بخشی از مقاله
GIS ابزاري هدايتي در محل يابي دفن زباله
چکيده
GIS مي تواند به تصميم گيرندگان در انتخاب صحيح و مطمئن به منظور تعيين محلي خـاص مثل انتخاب بهترين محل ممکنه براي گورستان هاي زباله هاي سمي کمک نمايد. تکنيک هاي تحليلي ارائه شده در اين تحقيق ، ابزار هاي ارزشمندو مناسـبي بـراي کارشناسـاني مثـل مهندسـان ، طراحـان شهري و ديگران جهت موضوع يابي مناسب يک منطقه براي استفاده اي خاص خواهند بود. معيار هـاي خاص موجود در رهنمون هاي محل يابي دفن زباله که توسط سازمان محيط زيست مالزي ارائه گرديده است ، به عنوان راهنمايي براي تعيين بهترين موقعيت مکاني مورد استفاده قرار مي گيرد. اين معيار هـا سپس با استفاده از تکنيک نقشه کشي فشرده براي ارزيابي و يافتن موقعيـت هـاي احتمـالي گورسـتان هاي زباله هاي سمي مورد بررسي قرار گرفتند. زماني که محل هاي احتمالي در موقعيت هـاي مختلـف شناسايي گرديدند، تکنيک هاي مرتبه بندي مناسبي براي تصميم گيري در زمينه ي بهتـرين گـزينش هاي ارائه شده توسط GIS به کار رفتند. اين تحقيق ويژه از منطقه ي سانداکان سبا با عنوان حـوزه ي تحقيق استفاده کرده و در اين روند شش حوزه ي تحقيقي احتمالي براي محل هـاي دفـن زبالـه هـاي سمي شناسايي گرديدند.
کلمات کليدي GIS، زباله ، مکان يابي، نرم افزار SMC، esseri،CMT
١. مقدمه
هدف اين مقاله بکارگيري سيستم اطلاعات جغرافيايي به عنوان ابزاري براي کمک به روند تصميم گيري و بررسي کارآيي آن با استفاده از برخي از رهنمون هاي ارائه شده ي اين روش در ايالت سبا مي باشد.
١.١. رهنمون هاي محل يابي دفن زباله
در چند سال اخير، مالزي مجهز به سيستم هاي مديريت ساختاري زباله گرديده است . در سال ١٩٩٨، وزارت مسکن و دولت محلي، سياستي را به عنوان ”يک مالزي زيباو پاک “مطرح ساختند که حاوي يک استراتژي بوده و توسط دولت براي بهبود فوري سطح مديريت و کنترل زباله در تمامي سطوح اجرا به ويژه در کميته هاي شهرداري و مقامات محلي معرفي شد.
در اين رابطه ، در سال ١٩٩٥، سازمان محيط زيست رهنموني را براي انتخاب محل هاي دفن زباله به عنوان CMT ١منتشر ساخت . براساس اين رهنمون ، CMT براي تعيين مناطقي که ويژگي هاي فيزيکي و محيطي نامناسب دارند، به کار گرفته مي شد. با حذف مناطق نامناسب ، محل هاي ممکنه و احتمالي را مي توان به سادگي و با توجه به مناطق باقيمانده انتخاب کرد. مطابق اين رهنمون ها، محل ها را مي توان بر اساس حوزه هاي عملکرد، توانايي مالي و اقتصادي انتخاب نمود. محل هاي احتمالي را سپس تحت بررسي هاي سريع مقدماتي و غربال سازي جهت به حداقل رساندن تعداد محل ها به تعداد مطلوب که بعد ها تحت مطالعات دقيق ارزيابي قرار خواهند گرفت ، قرار مي دهند.
٢.١. تکنيک هاينقشه برداري پيشرفته
مرحله دوم بيان شده در رهنمون ، غربال سازي بيشتر محل هاي احتمالي مي باشد.حـداقل يـک مقـدار ٣ موردي براي انجام يک مقايسه معقول و حفظ محل هاي جايگزين در صورت اثبات نا کارايي محـل انتخـابي،لازم اسـت انتخاب گردد. غربال سازي محل براساس طرح مفهومي و هزينه سازي براي محل هاي موردنظر، علاوه بـر مجموعـه ي خاص انتخابي، از معيار هاي حساس محيطي انجام مي گيرد. توجه دقيقي بايستي به مسائل محيطي کليدي مرتبط ، بـا يک پروژه خاص با استفاده از سيستم هاي کمي و کيفي مرتبه بندي مبذول گردد تا از اين طريق بهتـرين محـل بـراي مکان دفن زباله تعيين گردد. رهنمون هاي انتخاب محل دفن زباله که توسط دولت در سال ١٩٩٥ ارائه گرديـده اسـت ، اذعان داشته با وجودآن که روند بالا مي تواند يک محل ترجيحي را شناسايي نمايـد، انتخـاب آن نمـي توانـد پـيش از تکميل مطالعات امکان پذيري و مطالعات ارزيابي تاثير محيطي تاييد گردد. اين تحقيق ويـژه تنهـا مرحلـه ي اوليـه ي رهنمون ذکر شده را تحت پوشش قرار خواهد داد.
٣.١. معيارکليانتخاب محل
معيار هاي به کار رفته براي تعيين مناسب ترين محل براي دفن زباله بر اساس رهنمون ارائه شده توسط وزارت محيط زيست مالزي در سال ١٩٩٥ و با همکاري گروه تحقيقاتي طراحي و برنامه ريزي هوايي سانداکان شناسايي گرديده است . اين معيار ها براي محل يابي مطلوب دفن زباله عوامل و محدوديت هاي خاصي مي باشد. محدوديت ها مربوط به جاده ها، آب هاي آزاد، مناطق حفاظت شده ، مناطق مسکوني و شهري و روستايي، نفوذ پذيري و نوع خاک، کاربري زمين و پوشش زمين و فاصله آن تا مسير هاي حمل و نقل مي باشد. معيار هاي بالا براساس رهنمون هاي موجودو ارائه شده در سباو همچنين با گروه کار برنامه ريزي و طراحي فضايي سانداکان اصلاح گرديده و به طور خلاصه در ادامه شرح داده شده است ..
١.٣.١. مجاورت با آب هاي سطحي
يک محل دفن زباله نبايستي در نزديکي هيچ گونه از جريانات سطحي، درياچه ها، رودخانه ها يا مرداب ها قرار داشته باشد. به اين علت ، يک ميان گير صد متري با استفاده از تابع در نرم افزار GIS، تعبيه خواهد شد، که براي ايجاد يک ميانگين در اطراف تمامي آب هاي سطحي مثل نهر ها،درياچه هاو مرداب ها به کار برده خواهد شد. ميان گير ١٠٠ متري در امتداد رهنمون هاي حفاظت ساحلي ارائه شده توسط سازمان آب و فاضلاب سبا مي باشد.
٢.٣.١. فاصله از مسير هاي حمل و نقل
ملاحظات زيبا شناختي براي برنامه ريزي خوب مناسب خواهد بودو براساس اين اصل ، محل هاي دفن زباله نبايستي در ١٠٠ متري بزرگراه هاي مهم ، خيابان هاي شهر يا مسير هاي حمل و نقل ديگر قرار داشته باشند. ١٠٠ متر براساس روند کنوني فراهم شده تحت رهنمون هاي جانبي براي توسعه ي محل هاي مسکوني، صنعتي و تجاري مطابق سازمان شهر سازي شهري و منطقه سبا انتخاب گرديده است .
٣.٣.١. فاصله از مناطق حفاظتي يا حساس محيطي
موقعيت يک محل دفن زباله در مجاورت مناطق حساس مثل مناطق حفاظت شده ماهيان بايد ناديده گرفته شودو مناطق چندل و مناطقي که براي حفاظت خاص اعلام گرديده اند،حذف گردند. جدايي از منطقه حذف شده ، يک ميان گير ٣هزار متري نيز لازم است در اطراف منطقه حساس محيطي ايجاد گردد. ميان گير ٣هزار متري مطابق با رهنمون هاي ارائه شده توسط سازمان محيط زيست سبا مي باشد.
٤.٣.١. فاصله از مناطق شهري
محل هاي دفن زباله نبايستي چندان نزديک به مناطق پر تراکم شهري قرار گيرند.اين امر در مقابل مسائل بهداشتي، مشکلات صوتي، بويي، کاهش ارزش هاي دارايي، به سبب جستجوي جانوران در ميان زباله ها قرار دارد.
٥.٣.١. فاصله از مناطق مسکوني روستايي
به سبب در گيري هاي مشابه مربوط به سندرم NIMBY ، توسعه و ايجاد محل هاي دفن زباله در٣هزار متري سکونت گاه هاي روستايي بايستي ممنوع گردد. منطقه مسکوني روستايي در نقشه سبا با استفاده از موقعيتي نقطه اي يا چند گوشه مشخص گرديد. هيچ پيش صلاحيتي براي استفاده از ميان گير ٣هزار متري وجود نداردولي چنين فاصله ايي براي حفاظت از منطقه مسکوني روستايي مناسب بايد باشد.
٦.٣.١. شکل طبيعي زمين و نوع خاک
نفوذ پذيري خاک هاي زير ساختي و بستر سنگي شديدا بر ميزان نشت مايع از يک محل دفن زباله تاثير خواهد داشت ؛ از اين رو ترجيح داده مي شود که شکلي از زمين که تا حدودي در زمين صاف يا هموار قرار دارد، مورد استفاده قرار گيرد.
٧.٣.١. کاربري زمين . پوشش زمين
کاربري و پوشش زمين به منظور تعيين مناسب ترين مناطق براي يک محل دفن زباله بايستي شناسايي گردند. انواع کاربري زمين مثل علف زار ها، جنگل هاو زمين هاي حاصلخيز در نظر گرفته خواهد شدو يک شاخص مناسبي از کارايي کاربري زمين تخصيص داده خواهد شد. سازمان کشاورزي سبا رده هاي مختلفي از پوشش زميني را شناسايي کرده و براي تحقيق کنوني، هفت رده به کار گرفته شدند.
٨.٣.١. فاصله مسير حمل
با اين که يک محل دفن زباله نبايستي در ١٠٠ متري جاده قرار داشته باشد، مقرون به صرفه تر است که محل هاي دفن زباله چندان دور نباشند تا از هزينه هاي سنگين حمل و نقل جلوگيري شود. با گفتگو هاي انجام گرفته با کميته ي شهرداري سانداکان و گروه تحقيق طراحي فضايي، تصميم گرفته شد که يک محل دفن زباله ي سمي براي منطقه ي سانداکان در ٢٥کيلومتري مرکز شهر مشخص و تعيين گردد.
٢. متدلوژي
اين تحقيق از تکنيک تکنولوژي نقشه برداري فشرده براي کاهش حوزه ي تحقيقاتي در پوشش گسترده زمين و تنها حفظ آن دسته از مناطقي که براي محل يابي دفن زباله مناسب مي باشند، استفاده کرده است .روند دقيق کارمتدلوژي تحقيق به ترتيب زير ارائه گرديده است :
الف - شناسايي مشکل ب -هدف تحقيق
ج -انتخاب يک حوزه مطالعاتي د-تصميم بر روي معيار ز-کسب اطلاعات
ط -تبديل معيار ها به لايه ي GIS
و-اجراي عمليات فضايي ه -تحليل نتايج
ي-شناسايي حوزه ي تحقيقاتي احتمالي
اين تحقيق با شناسايي مسئله و تعيين هدف آغاز مي گردد که به يک حوزه ي مطالعاتي خاص مرتبط مي باشد. در مرحله ي٤، معيار هاي ورودي مورد بحث و بررسي قرار مي گيرند و توسط صاحبان يا موافقان پروژه تصويب و تاييد مي گردند.اين تحقيق از گروه تحقيقاتي طراحي فضايي براي منطقه ي سانداکان نهايت استفاده را مي بردکه در زمان انجام اين تحقيق در حال اجراي روند آماده سازي و فراهم آوري طراحي فيزيکي کلي منطقه با همکاري DANCED و سازمان شهر سازي شهرستان و منطقه بوده است . شکل ٤-٢٢خلاصه اي از متدلوژي اين تحقيق را ارائه مي دهد
مراحل ٥و٤همان گونه در تحقيق ثابت شده ، شامل برخي از مشارکت هاي عمومي مي باشد.
که در آن ها موافقان اين فرصت را مي يابند تا خواسته هاي خود را درباره ي معيار ها بيان نمايند.گروه کار شامل چندين سازمان دولتي، اشخاص خصوصي و نمايندگان سازمان هاي غير دولتي مي باشد. برخي از ادارات دولتي درگير در اين پروژه صاحبان ا طلاعات خاص مي باشند.
مراحل ٦و٧و٨ بخش هاي هوشمندي مي باشند که در آن ها عمليات هاي GIS انجام مي گيرند.
مرحله ي ٩نتايج پاياني اين تحقيق را ارائه مي دهد که حوزه ي تحقيقاتي احتمالي براي محل دفن زباله منطقه سانداکان مي باشد. لازم است خاطرنشان کنيم که مرحله ي ٤که معيار ورودي مي باشد، نقشي بسيار مهم ايفا مي کند، چرا که مي تواند بر نتيجه ي
