بخشی از مقاله
چکیده
کانسار مس زاغدره یکی از کانیزایی مهم در پهنه افیولیتی اسفندقه بوده، که در بخش بافت مرکزی و ارزوئیه در شمال معدن کرومیت آبدشت قرار گرفته است. این منطقه در زون زمینساختی سنندج سیرجان همراه با مجموعههای آمیزه رنگین - کالرد ملانژ - با سن کرتاسه و پالئوژن قرار داشته و از نظر چینهشناسی از واحدهای مختلف سنگی با ترکیب حدواسط تا بازیک شامل سنگهای بازالت تا تراکیآندزیت بازالت، سنگهای رسوبی آذرین با ترکیب آندزیت توف تا توفهای ماسهای و شیلی و سیلتستون، سنگهای سرپانتینیتی، ریولیت پورفیری، و رسوبات کواترنری تشکیل شده است.
میزبان اصلی کانیزایی مس در منطقه زاغدره، سنگهای تراکیآندزیتی تا ریولیتی با دگرسانیهای کلریتی و سیلیسی سریسیتی میباشد. کانیزایی سولفیدی پیریت، کالکوپیریت و مولیبدنیت به صورت افشان و رگچهای تا تودهای شکل مهمترین کانههای فلزی کانسار زاغدره میباشد. براساس نمودار خوشهای عناصر کانهساز - به روش میان گروهی - حداقل 3 فاکتور عنصری شامل -1 باریم آنتیموان و -2 مجموعه عنصری مس منگنز وانادیم و مس روی کادمیوم -3 مجموعه عنصری مس مولیبدن نیکل در این منطقه قابل تشخیص است.
کلید واژه ها: کانیزایی، ژئوشیمی، زاغدره، صوغان، کرمان
مقدمه
منطقه زاغدره در 160 کیلومتری جنوبغرب کرمان، شهرستان بافت و بخش بافت مرکزی و ارزوئیه به مساحت 32 کیلومترمربع در برگه 1:250000حاجیآباد و 1:100000دولتآباد و دهسرد - بزار - در مجاورت روستاهای دولتآباد و آبدشت صوغان قرار گرفته است. از دیدگاه ساختاری این منطقه در دو زون زمینساختی ایران یعنی زون سنندج سیرجان و زاگرس جای دارد سازندهای مربوط به زون سنندج سیرجان را مجموعههای آمیزه رنگین - کالرد ملانژ - با سن کرتاسه و پالئوژن در برمیگیرد.
سابقه فعالیتهای معدنی در این محدوده از ریشههای باستانی برخوردار میباشد به گونهای که در منطقه زاغدره حجم بزرگی از سربارهها را میتوان دید که نشان از ذوب فلز و تولید کانههای فلزی در این محدوده دارد. هدف از این پژوهش بررسی خصوصیات کانیزایی، دگرسانی و همبستگیهای ژئوشیمیایی میان عناصر معرف کانهساز در کانسار زاغدره است.
روش تحقیق
برنامهریزی اکتشافی و عملیات پیجویی در منطقه معدنی با تهیه نقشه 1/5000 منطقه معدنی با استفاده از عکس ماهوارهای و کنترل زمینشناسی، نقشه توپوگرافی 1/1000 از جمله فعالیت های انجام شده در منطقه است. به منظور مطالعه نحوه کانیسازی در منطقه زاغدره تعداد 50 نمونه سنگی از واحدهای سنگی میزبان، ماده معدنی و بخشهای دگرسان نمونهبرداری شد. مطالعات پتروگرافی، کانیشناسی و بافت و ساخت بر روی واحدهای سنگی میزبان و کانسنگ با استفاده از 44 مقطع نازک و صیقلی در آزمایشگاه زرآزما و تعداد 6 نمونه پودری از واحدهای دگرسانی به منظور تعیین کانیهای دگرسان توسط دستگاه پراش اشعه ایکس، در آزمایشگاه زرآزما مطالعه شد.
از نظر چینهشناسی منطقهی مورد مطالعه از واحدهای مختلف سنگی با ترکیب حدواسط تا بازیک شامل سنگهای بازلتی تا تراکیآندزی بازالتی، تراکیآندزیت تا ترآکیآندزیتهای دگرسان شده، سنگ های بازیک شدیداً دگرسان شده، سنگهای رسوبی- آذرین با ترکیب آندزیت توفی تا توفهای ماسهای و شیلی و سیلتستون با بافت خرد شده و شدیداٌ دگرسان شده ، سنگهای سرپانتینیتی، ریولیت، ریولیت پورفیری، و رسوبات کواترنری میباشند. سنگهای موجود در منطقه مربوط به دوران اواخر مزوزوئیک و سنوزوئیک هستند.
نقشه زمینشناسی محدوده زاغدره
دگرسانیهای موجود در منطقه شامل دگرسانیهای سریسیتی سیلیسی با شدت متوسط تا شدید و آرژیلیکی با شدت ضعیف تا متوسط و دگرسانی پروپیلیتی با شدت متوسط تا شدید و دگرسانیهای سرپانتینیتی با شدتهای ضعیف تا شدید میباشند. میزبان اصلی کانیزایی مس در منطقه زاغدره، سنگهای آندزیتی تا ریولیتی با دگرسانیهای کلریتی و سیلیسی سریسیتی و میزبان اصلی کانیزایی کرومیت در منطقه درهنیگوئیه سنگهای سرپانتینیتی میباشند و دگرسانی پروپیلیتی در منطقه درهنیگوئیه که عمدتاً سنگهای آندزیتی و بازالتی را تحت تاثیر قرار داده است از نظر کانیزایی عقیم میباشد. عملکرد دگرسانی آرژیلیک سیلیسی، ایجاد رنگ خاکستری تا سفید رنگ در واحدهای ریولیتی مشهود است.
