بخشی از مقاله
چکیده
به منظور افزایش بر عمر انبارمانی انگور سیاه رقم رشه بانه، از کلرید کلسیم استفاده گردید. بدین منظور کلرید کلسیم در سه غلظت صفر، دو و چهار درصد در طی 30، 60 و 90 روز انبارداري استفاده شد و وضعیت ظاهري، ویتامین C، سفتی، pH اسیدیته، مواد جامد محلول، درصد کاهش وزن و شاخص رسیدگی میوه در 30، 60 و 90 روز پس از انبارداري اندازهگیري شد. نتایج به دست آمده نشان داد مصرف کلرید کلسیم دو و چهار درصد سبب حفظ وضعیت ظاهري میوه انگور طی دوره انبارداري شدند به طوري که پایان 90 روز انبارداري کاربرد کلرید کلسیم دو و چهار درصد از بهترین وضعیت ظاهري و بدون کپک زدگی برخوردار بودند. اعمال کلرید کلسیم دو و چهار درصد همراه با 30 روز انبارداري، از بیشترین کارایی براي حفظ ویتامین C میوه انگور برخوردار بودند. نتایج مشخص کرد که با افزایش درصد کلرید کلسیم میزان سفتی میوه انگور، افزایش یافت. کلرید کلسیم چهار درصد، با 9/82 درصد کمترین میزان کاهش وزن انگور را طی مدت انبارداري داشت. در نهایت با توجه به نتایج به دست آمده استفاده از کلرید کلسیم دو درصد در 90 روز انبارداري میوه انگور سیاه رقم رشه بانه توصیه می شود.
مقدمه
انگور یکی از مهمترین میوههایی است که کشت و تولید آن در کشور ما از سابقه بسیار طولانی برخوردار است و امروزه در اکثر نقاط ایران از نواحی سردسیر شمال تا حواشی کویر و همچنین مناطق جنوب، کشت انگور معمول می باشد.[11] نگهداري انگور تازه در انبار و سردخانه جهت عرضه خارج از فصل در بیشتر کشورهاي انگور خیز از جمله ایران رواج دارد. میزان تلفات بعد از برداشت انگور حدود 27 درصد از تولید کل انگور تخمین زده شده است .[9]
تئوري و پیشینه تحقیق پژوهش هاي انجام شده نشان می دهندکه کلسیم نقش مهمی در واکنش هاي مهم رسیدگی، پیري، تنفس، بروز بیماري، تولید اتیلن و به طور کلی فعالیت هاي متابولیک در حین داشت و برداشت و نیز نقش تنظیم کنندگی در فعالیتهاي آنزیمی و حیاتی سلول دارد. کلسیم عامل اتصال دهنده بین مولکولی است که به ترکیبات پکتین در تیغه میانی ثبات می بخشد در پلیمرهاي پکتین 2 زنجیره اسید گالاکترونیک از طریق پیوند با کلسیم با هم متصل می شوند .[14] براي نگهداري موفق میوه در سردخانه میزان کلسیم میوه باید از یک سطح بحرانی بالاتر باشد، که این میزان با تغذیه خاکی و برگی گیاه حاصل نمی شود، زیرا حرکت کلسیم درگیاه با جریان تعرق همراه بوده و به نقاطی می رود که تعرق بیشتر است. از آنجا که در میوه تعرق کمتري صورت می گیرد، جریان شیره ي خام حاوي کلسیم نیز به طرف میوه کاهش پیدا می کند. جهت تأمین کلسیم در اکثر موارد ازکلرید کلسیم با میزان هاي متفاوت استفاده می شود اما استفاده از برخی از مواد دیگر مانند سولفات کلسیم و نیترات کلسیم هم گزارش شده است. که سولفات کلسیم بیشتر در مبارزه با بیماریها استفاده می شود .[27] شیوههاي مرسوم نگهداري انگور در استان کردستان، سوزاندن پودرگوگرد در سردخانهها و یا استفاده بیرویه از ورقههاي آزادکننده گاز دياکسیدگوگرد میباشد. از معایب این روشهاي نگهداري می توان به عدم کنترل دقیق گاز دي اکسیدگوگرد، صدمه به تجهیزات سردخانه، سفیدشدن میوهها، تغییر طعم و مزه و تجمع بالاي سولفیت در میوه ها اشاره کرد.[9] متاسفانه هر ساله مقدار زیادي از انگور رشه تولیدي در شهرستان بانه در فصل برداشت با توجه به شروع بارندگی و ضایعات آن و عدم آگاهی تاکداران از اصول صحیح نگهداري آن در سردخانه و نیاز مالی آنها به قیمت مناسبی به فروش نمیرسد، به طوريکه براي باغدار توجیه اقتصادي خوبی ندارد. لذا در این تحقیق اثر کلرید کلسیم در سردخانه در طی زمان انبارداري به منظور حفظ صفات کمی و کیفی انگور رقم رشه مورد بررسی قرار گرفته است.
مواد و روش ها زمان و محل اجراي طرح:
آزمایش حاضر در پاییز و زمستان سال 1392 در آزمایشگاه دانشکده کشاورزي دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد انجام شد. محل اجراي طرح سردخانه واقع در شهرستان بانه بود. درجه حرارت سردخانه بر روي صفر تا یک درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 85- 90 درصد تنظیم گردید.
انتخاب رقم علت انتخاب رقم رشه - سیاه - بانه به دلیل خصوصیات انباري، سطح زیر کشت، میزان تولید، تمایل به مصرف و امکان صادرات آن بود. انگور رقم رشه به صورت دیم در شهرستان هاي بانه و مریوان واقع در استان کردستان تولید می شود. خوشه هاي آن مخروطی کوتاه، پر حجم و نسبتاً بزرگ با تراکم حبه زیاد می باشدحبه. هاي آن به رنگ کاملاً سیاه، با اندازه متوسط، پوست ضخیم، گوشت سفت و دانه دار است این رقم دیررس بوده و بیشتر براي تهیه آب انگور و شیره استفاده می شود.
محل و نحوه جمع آوري نمونه ها
انگور رقم رشه بانه از یک باغ محلی در روستاي زرواو سفلی - با نام محلی سید آباد - واقع در شهرستان بانه در مرحله رسیدگی تجاري خوشههاي انگور در اوایل صبح توسط چاقو و یا قیچی تیز با حداکثر دم خوشه از بوته جدا و برداشت گردید. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی محل جمع آوري نمونه به قرار ذیل بود: عرض جغرافیایی 45 درجه و 54 دقیقه شرقی، طول جغرافیایی36 درجه شرقی، ارتفاع 1650 متر از سطح دریا، بیشترین دما +40 درجه سانتی گراد، حداقل دما -16/2 درجه سانتی گراد و متوسط بارندگی سالیانه برابر 750 میلی متر.
براي اینکه نمونه هایی که از باغ گرفته می شوند، معرف میوه هاي کل باغ باشند و صفاتی که در تمامی میوه ها موجود هستند شانس یکسانی براي انتخاب شدن داشته باشند خوشه ها از در ختان انگور هم سن و رو به ضلع جنوبی و همچنین از بند سه به بعد به صورت تصادفی انتخاب شدند. انگورها بلافاصله به سردخانه منتقل و به منظور عمل سرد کردن اولیه1 به مدت 24 ساعت در سردخانه گذاشته شدند.
اعمال تیمارها
در سردخانه قبل از اعمال تیمارها ابتدا خوشههاي سالم انگور که عاري از هر گونه آلودگی بودند بهطور یکنواخت انتخاب شدند. سپس میزان سه کیلوگرم انگور براي هر تکرار تفکیک شد. پس از اسپري نمودن تیمارهاي مذکور در ظروف پلاستیکی - ضدعفونی شده با وایتکس و الکل - به صورت یک ردیف قرار گرفتند. ابتدا با استفاده از محلول کلرید کلسیم با غلظت هاي صفر و دو و چهار درصد به صورت یکنواخت روي خوشه ها اسپري شدند.
تجزیه و تحلیل دادهها
تأثیر محلول پاشی کلرید کلسیم بر افزایش عمر نگهداري میوه انگور رقم رشه بانه به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی در 12 تکرار اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل کلرید کلسیم در سه سطح - صفر، دو و چهار درصد - و زمانهاي انبارداري 30 - ، 60 و 90 روز - بودند. هر واحد شامل سه کیلو گرم انگور بود انجام شد. دادههاي آزمایش با استفاده از نرم افزار SAS نسخه 9/1 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 1 و 5 درصد انجام شد.
صفات مورد بررسی وضعیت ظاهري خوشه ها
در وضعیت ظاهري به عنوان یک صفت کیفی عدد -1 بدون کپک، -2 کپک جزئی، -3کپک متوسط و -4 کپک زیاد می باشد.[22]
ویتامین C
اندازه گیري ویتامین C با روش تیتراسیون با یدومتري و در حضور معرف نشاسته انجام شد و میزان آن بهصورت میلی گرم در 100 گرم عصاره بیان گردید.[3],[15] این عمل را با محلول اسید اسکوربیک خالص تیتر می کنند به طوریکه در نقطه پایان، محلول به رنگ خاکستري کمرنگ در آید. عمل تیتراسیون تا هنگام تشکیل رنگ خاکستري روشن ادامه داده می شود. براي محاسبه مقدار اسید اسکوربیک در عصاره میوه از معادله زیر استفاده می شود:
=A مقدار اسید اسکوربیک در عصاره میوه - میلی گرم در 100 میلی لیتر - =S مقدار محلول ید مصرف شده - ml -
=N نرمالیته محلول مصرف شده
=F فاکتور محلول ید مصرف شده
مواد جامد محلول
اندازه گیري مواد جامد محلول به وسیله دستگاه انکسار سنج1 صورت گرفت. به این صورت ابتدا انکسار سنج توسط آب مقطر کالیبره شده و سپس چند قطره از آب میوه صاف شده انگور را با استفاده از سمپلر روي منشور انکسارسنج قرار داده شد و در مقابل نور میزان مواد جامد محلول بر حسب درجه بریکس اندازه گیري و یادداشت گردید . [8]
pH میوه
ابتدا آب میوه با استفاده از دستگاه آب میوه گیري استخراج شد و پس از صاف کردن آن، pH میوه با استفاده از pH متر2 اندازه گیري شد.
اسیدیته قابل تیتراسیون میوه
