهجانبه و پیوستگی مردم و حکومت.
- برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهرهمند از محیط زیست مطلوب.
- فعال، مسئولیتپذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایتمند، برخوردار از وجدانکاری، انضباط، روحیه تعاون و سازگاری اجتماعی، متعهد به انقلاب و نظام اسلامی و شکوفایی ایران و مفتخر به ایرانی بودن.
- دستیافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی - شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه - با تاکید بر جنبش نرمافزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل.
- الهامبخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحکیم الگوی مردمسالاری دینی، توسعه کارآمد، جامعه اخلاقی، نواندیشی و پویایی فکری و اجتماعی، تاثیرگذار بر همگرایی اسلامی و منطقهای بر اساس تعالیم اسلامی و اندیشههای امام خمینی - ره - .
- دارای تعامل سازنده و مؤثر با جهان براساس اصول عزت، حکمت و مصلحت .[4]
4. برند ملت و برندسازی ملت:1
برند ملت، شهرت و اعتباریست که یک کشور در جهان و در میان سایر کشورها برای خود ایجاد میکند .[5] در یک تعریف کلی میتوان گفت برند ملت، ترکیبی چندبعدی و منحصربفرد از عناصر و ویژگیهایست که یک ملت را برای مخاطب معرفی میکند. این تعریف بر ماهیت چندوجهی برند ملت تاکید دارد. بدون تردید همه کشورها دوست دارند خود را برند
