بخشی از مقاله
چکیده
برنامه های توسعه کشور ازآنجاکه محورسیاست های کلان هر بخش از سه قوه را تعیین و به تبیین الزامات قانونی دستگاههای اجرایی میپردازد کنشگری زنان درحوزه های سازمانی و برنامه ریزی یک اولویت انکارناپذیر محسوب و مشارکت آنها در عرصه های گوناگون اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ازپیش شرطهای مهم توسعه انسانی پایدار می باشدبی التفاتی درموردحقوق زنان ونقش مادری آنها به عنوان نیمی ازجمعیت انسانی موثر اما آسیب پذیرجامعه ،فرآیند حق برتوسعه را نه تنهادرقلمرو حقوق داخلی بلکه در نظام حقوق بین الملل نیز با چالشهایی جدی مواجه مینماید.
توجه به امنیت قانونی وتاثیر آن برسلامت جسمی وروانی زنان موضوعی است که پژوهش حاضردر چارچوب مباحث منع خشونت علیه مادران ونیاز به مقررات پیشگیرانه ، در برنامه ششم توسعه را مورد مداقه قرار میدهد. این مجموعه تحقیقی ضمن بیان کلیاتی در مورد مفهوم خشونت و انواع خشونت علیه مادران به ارائه تحلیلی ازجایگاه امنیت قانونی مادران در برنامه ششم بعنوان هدف اصلی پژوهش ومتکی بر منابع موضوعی پرداخته است.
نتیجه آنکه تجربه پنج دوره از اجرای برنامه های توسعه نشان میدهد یا اهتمام کافی به مشکلات و نیازهای مادران نشده یا سهم اندکی بدان اختصاص داده شده است مطلبی که می تواند ناشی ازعدم همبستگی موضوعی نسبت به اولویتهای حقوق هنجاری برمبنای واقعیت های اجتماعی ونرمهای بین المللی درمیان برنامه ریزان بوده یا متاثراز باورهای فرهنگی و رابطه معنادار با حوزه سیاستگذاری عمومی باشد لذا بایسته است نقطه درنگ وحساسیت جدی رابرای برنامه ریزان در باب عدالت جنسیتی فراهم آورده تامساعی بیشتری رابرای تنقیح قوانین و تنسیق سازوکارهای اجرایی ونظارتی مصروف نمایند.
مقدمه
بیشتر صاحبنظران و کارشناسان معتقدند منابع انسانی نقش تعیین کننده ای را در توسعه یافتگی جوامع ایفا می کنند. زنان در این میان به عنوان سرمایه های انسانی حائز اهمیت وبا قابلیت ها و ظرفیتهای بسیار ،ازگزاره های ایجابی درسرفصلهای سیاستگذاری اجتماعی بشمارمیروند. کسانی که نقش غیر قابل انکاری در مدیریت پرورش و بالندگی نسل آتی ایفا نموده و به محرک تاریخی رشد و توسعه همه جانبه کشور مبدل خواهند شد مادران بعنوان کنشگران اخلاقی جامعه که در بازتولید منطق پیشرفت سهم درخوری داشته اند ، روند توانمند سازی آنها در چرخه سیاستگذاریهای کلان میتواند تداعی کننده رفع نیازها و مشکلات و نیز اعتبار بخشی به مطالبات حقوق حمایتی واجتماعی اقشارآسیب پذیر برای بهبودبخشی به وضعیت موجود باشد.
بندالف ماده 2کنوانسیون سیدا دولتهای عضو را متعهد ساخته تا ضمن نفی هر گونه تبعیض اصل برابری زن و مرد را در قانون اساسی یا سایر قوانین بگنجانند و با قانونگذاری و راههای مقتضی دیگر، تحقق عملی این اصل را تضمین کنند از آنجا که پیوستار تعالی و ترقی یک جامعه مستلزم حضور و مشارکت فعال وبرابر زنان با مردان در تمامی عرصه های جامعه است، لذا فراهم سازی چنین شرایطی یکی از مهم ترین دغدغه های کشورها از جمله ایران است. مادران جامعه ایران علیرغم نقش آفرینی جاویدان در مراحل حساس سرنوشت ساز تاریخ معاصر نظیر رویداد انقلاب اسلامی لکن هنوز برای کسب جایگاه حقیقی و شرایط مطلوب مسیری طولانی وپرسنگلاخ را فراروی خویش دارند.
مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مستند به چنین حافظه تاریخی ارزشمندی با اشاره جانفشانی های آنهادرعرصه مبارزات ملی یادآورمیشودکه: - - زنان بدلیل ستم بیشتری که تاکنون در نظام طاغوتی متحمل شده اند اسیتفای حقوق آنها بیشتر خواهدبود - - . خشونت علیه زنان در اشکال مختلف جسمی و روانی واقعیتی تلخ و انکارناپذیرو دارای عمری به قدمت تاریخ بشری که زندگی و کرامت انسانی را خدشه دار و صدمات غیر قابل جبرانی به آن وارد می نماید.
از مطالبا ت مهم زنان، امنیت، سلامت و منع خشونت علیه آنان که همواره در عصر جهانی شدن حقوق بشرمورد توجه بوده است درگذشته زنان به دلیل جنسیت و توان فیزیولوژی به صور و اهداف گوناگون بنا برمقتضیات زمان و مکان وعقلانیت تمدنی مورد آزار قرار گرفته، وتا سر حد مرگ تحقیرهای غیرانسانی را تجربه کرده اند در حالی که صاحبنظران نسبت به زنان از مناظر گوناگون نگریسته اند و ریشه های تاریخی، اقتصادی، سیاسی و روانی برای آن بر می شمرند. لیکن هیچ دلیل عقلانی برای انجام این عمل شرم آور و ناقض حقوق بشر وجود ندارد جهان امروز نیز باوجود پیشرفتها ودستاورد ها تکنولوژیکی شاهد خشونت بارترین اعمال مجرمانه وددمنشانه علیه زنان است.
گذشته از خشونت های اجتماعی، خشونت خانگی از جمله مسائلی است که حق برحیات ومشارکت اجتماعی آنها را با اعوجاج مواجه می نماید که بررسی آن در این مقاله نمی گنجد و مستلزم پژوهشی مستقل است. خشونت علیه زنان ، تهدید جدی برای سلامتی و حقوق انسانی آنها به شمار می رود. همانطور که ذکر شد سلامت و امنیت زنان نقش مهمی در توسعه کشورها بالاخص در جمهوری اسلامی ایران دارد.
با توجه به این امر این پژوهش در پی پاسخ به این سوال اساسی می باشد که میزان توجه به امنیت زنان و منع خشونت علیه آنان در برنامه توسعه بالاخص برنامه توسعه ششم به چه میزان است؟ آیا در برنامه های توسعه ششم سهم ویژه و جداگانه ای برای امنیت و منع خشونت علیه زنان در نظر گرفته شده است یا خیر؛ و در نهایت نوع نگاه مسئولان به خشونت علیه زنان در برنامه ششم توسعه چگونه است؟
روش تحقیق ویافته های پژوهشی:
نوشتار حاضر با استعانت از روش تحلیلی ومنابع موضوع تلاش کرده تا از داده های تاریخی وعلوم اجتماعی در حد بضاعت استفاده نمایدضمن اینکه با استناد به نصوص قوانین داخلی ایران اعم از قانون اساسی ،قوانین عادی وبرنامه های توسعه آنها را دریک محور تطبیقی با منابع حقو ق بین الملل بشر همانند: کنوانسیونها و میثاقهای حقوق بشری در چارچوب مطالبات حقوقی زنان مورد بحث وگفتگو قراردهد.
مجموعه پژوهشی درپیش رو با تتبع در مفروضه های موضوع یعنی امنیت قانونی زنان از خشونت مترصد ارائه راهبرد چابک سازی برنامه های توسعه بعنوان گزاره ای توجیهی برای فروکاستگی آسیب های اجتماعی بوده تا به اعتبار سنجی ازمتغیرهای بحث و درک تجربی ازبرنامه های توسعه آنرا ناشی از خلاهای قانونی ونقص ساختاراجرایی قلمداد نماید بدین سان ارائه الگوپردازی مطلوب حقوقی برای همسان سازی امنیت قانونی با آسیبهای ناشی از اشکال خشونهایی که متوجه بانوان است وجه ایجابی پیدا میکندو رهیافت آینده پژوهی را باتاکیدبر پشتوانه داده های تجربی وبااین توجه که برنامه ششم توسعه هنوزدر مرحله تنسیق قرارگرفته از آن استفاده نموده است.
تعاریف
تعریف توسعه :آمارتیاسن"1 با تاکید بر عامل انسانی و سرمایه گذاری در منابع انسانی تفسیر ویژه ای از توسعه را مطرح می کند. از نظراو توسعه عبارت است از افزایش توانمندی ها و بهبود استحقاق ها. اقداماتی که توانمندی های انسان را در ابعاد مختلف عمق و گسترش دهد، عوامل پیش برنده توسعه و اقداماتی که منجر به کاهش توانمندی های انسان شود، عوامل بازدارنده توسعه محسوب می گردند.
برنامه توسعه پنجساله:برنامه هایی که خطوط اساسی وسیاستهای کلان هربخش رامشخص مینمایدوامور اجرایی نیزدر همان چارچوب برنامه ریزی کلان پیش میرود.
اصطلاح زنان: زنان نه تنها به عنوان جنسیت بلکه با جایگاه ها و موقعیت های متنوع و متفاوت برخاسته از توانمندی ها و مهارت های علمی تخصصی و نیز با فرصت هایی که جامعه و نظام سیاسی در اختیار آنها قرار می دهد ، در عرصه توسعه نقش آفرینی می کنند.
مفهوم خشونت : بر حسب تعریف مجمع عمومی ملل متحد هر نوع عمل خشونت آمیزی که بر اختلاف جنسیتی مبتنی باشد و به آسیب بدنی، جنسی و روانی زنان بینجامد، .
مادران سرپرست خانوار: مادرانی هستند که بدون حضور منظم یا حمایت یک فرد بزرگسال، سرپرستی خانواده را به عهده دارند.
