بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف کاهش خسارات مادی به تجهیزات و امکانات آموزشگاهی و همچنین کاهش خسارات معنوی درتخریب روحیه و انگیزه در دانشآموزان، معلمان و مسئولین آموزشگاه و ارائه راههای پیشگیری از این پدیده در دبستان پسرانه محتشم کاشانی، ناحیه 2 اهواز انجام گرفت. این اقدام پژوهی بر اساس شیوهی استاندارد و مطابق اهداف مورد انتظار انجام پذیرفت و به طور کلی نتایج رضایت بخشی در پی داشت که به کاهش بروز رفتارهای مخرب در دانشآموزان و استفاده بهینه از امکانات موجود و افزایش شور و نشاط در محصلین جهت حفاظت از امکانات و تجهیزات منجر شد.
همچنین در کنار آن، ما به نکات جالب و بسیار مفیدی دست یافتیم و آموختیم که با توجه به محدوده سنی که اندیشمندان و محققین برای بروز این گونه رفتارها اعلام نمودهاند 25-10 - ساله - میتوان با حل این معضل در 10 سالگی و ممانعت از رشد و استمرار این رفتارها در آینده، علاوه بر نجات اموال آموزشگاه به هدایت 10 سالهها - دانشآموزان 10 ساله - نیز دست یافت. با توجه به این که تعارضات، اختلالات و نابسامانیهای روانی و اجتماعی در سنین کودکی زمینهساز پیدایش مشکلات اجتماعی و بیماریهای مختلف جسمی و روحی در آینده خواهد بود.
این مداخله نشان داد که با بکارگیری رفتار حرفهای و درست با ایشان در خانه و مدرسه میتوان آنها را به زندگی سالم اجتماعی برگرداند. با در نظرگرفتن شرایط خاص دانشآموزان و با توجه به اطلاعات جمع آوری شده دربارهی مسئلهی مورد نظر راهحلهای متفاوتی بررسی گردید و شیوهای بهینه در 4 محور مجزا انتخاب و به اجرا گذاشته شد. مدارک و شواهد موجود، دلالت بر اثرات مثبت و سازندهی این اقدام پژوهی داشت. لذا از این روش تا پایان سال تحصیلی، به طور مستمر و فعال استفاده گردید.
مقدمه
آنچه به آن اقدام پژوهی گفته میشود، از اواخر دههی 1930 به بعد در زمینههای روانشناسی اجتماعی و تعلیم و تربیت مورد توجه زیادی قرار گرفته است. هدف این جنبش در تعلیم و تربیت درگیر کردن محقق و معلم کلاس با مطالعه و کاربرد تحقیق دربارهی مسائل تعلیم و تربیت در یک موقعیت خاص کلاسی است. اقدام پژوهی بر کاربرد فوری متمرکز است نه تدوین نظریه و یا کاربرد عمومی یافتههای آن و تأکید آن بر مسألهی فوری و موقعیت موجود محلی است.
یافتههای اقدام پژوهی بر اساس قابلیت اجرایی آن در سطح محلی ارزیابی میشود نه بر حسب روایی عام آن. هدف آن بهبود فعالیتهای آموزشگاهی و در عین حال پیشرفت کسانی است که سعی در بهبود این فعالیتها دارند. استفاده از این روش زمانی مناسب است که دانش ویژهای برای حل مشکل خاص در موقعیتی ویژه مورد نیاز باشد یا وقتی که رویکرد جدیدی باید با شرایط موجود هماهنگ باشد.
از این روش میتوان برای شناخت »مشکلات مبتلابه« آموزشی و پی بردن به راههای کاهش این مشکلات به طور انفرادی یا گروهی استفاده کرد. یکی از مزیتهای اقدام پژوهی این است که پژوهشگر بر اساس نتایج به دست آمده میتواند تعدیل یا تغییر لازم را بلافاصله به عمل آورد. در اقدام پژوهی معلم خود پژوهشگر بوده و نقش اصلی پژوهش بر عهدهی او می باشد و توجه پژوهشگر به جنبه های عملی و پی بردن به چگونگی رفع مشکلات و مسائل آموزشی معطوف است.[3]
جامعه شناسان تأکید دارند که آموزش و پرورش، اصلاً یک موضوع اجتماعی است، جنبهی خاصی از فعالیتهای اجتماعی است که همواره در جامعه معمول بوده است. در تمام ادوار و در همهی جامعهها، مربیان، با توجه به هدفی که داشتهاند، سعی کردهاند شخصیت کودکان را متناسب با نیازهای جامعه، و برای عضویت در جامعه آماده سازند. از دیدگاه جامعه شناسی، در تربیت کودکان، رابطه آنها با جامعه و فرهنگ، شایسته اعتناست؛ زیرا که کودکان نمیتوانند به دور از گروههای اجتماعی پرورش یابند و شخصیت آنان نمیتواند بدون کنش و واکنش متقابل با محیط اجتماعی قوام گیرد.[5]
با تغییر ساختارها و مناسبات اجتماعی، بایدها و نبایدها، سنجهها و ملاکهای سلامتی و بیماری اجتماعی، ارزشها و هدفهای فرهنگی و نحوهی برداشت، طرز تلقی و ارزیابیهای افراد نیز متحول و دگرگون گردیدهاند. این خود نه تنها اشکال و انواع جدیدی از نابهنجاریها را پدید آورده است، بلکه میزان شیوع و رواج و نیز معنی و مفهوم آن را تغییر داده است. سرپیچی و عدم متابعت از قواعد و سنجههای حاکم بر روابط اجتماعی و طغیان بر علیه نظم دستوری جامعه و واکنش به محرکهای بیرونی در فرم عکسالعملهای منفی از شاخصترین واکنشهای رفتاری برخی از گروهها و افراد به این تغییرات است.[6]
انسانها در طبقات اجتماعی مختلف و در ردههای سنی گوناگون، دارای نیازها، مسائل و مشکلات خاص خود هستند که گاهی مانند دیگران نیازهایشان به صورت مشروع و به سهولت ارضا میشود و در نتیجه از سلامت بدنی و روانی برخوردار خواهند شد، ولی همیشه اینطور نیست و عواملی سبب میشوند که نتوانند نیازهای خود را به صورت مشروع برآورده کنند بنابراین به رفتارهای پرخاشگرانه - و گاهاً مخرب - گرایش پیدا میکنند.[2]
در همه جوامع بشری همهی افراد به یکسان از هنجارها و ارزشهای اجتماعی پیروی نمیکنند.[6] در همه جوامع، سطحی از قانونشکنی ها و انحرافات وجود دارد؛ چیزی که مهم است، طریقه رویارویی با آنها است. جامعهای موفق است، که بتواند انحرافات و علل آنرا بشناسد و پس از مطالعه گسترده روی آن تصمیمگیری نماید و آنها را کنترل کند.[1] توجه به موارد مهمی مانند: به مخاطره افتادن سلامت و بهداشت روانی دانشآموزان و همچنین تحمیل هزینههای مالی گزاف بر آموزش و پرورش ناشی از آسیبرسانی دانشآموزان به امکانات و تجهیزات آموزشگاه، ما را بر آن داشت تا این موضوع را به عنوان موضوع تحقیق در اولویت پژوهشی خویش قرار دهیم. گزارش این اقدام پژوهی با عنوان: »حفاظت از امکانات و تجهیزات آموزشگاهی« تنظیم گردیده است و انتظار میرود شیوهی اجرای اقدامات انجام شده و نتایج آن برای دیگر فرهنگیان - مدیران، معاونین و معلمین - مفید و مؤثر واقع شود.
هدف کلی پژوهش
هدف اصلی آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت این است که در رفتار فرد یعنی در دانش، مهارتها، عادات و نگرشهای او تغییر مثبت ایجاد کند. بهطور کلی این اقدام پژوهی به منظور کاهش خسارت به تجهیزات و امکانات آموزشگاهی وبعضاً پیشگیری از ارتکاب آن با توجه به افزایش آمار رفتارهای مخرب و آسیبرسان در بین دانشآموزان انجام شد. بنابراین هدف کلی این پژوهش، اجرای روشی مناسب جهت کاهش و پیشگیری از اقدامات مخرب در دبستان میباشد.
اهداف جزئی
از اهداف جزیی این تحقیق نیز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارتقاء آگاهی دانشآموزان.
- افزایش احساس مسئولیت در دانشآموزان.
- افزایش مشارکت اولیاء.
- ارایه پیشنهادهایی در جهت پیشگیری از بروز رفتارهای مخرب.
بخش اول: طراحی و برنامهریزی
الف - بیان مسئله و توصیف وضعیت موجود
این پژوهش در دبستان محتشم کاشانی در ناحیه 2 اهواز انجام گردیده است. وضعیت این دبستان به قرار زیر است:
ساختمان مدرسه نوساز و از لحاظ امکانات درحد مناسبی است و با اقبال عمومی جهت ثبت نام دانشآموزان مواجه است بهطوری که در هرکلاس به طور میانگین 40 دانش آموز مشغول به تحصیل هستند. از آغاز سال تحصیلی با توجه به مشاهداتی که داشتیم، مسئله مورد نظر که آسیب رسانی دانشآموزان به امکانات و تجهیزات بود را به قرار زیر و به عنوان موضوع اقدام پژوهی مشخص و به حل آن مبادرت ورزیدیم. در هفتههای آغازین سال تحصیلی با توجه به نوساز بودن دبستان و تجهیزات جدید آن، مشاهده شد که برخی از امکانات و تجهیزات موجود در کلاس مانند: درب ورودی کلاس، کمد میز معلم، پریز برق و تعدادی از میز و...
