بخشی از مقاله
چکیده
مدارس، جهت حل مسائل خود نیازمند مشارکت عوامل درون و برون سازمانی در تصمیم گیری ها و اقدامات خود می باشند. در این ارتباط والدین به عنوان عوامل اساسی برون سازمانی و نمایندگان جامعه پیرامونی، نقش قابل توجهی خواهند داشت. در واقع، بدون مشارکت فعال و مداوم والدین، مدارس به اهداف حقیقی خود دست نمی یابند. از این رو، مشارکت و همکاری والدین در فرآیند تصمیم گیری آموزشگاه از سیاست های اساسی نظام های آموزشی پیشرفته است.
مشارکت واقعی و جدی قشرهای متفاوت مردم در اداره امور جامعه و بیش از هر جا در آموزش و پرورش و در سنگر مدرسه معنای درست خود را پیدا می کند. این مشارکت در صورتی تحقق می یابد که بهترین روابط، یعنی حسن تفاهم، اعتماد، همدلی، هم اندیشی و صمیمیت میان اولیاء و مربیان برقرار باشد. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مشارکت اولیاء را در انجام امور آموزشی، پرورشی و عمرانی مدرسه می باشد.
برای رسیدن به این هدف ابتدا به رابطه بین مدارس و خانواده ها پرداخته و سپس موانع موجود و راهکارهای اساسی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد مشارکت والدین در امور آموزشگاه، مجموعه اقداماتی است که میزان نفوذ و مسئولیت والدین را در فرآیند تصمیم گیری مدارس افزایش می دهد و نوعی حس مالکیت و تعلق به سازمان در آنان بوجود می آورد.
واژه های کلیدی: مشارکت اولیاء، امور آموزشی، امور پژوهشی
مقدمه
انجمن های اولیا و مربیان فصل مشترک همکاری های مردم و نظام تعلیم و تربیت کشور محسوب می شوند و از این رو دارای اهمیت اند به همین دلیل جلب مشارکت های فکری و عملی اولیا« و مربیان در زمینه حل و فصل مشکلات و نیز برقراری ارتباط درست و هماهنگی میان انجمن های یاد شده با واحدهای آموزشی و پرورشی کشور، نیازمند شناخت اهداف انجمن اولیا « و مربیان توسط والدین است تا با علاقه مندی و انگیزه بیش تر در مدارس به همفکری بپردازند.
در جهان امروز مشارکت و آموزش از پایه های بنیادین توسعه هستند با توجه به این که آموزش و پرورش نتیجه فعالیتهای سه نهاد عمده خانه، مدرسه و جامعه است. همکاری این سه نهاد در امور آموزش و پرورش بیش از پیش ضرورت دارد.مشارکت در امور آموزش و پرورش ویژه دوره های بحرانی کشور و دستگاه آموزش و پرورش نیست، بلکه برای تحقق بهینه آموزش و پرورش نوباوگان کشور، مشارکت گروههای اجتماعی گوناگون همواره لازم و ضروری است. امروزه اساس پیشرفت و توسعه تفکر گروهی است.
تفکر گروهی جز با مشارکت همگان و احاد گوناگون مردم تحقق نمی یابد. تفکر گروهی به این معنی است که همه کسانی که می توانند در عرصه هایی چون کمک فکری، پرداخت مالی، کمکهای فنی یا عرصه علمی فعالیت کنند به یاری و همکاری طلبیده شوند. با توجه به اینکه آموزش و پرورش گستره ای بسیار وسیع دارد و این وسعت و گستردگی ایجاب می کند که به مشارکت از ابعاد گوناگون بنگریم. رابطه خانه و مدرسه همچون رابطه جسم و روح است، هیچ کدام بدون دیگری نمی تواند به اهداف خود برسد و به قولی خانه و مدرسه دو بال لازم برای پروازند و بدون دیگری امکان پرواز وجود ندارد.
هدف از مشارکت استحکام بخشیدن به روابط بین خانه و مدرسه و تقویت و توسعه فرهنگ مشارکت و ایجاد فضایی مناسب به منظور تبادل افکار، اطلاعات و تجارب اولیا و مربیان با یکدیگر و ارتقای سطح آگاهی آنان و تبیین جایگاه انجمن اولیا و مربیان در نظام تعلیم و تربیت و در نتیجه مشارکت عمرانی اولیا در مدارس است. مدرسه به عنوان جامعه ای کوچک نقش بسیار مهمی در پیشرفت تحصیلی و کسب مهارت های زندگی دانش آموزان ایفا می کند و می توان آن را به عنوان یک کارخانه انسان سازی شناخت و از آنجا که قرار است در مدرسه علم و فرهنگ و تمدن تولید شود و این مهم به دست نخواهد آمد مگر اینکه به صورتی اصولی، برنامه ریزی شده و با یک مدیریت صحیح و تلاش هم عرض مشارکتی با اولیا در امور آموزشی، پرورشی و عمرانی در مدارس باشد.
گاهی اوقات عدم آشنایی و عدم آگاهی مدیران با اصول مدیریت باعث از دست رفتن هزینه های مالی زمان و انگیزه در مدرسه بین دانش آموزان و معلمان و در نتیجه عدم مشارکت اولیا خواهد شد، کارکنان آموزشگاه اگر انگیزه نداشته باشند کم کار، غیر فعال خواهند شد پس مدیر باید برای ایجاد انگیزه در مدرس بکوشد. در این مقاله سعی شده است به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه می توان مشارکت اولیاء را در انجام امور آموزشی، پرورشی و عمرانی مدرسه ارتقاء دهیم که با ارائه نکته های مدیریتی یک جرقه ای در مدیران ایجاد شود تا احساس شمولیت بیشتری کند و وضعیت موجود در مدرسه را بسنجند، از خود ابتکار نشان دهند و علل ناکارآمدی مدرسه را شناسایی کنند و در جهت رفع آن با رویکرد مشارکتی بکوشند.
بیان مسأله
در عصر حاضر سازمان های مختلف فرهنگی، نهادهای متعدد آموزشی و رسانه های بی شمار مجازی متولی تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان محسوب می شوند. در این زمینه یکی از مهم ترین و شناخته ترین نهادهای تربیتی و آموزشی که با طراحی و تدوین برنامه های جامع به شکل مستقیم در فرآیند تعلیم و تربیت دانش آموزان فعالیت می کند، نهاد آموزش و پرورش است. با توجه به حجم انبوه وظایف، گستره کار و محدودیت منابع، اجرای مطلوب برنامه ها و تحقق اهداف عالی این نهاد در امر تربیت فرزندان بدون مشارکت جدی والدین و دیگر سازمان ها در اداره امور مدارس، ممکن و مقدور نیست.
بدون شک مشارکت خانواده ها در اداره امور مدرسه موجب پشتیبانی گسترده فکری، حمایت های چشمگیر معنوی و جذب امکانات عظیم علمی، فرهنگی، فنی، آموزشی، تربیتی و مالی موسسه ها، سازمان ها و عوامل بیرونی نظام آموزشی به سوی مدارس می شود. با توجه به افزایش آگاهی ها و ارتقای سطح علمی والدین، خانواده ها نسبت به گذشته های نه چندان دور نقش بیشتری در آموزش فرزندان خود به عهده گرفته اند. این امر از یک سو به احساس مسئولیت و نگرانی آن ها نسبت به آینده عزیزانشان مربوط می شود و از سوی دیگر ناشی از سهمی است که نظام آموزشی کشور و مدارس برعهده آنان گذاشته است.
این تفویض مسئولیت ها در حالی انجام شده است که ما هنگام حضور در جمع اولیا یا صحبت با خانواده ها اغلب با پدران عزیز و مادران محترمی مواجه هستیم که در برابر این مسئولیت خطیر از اطلاعات و دانش کافی برخوردار نیستند و یا بیشتر مشتاق هستند بدانند که در این موارد چه باید بکنند.شاید به همین دلیل است که در بیشتر کشورها همگام با تغییر و تحولات، صاحب نظران و دست اندرکاران تعلیم و تربیت نیز تلاش می کنند که با پیشنهاد، تدوین، تصویب و اجرای برنامه های مختلف، اعضای خانواده ها را برای زندگی بهتر و نیل به موفقیت بیشتر آماده کنند.
مشارکت های مردمی یکی از عبارتهایی است که امروزه در آموزش و پرورش رایج شده و منظور از آن شیوه هایی است که به وسیله آن ها مردم با استفاده از توانایی های خود، خدمات کمی و کیفی به آموزش و پرورش ارائه می دهند. از آنجا که منابع دولتی برای امر مهم آموزش و پرورش محدود و جمعیت جوان کشور رو به افزایش است، ضرورت استفاده از مشارکت های مردمی بیش از گذشته احساس می شود.
متولیان آموزش و پرورش در سطح کلان برآن شده اند، ضمن نهادینه کردن مشارکتهای مردمی و برنامه ریزی جهت جلب و جذب این مشارکت ها، بخشی از نیازمندی های آموزشی و پرورشی را تأمین کنند. بدون تردید، این مهم می تواند با استفاده از قابلیت های گوناگون خانواده ها یا اولیا عینیت یابد . تجربه کشورهای موفق در آموزش و پرورش گواه این ادعا است که مشارکت اولیاء در ارائه خدمات آموزشی و پرورشی و در نتیجه امور عمرانی به مدرسه ها، همواره با اثربخشی چشمگیر، ثبات برنامه ریزی و موفقیت همراه بوده است.
انجمن اولیا و مربیان
انجمن اولیا و مربیان هر مدرسه هیأت منتخبی است از اولیای دانش آموزان و مربیان همان مدرسه که با تفاهم و صمیمیت به منظور تقویت همکاری و مشارکت اولیای دانش آموزان جهت کمک به ارتقای کیفیت فعالیت های آموزش وپرورش و گسترش ارتباط خانه و مدرسه، برطبق مقررات و ضوابط وزارت آموزش وپرورش انجام وظیفه می نماید.ترتیب اعضا:-1 مدیر مدرسه-2 یکی از معاونین و انتخاب مدیر-3 نماینده شورای معلمان است.
