بخشی از مقاله
چکیده
با گسترش روز افزون ارتباطات در پرتوی فرایند جهانی شدن، پدیده هایی همچون دولت، دموکراسی و شهروندی همپا با سایر حوزه های علوم اجتماعی در معرض تحول قرار گرفته است. مفهوم »شهر« یکی از این مفاهیم است که در صدسال گذشته تحولاتی ژرف و عمیق را تجربه کرده است، به گونهای که میتوان شهر را تبلور کالبدی فرهنگ ، وجدان جمعی و حیات ذهنی یک جامعه دانست.
اهمیت مفهوم شهر در نظریات به اندازه ای است که می تواند به عنوان پایه ای برای تحقق دموکراسی جهان شهری تلقی گردد. دموکراسی جهان شهری، به طورکلی میل به جذب دیگری بدون توجه به ساختارهایی همچون ملیت است. بر اساس ایده دموکراسی جهانشهری، متاثر از جهانیشدن، حاکمیت دولتها چنان پرمنفذ است، که دیگر نمیتوان به مفهوم مرز اعتماد کرد. بر همین اساس، پرسش کلیدی این نوشتار بر چگونگی تحقق دموکراسی جهانشهری سامان یافته است. به نظر میرسد که نظریات ارتباطات میان فرهنگی، بهترین مبنای نظری برای پاسخ گویی به این پرسش را فراهم می سازد. ارتباطات میان فرهنگی یک کلان نظریه است که بر ایده تلفیق فرهنگ و ارتباطات تاکید می کند. در این نظریات، نظریه انطباق فرهنگی از اهمیت شایان توجهی برخوردار است.
نظریه انطباق فرهنگی براین باور است که ارتباطات میان فرهنگی باید از روابط بین فردی آغاز شود و عوامل فرهنگی در این میان دخالت داده شوند. در این میان »الینگزورث« به عنوان یکی ازنظریهپردازان انطباق فرهنگی از هشت قانون نام می برد که تسهیل کننده ارتباطات میان فرهنگی است. نگارنده بر این باور است با استفاده از این نظریه و با روش توصیفی می توان راهکارهایی برای تحقق دموکراسی جهان شهری ارائه داد.
-1 مقدمه
دموکراسی جهان شهری
دموکراسی جهان شهری متشکل از دو واژه دموکراسی و جهان شهری است. دموکراسی از جمله مفاهیمی است که اتفاق نظر واحدی در مورد الگوهای آن وجود ندارد. در طی حیات طولانی دموکراسی انتقادات فراوانی به این مفهوم و الگوهای آن شده و تعاریف گوناگونی نیز از آن به عمل آمده است - آربلاستر، . - 14 : 1379 نخستین زادگاه دموکراسی، البته در شکل محدود آن، به یونان - دموکراسی مستقیم - - آقابخشی، - 96 :1380 و روم باستان - ابعادی از دموکراسی - بر میگردد.
نگرش جدیدتر به دموکراسی، ریشه در رنسانس و تحولات فکری و اجتماعی پس از آن دارد. از این رو، ظهور اندیشه ضرورت مشروط بودن در انگلستان - انقلاب - 1688 و پیدایش ایده لزوم برقراری قرارداد اجتماعی درآمریکا - انقلاب - 1776 در شکلگیری دموکراسیهای جدید مؤثر افتاد. البته انقلاب فرانسه - 1789 - ، با نهادینهسازی شعارهای اساسی دموکراسی - آزادی، برادری و برابری - ، دموکراسی نوین را تثبیت کرد.
به علاوه، سهم اندیشمندان غربی در ظهور و بروز دموکراسی بسیار است؛ که در این میان نقش جان لاک - عالم، - 190 : 1373، مونتسکیو و ژانژاک روسو - بلوم، - 657 : 1373 از دیگران بیشتر است. البته، به استثنای »جنبش اصلاح دینی«، »انقلابهای دموکراتیک« و »اندیشمندان غربی«، »شکلگیری سرمایهداری« و »پیدایی جامعه صنعتی« نیز در تکوین و استقرار دموکراسی نقش آفریدند - بشیریه، . - 55 : 1380 علاوه بر معنای دموکراسی که طی گذر زمان دستخوش تغییر شده واژه مردم، حکومت و شهر نیز مصون از تحول نبوده است.
به این ترتیب دموکراسی به عنوان یک پدیده متوالی و یکسان نبوده بلکه در دورههای گوناگون شاهد اوجگیری و یا تنزل آن میباشیم. اما میتوان ردپای نخستین رژیمهای دموکراتیک را در دوران معاصر در انقلاب 1688 انگلستان، انقلاب 1789 فرانسه یا در اعلامیه استقلال امریکا که همگی در قرن 16، 17 و 18 اتفاق افتادهاند، جست. پدیدهی جهانشهری به معنی آن است که تمام شهروندان کره زمین به عنوان شهروند جهانی و به صورت واحد درنظر گرفته شوند.
در اینصورت مرزها، فرهنگ، قومیت، نژاد، جنسیت و ... دیگر ملاک طبقهبندی انسانها در میان نخواهد بود و همه انسانها برای حل مشکلات جهان اعم از محیط زیست، نژادهای بشری، تبعیض جنسی و از این قبیل به عنوان یک خانواده بسیار بزرگ در نظر گرفته میشوند و قصد دارند این وابستگی را به شکل ارگانیکی درنظر گیرند تا حساسیت نسبت به مسائلی که ممکن است برای عدهای مهم نباشد، بیشتر گردد.
دیوید هلد یکی از حامیان این مدل، به مرزهای سرزمینی اشاره میکند و اذعان میدارد، درست است که فرد یا افرادی که درون مرز مشخصی هستند حق مداخله یا عدم مداخله در تصمیمگیریها را در امور درون مرزی خویش دارند اما تبعات تصمیمات این افراد، مرزهای ملی را در مینوردد و تأثیرات در حصار مرزها باقی نمیمانند و این امر از کنترل ما خارج است. مسئله دیگر تصمیماتی است که نمایندگان کشورها اتخاذ میکنند. این تصمیمات بدون درنظر گرفتن رضایت کشورها یا مخالفتشان بر آنها تأثیرات عمیقی خواهند گذارد.
در زمینه تنظیم نظم جهانی، نهادها و نیروهایی این وظیفه را برعهده دارند که مردم دسترسی آسانی بر کنترل یا ابراز مخالفت با این قبیل تصمیمات را ندارند - بیلیس و اسمیت،. - 1396 - 1395 : 1383 اما در کل آنچنان که این مدل را محقق میسازد شرایطی چون»ایجاد پارلمان محلی«، »افزایش اختیارات سازمانهای منطقهای موجود مانند اتحادیه اروپا« و... است - پیشین: . - 1452 دوران مدرن به عنوان بستر ظهور ایده جهانشهری به شدت متاثر از پدیده جهانی شدن بوده است. جهانی شدن وابعاد آن و تاثیراتی که بر سایر مفاهیم سیاسی گذاشته است، اصلی ترین علت رواج ایده دموکراسی جهان شهری بوده است.
-2 جهانیشدن
واژه جهانیشدن1 در سالهای اخیر یکی از پرکاربردترین واژههای عرصه بحثهای آکادمیک و ژورنالیستی بوده است.
