کارآموزی شرکت لوله گستر اسفراین

بخشی از مقاله

تاريخچه
شركت لوله گستر اسفراين

سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران به منظور رفع نياز كشور به لوله هاي بدون درز در اندازه هاي 5.5 تا 16 اينچ كه در صنايع نفت، گاز و ساخت ديگ هاي نيروگاهي به كار مي رود و قبل از تأسيس اين كارخانه تماماً از طريق واردات از خارج از كشور تأمين ميگرديده، اقدام به ايجاد طرح احداث كارخانه مورد نظر نمود.

درراستاي اجراي اين هدف قراردادي با شركت soconord بلژيك در تاريخ 20 سپتامبر 1995 به مبلغ 15.5 ميليون دلار منعقد گرديد كه بر اين اساس تجهيزات و ماشين آلات خط توليد كارخانه NTM متعلق به شركت مزبور بصورت دست دوم خريداري شد و شركت لوله گستر اسفراين بعنوان متولي و مجري طرح تعيين گرديد و گشايش اعتبار اسنادي مربوطه به صورت يوزانس داخلي از محل تخصيص سهميه ارزي وزارت صنايع و منابع ريالي سازمان گسترش در اواخر شهريور ماه 1375 انجام و با پرداخت، پيش پرداخت اعتبار مذكور در مهرماه آن سال نافذ گرديد.

كارخانه توليد لوله هاي بدون درز از بخشهايي به شرح ذيل تشكيل مي گردد؛
1- كارگاه نورد ( توليد لوله هاي بدون درز ) مجهز به دو خط نورد پيلگر (روش مانسمان).
2- كارگاه عمليات حرارتي + NDT .
3- كارگاه ماشين كاري لوله هاي جداري (CASING ) به قطر خارجي 5.5 تا 16 اينچ و طول 4.5 تا 14.5 متر.
4- كارگاه ماشين كاري لوله هاي انتقالي ( TUBING ) به قطر خارجي 1.9 تا 7 اينچ.
5- كارگاه توليد اتصالات (COUPLING ) و محافظ هاي لوله هاي جداري و انتقال.
6- آزمايشگاه هاي مكانيك و فيزيك و شيمي مجهز به تجهيزات مربوط به بررسي خواص مكانيكي و فيزيكي لوله ها.
7- تجهيزات جانبي از قبيل كمپروسورخانه، تصفيه خانه، تأسيسات برق، آبرساني، هيدروسيكلون، تصفيه فاضلاب و ...
8- ساختمانهاي اداري، انبارها، دفتري و دفاتر مهندسي.

اطلاعات كلي پروژه :
زمين طرح داراي مساحت 250 هكتار مي باشد كه در جوار مجتمع قطعات سنگين ريخته گري و آهنگري اسفراين قرار گرفته است. شهر اسفراين در استان خراسان شمالي واقع شده است. اين شهر در فاصله بين بجنورد و سبزوار واقع شده كه از طريق اين دو شهر به جاده هاي ترانزيتي خط تهران- مشهد و شبكه راههاي كشور متصل مي گردد. فاصله اين شهر تا مشهد 315 كيلومتر و تا تهران 770 كيلومتر است. اين زمين در 10 كيلومتري شمال غربي شهر اسفراين و در كنار جاده اسفراين- بجنورد واقع شده كه فاصله آن تا بجنورد 55 كيلومتر است.
از زمين طرح 61.500 متر مربع براي واحدهاي صنعتي، 14.000 متر مربع براي واحدهاي جانبي صنعتي، 11.500 متر مربع براي واحدهاي خدماتي و رفاهي، 7.000 متر مربع براي انبارها و

102.000 متر مربع براي انبارهاي روباز در نظر گرفته شده است.

فصل دوم :

تستها آب
در
شرکت لوله گستر

قليائيت

اصول روش :
قليائيت آب عبارت است از ظرفيت كلي آن براي واكنش با يك اسيد قوي در يك PH معين .
چون قليائيت بسياري از آبهاي سطحي در درجه اول بي كربناتها ، كربنات و هيدوركسيد ميباشد ، در نتيجه بعنوان يك عامل غلظت اين تركيبات نيز در نظر گرفته شده است . ساير نمكهاي اسيدهاي ضعيف مانند براتها ، فسفاتها و سيليكاتها نيز ممكن است در نمونه وجود داشته باشد كه خود سهمي در بالا برده قليائيت آب دارند ولي عامل اصلي قليائيت آب بيكربناتها هستند .
تعيين قليائيت نمونه آب توسط حجم اسيد مصرفي براي تيتراسيون تا يك PH معين انجام گرفته و بر حسب ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم بيان مي شود .
اگر PH نمونه آب بيشتر از 3/8 باشد نمايانگر آن است كه در اين نمونه عامل هيدوركسيد و كربنات وجود دارد كه تيتراسيون نمونه را 2 مرحله انجام ميدهيم .
در مرحله اول تيتراسيون در مقابل معرف فنل فتالئين و تغيير رنگ از صورتي به بيرنگ و خنثي شدن هيدوركسيد و تبديل كربناتها به بي كربنات انجام مي گيرد .
OH-+ H+→H2O
CO32- +H+→HCO3
در مرحله دوم به كمك معرف متيل اورانژ ، تيتراسيون با اسيد صورت گرفته كه طي آن ، بي كربناتها به اسيد كربنيك تبديل ميشوند .
خاتمه عمل با تغيير رنگ محيط از زرد نارنجي به قرمز نارنجي مشخص ميگردد .
HCO3-+ H+→ H2CO3
چنانچه PH نمونه كمتر از 3/8 باشد تنها يك تيتراسيون در مجاورت شناساگر متيل اورانژ انجام ميگيرد چون گونه هاي OH- و CO32- در نمونه وجود ندارد .
مقدار كل اسيد مصرفي براي خنثي نمودن هيدوركسيدها و بيكربناتها را قليائيت كل گويند .

موارد استفاده تعيين قليائيت:
تعيين نوع و مقدار قليائيت آب براي تصفيه شيميايي آب ، كنترل خورندگي آب در لوله ها ، بويلرها و جلوگيري از ايجاد جرم در آنها ، تعيين مناسب بودن آب جهت آبياري ، تفسير و كنترل پروسس هاي اصلاح آب و فاضلاب كنترل رشد انگلها و جلبكها ، دانستن قليائيت و در نتيجه كاهش آن در حد مجاز .
قليائيت پنج گانه آب و نحوه محاسبه آنها :
اگر P مقدار مصرفي اسيد براي تيتراسيون هيدوراكسيد و كربنات در مقابل شناساگر فنل فتالئين و M مصرفي اسيد براي بي كربناتها در مقابل معرف متيل اورانژ در نظر گرفته شود ، مقدار كل اسيد مصرفي T برابر با P+M خواهد بود .
1-فقط هيدوراكسيد :
اگر P=1 در اينصورت M=O نمونه آب حاوي فقط قليائيت هيدرواكسيد است تيتراسيون تا نقطه پاياني فنل فتالئين انجام ميگيرد . (PH معمولاً بالاتر از 10 )
2-فقط كربنات :
اگر P=M در اينصورت تيتراسيون تا نقطه پاياني فنل فتالئين دقيقاً برابر با نصف تيتراسيو

ن كل است .
= P
قليائيت كربنات يا قليائيت كل برابر است (M+P) ( PH حدود 5/8 يا بالاتر )
3-اگر P> قليائيت مربوط به هيدروكسيد و كربناتهاست تيتراسيون از مرحله پايان فنل فتالئين تاپايان نقطه پايان متيل اورانژ (M) نمايانگر نصف قليائيت كربنات است . در اينصورت قليائيت كربنات برابر است با : 2M=2(T-P) و قليائيت هيدروكسيد برابر است با : T-2(T-P)=2P-T ( PH معمولاص بالاتر از 10)
4- اگر P< در اينصورت قليائيت كربنات 2 برابر قليائيت فنل فتائلين (2P) و قليائيت بي

كربنات برابر است با اختلاف قليائيت كل و قليائيت كربنات ( PH بالاتر از 3/8 )
5-اگر P=O قليائيت آب مربوط به بيكربنات است و PH نمونه آب كمتر از 3/8 است در اين حالت قليائيت بيكربنات برابر با قليائيت كل ميباشد .
قليائيت بي كربنات قليائيت كربنات قليائيت هيدروكسيد نتايج تيتراسيون
T 0 0 P=0
(T-2P) 2P 0 P<
0 T 0 P=
0 2(T-P) 2P-T P>
0 0 P P=T
تعيين قليائيت آب
وسايل مورد نياز
- پي پت حجمي 500 ميلي ليتري .
- بالن ژوژه يك ليتري .

- ارلن ماير 250 ميلي ليتري
- همزن مغناطيسي
- بورت
نكات ايمني
اسيد كلريدريك : اسيد كلريدريك يك ماده خورنده است از تماس با پوست و بدن اجتناب شود .
مواد شيميائي مورد نياز
- اسيد كلريدريك 01/0 مولار

- محلول معرف فنل فتالئين
- محلول معرف متيل اورانژ
روش تهيه معرفها و محلولهاي لازم
1- محلول معرف فنل فتالئين :
5/0 گرم پورد فنل فتاليئن را در 50 ميلي ليتر الكل اتيليك 95% حل كرده و به آن 50 ميلي ليتر آب مقطر اضافه كنيد . سپس قطرخ سود 01/0 نرمال به آن افزوده تا رنگ صورتي كم رنگ ظاهر شود .
2- محلول معرف متيل اورانژ :
05/0 گرم پودر متيل اورانژ را در 100 ميلي ليتر آب مقطر حل كنيد .
3- تهيه محلول كربنات سديم :
براي اين منظور حدود 5 گرم پودر كربنات سديم را در دماي 25 درجه سانتيگراد و بمدت 4 ساعت قرار دهيد سپس در دسيكاتور سرد نموده و معادل 5/2 گرم با تلرانس 2/0گرم از آن را در يك بشر 400 ميلي ليتري وارد و توسط آب مقطر حل كنيد . محلول حاصل را به طريقه كمي وارد بالن ژوژه يك ليتري كرده و به حجم برسانيد .
توجه : پايداري اين محلول بيش از يك هفته نبوده و بعد از آن بايستي محلول تازه تهيه گردد .
مولاريته محلول ساخته شده از رابطه زير بدست مي آيد .
MC=
A = گرم كربنات سديم توزين شده MC مولاريته كربنات سديم
4- تهيه محلول اسيد كلريدريك با مولاريته حدود 01/0
- 500 ميلي ليتر آب مقطر را به يك بالن ژوژه يك ليتري وارد كنيد .
- 85/0 ميلي ليتر اسيد كلريدريك 36% را به بالن فوق اضافه نمائيد و سپس آب مقطر را به حجم برسانيد.
5- استاندارد نمودن اسيد كلريدريك :
- 50 ميلي ليتر از اسيد تهيه شده مرحله (4) را توسط پي پت حبابدار به يك ارلن ماير وارد كنيد .
- چند قطره متيل اورانژ به آن اضافه كنيد .
- محلول فوق را توسط كربنات سديم تهيه شده تيتر نمائيد .

6- محاسبه مولاريته اسيد كلريدريك
Ma=
=MAمولاريته اسيكلريدريك
=Mcمولاريته محلول كربنات سديم كه در قسمت 3 بدست مي آيد.
=VCحجم مصرفي كربنات سديم كه توسط تيتراسيون بدست مي آيد .
تذكر : براي اطمنان از مولاريته محاسبه شده بهتر است اين عمل سه بار انجام گرفته و ميانگين سه عدد بدست آمده گزارش شود .

روش آزمايش :
توجه : براي اندازه گيري قليائيت آب بلافاصله پس از باز شدن درب بطري نمونه بايستي اقدام به انجام آزمايش نموده و از قرار دادن زياد از حد نمونه در معرض هوا خودداري كنيد .
1- 50 ميلي ليتر از نمونه را در يك ارلن ماير 250 ميلي ليتر بريزيد . دو قطره معرف فنل فتالئين به آن افزوده ، در صورت وجود كربناتها و هيدروكسيدها رنگ محلول صورتي ميشود .
2- نمونه را توسط اسيد كلريدريك 01/0 مولار تازايل شدن رنگ صورتي تيتر نمائي

د حجم اسيد مصرفي در اين مرحله را يادداشت نمائيد . PH=8.3
3-دو قطره معرف متيل اورانژ اضافه نموده و تيتراسيون را تا پيدايش رنگ نارنجي متمايل به قرمز ادامه دهيد . PH=4.6 حجم اسيد مصرفي در اين مرحله را نيز يادداشت كنيد .
نكته :
اگر با اضافه كردن محلول معرف فنل فتالئين به نمونه تغييري حاصل نشد آزمايش را مستقيماً در مجاورت متيل اورانژ انجام دهيد .
محاسبات
mgcao3/ litr قليائيت فنل فتالئين بر حسب =
mgcaco3/Litr قليائيت متيل اورانژ وياكل بر حسب =
V = حجم نمونه
اين محلول را در بطري پلي اتيلن ذخيره نمائيد .
- محلول كلرور منيزيم 1/0 مولكول گرم در ليتر مقدار 3/20 گرم كلرو منيزيم هيدرات (mgcl26h2o) را تا 01/0 گرم تقريب وزن كرده و به يك بالن ژوژه و 1000 ميلي ليتري كه مقدار 800 ميلي ليتر آب مقطر در آن ريخته شده است بريزيد . پس از بهم زدن و حل شدن اين نمك در آب حجم محلول را با آب مقطر به يك ليتر برسانيد . اين محلول را در بطري پلي اتيلن ذخيره نمائيد .
- محلول استاندارد كربنات كلسيم كه هر ميلي ليتر آن معادل 1 ميلي گرم كربنات كلسيم باشد مقدار 1 گرم كربنات كلسيم با دقت 001/0 گرم وزن كرده و به يك بشر 400 ميلي ليتري كه داراي 100 ميلي ليتر آب مقطر باشد بريزيد قطره قطره ، اسيد كلرئيدريك 1:1 بدان اضافه كنيد تا نمك بطور كامل حل گردد .
محلول را سرد كرده و بدقت به يك بالن ژوژه 1000 ميلي ليتري انتقال دهيد بشر را چندين بار شسته و به بالن اضافه كنيد . محلول را بشدت بهم زده و پس از سرد شدن كامل به حجم رسانيده و در يك بطري پلي اتيلن ذخيره نمائيد .
اين محلول را با EDTA استاندارد تيتر مي كنيم سپس فاكتور آنرا بدست مي آوريم در صورتي كه در مدت زماني رسوب كرده چند قطره اسيد اضافه مي كنيم . به مرور رسوب حل مي گردد .
- محلول بافر سختي : مقدار 10 گرم هيدارت سديم ، 10 گرم سولفور سديم ، 40 گرم سديم تترابورات Na2B407 و 10 گرم سديم پتاسيم تارتارات NakC4H406 را در يك ليتر آب مقطر حل كنيد براي هر آزمايش 5/0 ميلي ليتر از اين محلول لازم است .
اين محلول براي مدت 3 ماه پايدار مي باشد.

- معرف سختي (بصورت محلول ) : مقدار 10 گرم اريو كروم بلاك تي را در 300 ميلي ليتر محلول كربنات سديم 2/0 درصد حل كنيد اين محلول را با الكل 99 درصد به حجم 1 ليتر برسانيد با استفاده از محلول كربنات سديم 1/0 نرمال ، PH محلول را به 9 برسانيد .
براي هر بار آزمايش سختي 6-4 قطره از اين معرف استفاده ميشود . اين محلول براي مدت 3 ماه پايدار ميباشد .

- معرف سختي (بصورت پودر) : 5/0 گرم اريو كروم بلاك تي را با 100 گرم پودر كلريد سديم آسياب كرده و در بطري قهوه اي رنگ نگهداري ميشود اين پودر براي مدت يكسال اعتبار دارد .
- وسايل آزمايشگاهي شيشه اي شامل بورت ، پيپت ، ارلن ماير ، بشر ، بهم زن مغناطيسي ، ترازو و غيره.
- بافر PH10 : 5 گرم كلرور آمونيم در 100 سي سي آب مقطر حل كرده و در يك بالن ژوژه 250 سي سي ميريزيم . سپس 25 سي سي آمونياك NH3 به آن افزوده و با آب مقطر به حجم مي رسانيم .
روش آزمايش :
با استفاده از استوانه مدرج مقدار 100 ميلي ليتر از نمونه را اختيار كرده و در يك بشر 250 ميلي ليتري بريزيد . اگر غلظت نمونه بالا باشد مقدار كمتري از نمونه را به آب مقطر به حجم 100 ميلي ليتر ميرسانيم .
=Pميلي ليتر اسيد مصرفي در مقابل فنل فتالئين
=M ميلي ليتر اسيد مصرفي در مقابل متيل اورانژ فنل فتالئين
=N نرماليته اسيد مصرفي

اندازه گيري سختيها

روش اندازه گيري سختي كل
اصول روش
اندازه گيري مقدار كلسيم و منيزيم (سختي ) در آب بستگي به عكس العمل يونهاي كلسيم و منيزيم با ماده شيميايي دي سديم اتيلن ، دي آمين تتراستيك اسيد (ورسين) داشته كه در آب تشكيل يك كمپلكس مي نمايد .

براي انجام آزمايش نمونه را با محلول استاندارد و رسين و با استفاده از معرف شيميائي اريوكروم بلاك تي تيتره مينمايند . از روي مقدار ورسين مصرف شده سختي آب اندازه گيري ميشود .
مواد شيميايي لوازم كار
محلول استاندارد و رسين كه هر ميلي ليتر آن معادل 1 ميلي گرم كربنات كلسيم است مقدار 446/7 گرم و رسين را تا 001/0 گرم تقريب توزين كرده و به يك بالن ژوژه 2000 ميلي ليتري كه داراي 800 ميلي آب مقطر مي باشد انتقال دهيد .
بالن را خواب بهم بزنيد تا جسم شيميائي كاملاً حل شود با استفاده از يك پيپت مقدار 1 ميلي محلول 1/0 محلول را خوب بهم بزنيد و سپس با محلول استاندارد كربنات كلسيم آنر

ا استاندارد نمائيد .
COOH-CH2 COOH-CH2
N-CH2-CH2-N
COOH-CH2 COOH-CH2
- مقدار 5/0 ميلي ليتر از محلول بافر به نمونه مي افزائيم و محلول را با يك بهم زن مغناطيسي بملايمت ميزنيم .
- مقدار 4 تا 6 قطره محلول معرف رنگي اريوكرم بلاك تي و يا 2/0 گرم پودر معرف سختي به محلول اضافه ميكنيم در صورتيكه نمونه آب داراي سختي باشد رنگ محلول به رنگ قرمز در مي آيد .
- به آهستگي نمونه را با محلول استاندارد و رسين تيتره نمائيد ، به مجرد تغيير رنگ از قرمز به آبي تيتراسيون را متوقف و حجم محلول و رسين مصرف شده را يادداشت نمائيد .
محاسبات
سختي كل بر حسب كربنات كلسيم (PPM) =
=Vحجم و رسين مصرفي
=Fفاكتور ورسين
=Vحجم نمونه آب (ML)

عمليات مربوط به استاندارد كردن محلول و رسين
- با استفاده پيپت مقدار 10 ميلي ليتر از محلول استاندارد كربنات كلسيم را به يك بشر 250 ميلي انتقال دهيد .

مقدار 90 ميلي ليتر آب مقطر بدان اضافه كنيد .
- مانند آنچه براي نمونه گفته شد در رابطه با افزايش محلول بافر و محلول اريوكروم بلاك تي عمل نمائيد .
- محلول را باورسين تيتره كرده و پس از خاتمه فعل و انفعال مقدار و رسين مصرفي را يادداشت نمائيد .
- محاسبه فاكتور محلول ورسين بصورت زير انجام ميشود .
F= =

روش اندازه گيري سختي كلسيم در آب

محلولهاي مورد نياز :

الف: محلول استاندارد 01/0 مولار ورسين
ب: معرف موروكسايد : 5/0 گرم موروكسايد را با 100 گرم كلرور سديم آسياب كرده و در يك بطري قهوه اي نگهداري كنيد .
ج: محلول سود 1 نرمال : مقدار 4 گرم سود را در 100 سي سي آب مقطر حل كرده و به حجم

روش آزمايش :
با استفاده از استوانه مدرج مقدار 25 سي سي نمونه را به يك ارلن ماير 100 سي سي انتقال داده به آن يك ميلي ليتر سود 1 نرمال و مقدار كمي پودر موروكسايد اضافه كرده و باورسين 01/0 نرمال تا ظهور رنگ بنفش تيتر مي كنيم سپس مقدار مصرفي و رسين را در فرمول زير قرار داده و مقدار كلسيم را محاسبه مي كنيم .
محاسبات
سختي كلسيم بر حسب كربنات كلسيم (PPM) =

تعيين مقدار يون كلر به روش مور

اصول روش
اساس اين روش واكنش يون كلر (CL-) با يون نقره (Ag+) و تشكيل رسوب نامحلول كلريد نقره و سپس تشكيل كرومات نقره آجري رنگ بر اثر واكنش بين يونهاي اضافي نقره با يون كرومات در نقطه پاياني ميباشد.
محدوده قابل استفاده روش
اين روش براي اندازه گيري مستقيم يون CL- از mg/1 10 تا mg/1150بكار مي رود .
مزاحمتها
عوامل زير در اين آزمايش ايجاد مزاحمت مينمايند .
- تشكيل نمكهاي نامحلول بين يونهاي برميد ، يديد ، سولفيد و سيانيد با يون نقره
- تشكيل كمپلكس بين يونهاي آمونيوم و تيو سولفات با يون نقره
- احياء يونهاي كرومات توسط يونهاي آهن دو ظرفيتي و سولفيت
- وجود تركيباتي مثل اكسيد آهن هيدراته ، تشخيص نقطه پاياني را بعلت رنگ خود مشكل مي سازند اين مزاحمتها را مي توان بوسيله استفاده از نمونه صاف شده تا حدي كاهش داد .
وسايل مورد نياز

- بورت 25 ميلي ليتري 1 عدد
- اربن ماير 250 ميلي ليتري 2 عدد
- پيپت حجمي 50 تا 100 ميلي ليتري
- بالن ژوژه 100 و 1000 ميلي ليتري
محلولها و معرفهاي مورد نياز
- پتاسيم كرومات :
10 گرم پتاسيم كرومات را توزين نموده و به يك بالن ژوژه 100 ميلي ليتري منتقل كنيد ، سپس در مقدار آب مقطر حل نموده و محلول بدست آمده را با آب مقطر به حجم برسانيد .
- محلول نيترات نقره 02/0 مولار :

10 گرم پودر نيترات نقره را بمدت نيم ساعت در دماي 150 درجه سانتيگراد قرار داده و سپس به دسيكاتور منتقل كنيد . پس از سرد شدن دوباره توزين نمائيد و مجدداً بمدت 15 دقيقه در دماي 150 درجه سانتيگراد قرار دهيد . دوباره مراحل قبلي را تكرار كنيد . اگر وزن نيترات نقره پس از توزين در مرحله سوم تفاوتي با مقدار وزن در مرحله اول نداشت مقدار 3974/3 گرم آنرا دقيقاً توزين نموده و به يك بالن ژوژه يك ليتري منتقل كنيد و پس از حل كردن با آب مقطر به حجم برسانيد . محلول اخير را در يك بطري تيره رنگ نگهداري كنيد .
- محلول سديم كلريد :
يك گرم سديم كلريد را در يك ليتري آب مقطر حل كنيد .

روش آزمايش
1- 100 ميلي ليتر از نمونه را بوسيله پيپت حبابدار به يك اربن ماير 250 ميلي ليتر منتقل كنيد
تذكر : اگر حجم مصرفي نيترات نقره كمتر از 5/1 ميلي ليتر و يا بيتشر از 25 ميلي ليتر باشد جهت تصحيح حجم نمونه به مسئول مربوطه مراجعه نمائيد .
2- يك ميلي ليتر از معرف پتاسيم كرومات به نمونه اضافه كنيد .
3- PH محلول را بين 5/6 تا 5/9 بوسيله اضافه نمودن اسيد نيتريك و يا هيدروكسيد سديم (بصورت قطره قطره )برسانيم .
4- نمونه را با محلول نيترات نقره 02/0 مولار تا ايجاد رنگ قرمز آجري تيتر كنيد و حجم مصرفي را يادداشت نمائيد .
5- 100 ميلي ليتر آب مقطر (بعنوان شاهد) انتخاب نموده و طبق مراحل قبلي با نيترات نقره تيتر كنيد و حجم مصرفي را يادداشت نمائيد .
محاسبات
CL-(mg/1)=
VA= حجم مصرفي نيترات نقره براي نمونه بر حسب ميلي ليتر
=VBحجم مصرفي نيترات نقره براي شاهد بر حسب ميلي ليتر
=CAمولاريته نيترات نقره
=VSحجم نمونه
تذكرات :
بايد توجه داشت كه PH نمونه تا حد امكان بين 5/6-5/9 باشد در غير اينصورت با اضافه كردن اسيد نيتريك يا هيدروكسيد سديم ، PH را تنظيم نمائيد .
اگر نمونه حاوي يون آمونيم باشد PH را بين 5/6 –7 تنظيم كنيد .

روش آزمون محلول هيپوكلريت سديم
1- هدف
اين استاندارد روشهاي آزمون محلول هيپوكلريت سديم جهت مصارف عمومي را توضيح ميدهد .اين روش را مي توان در مورد محلول تازه توليد شده و يا محلولهاي مانده كه محتوي مواد تجزيه شده است بكار برد .
2- نكاتي در مورد نمونه برداري از محلول هيپوكلريت سديم
تدابير احتياطي زير بعلت اثر نامطلوب هيپوكلريت بر روي چشم و پوست بايد مورد دقت قرار گيرد .
نمونه بايد توسط يك ظرف شيشه اي تميز و مناسب يا پلاستيكي بداخل يك بطري شيشه اي رنگين يا در منفذدار منتقل شود .
اين محلول را در جاي تاريك و خنك نگهداري كرده و آزمون بايد بدون تاخ

ير انجام شود .
3- اندازه گيري مقدار هيپوكلريت و مقدار كلرفعال
3-1-روش الف :
3-1-1- اساس روش – اين مواد با محلول ارسنيت سديم تعيين مقدار ميگردد . براي بدست آوردن حدود عيار سنجي بايد تيتراسيون مقدماتي انجام شود سپس براي تيتراسي

ون دقيق بيشتر محلول ارسنيت سديم يكدفعه افزوده شده و براي رسيدن به حدنهاني عمل تيتراسيون قطره قطره انجام مي گيرد .
يادآوري – بيان غلظت هيپوكلريت سديم بر حسب كلرفعال يك طريق قراردادي است مقدار كلرفعال 95/0 برابر مقدار هيپوكلريت سديم موجود در نمونه است مقدار كلرفعال معرف خاصيت اكسيد كنندگي محلول هيپوكلريت سديم است .
هيپوكبريت سديم تعريف مي شود .
اين مقدار كلر را ممكنست با مقدار معادل اكسيژن آن كه در هنگام تجزيه كامل هيپوكلريت سديم به كلرور سديم و اكسيژن توليد ميگردد بدست آورد .
3-1-2- مواد شيميائي – مواد لازم بايد از نوع كاملاً خالص شيميائي بوده و آب مقطر مصرفي بايد مطابق استاندارد شماره 1728 ايران باشد .
- بي كربنات سديم
- ارسنيت سديم محلول 05/0 نرمال
- كاغذ آغشته به محلول بدور پتاسيم – نشاسته
3-1-3- روش آزمون – با تقريب 01/0 گرم مقداري از محلول را كه معادل تقريباً 5/1 گرم از هيپوكلريت سديم باشد وزن نمائيد اين محلو را به يك بالن ژوژه 500 ميلي ليتر منتقل نموده و به حجم برسانيد 10 ميلي ليتر از محلول رقيق شده را در يك ارلن ماير ريخته و 5/0 گرم بي كربنات سديم بدان اضافه نمائيد با محلول ارسنيت سديم تيتر نموده و بعنوان شناساگر خارجي از كاغذ آغشته به يدور پتاسيم – نشاسته استفاده كنيد . عمل تيتراسيون زماني كامل خواهد بود كه اضافه كردن آخرين قطره ارسنيت سديم موجب توليد رنگ آبي بر روي كاغذ نگرد . در ارلن ماير ديگري دو مرتبه 10 ميلي ليتر از محلول رقيق شده در بالن ژرژه را ريخته و 5/0 گرم بي كربنات سديم بدان بيفزائيد . بر روي آن حجمي از محلول ارسنيت سديم كه 5/0 ميلي ليتر كمتر از حجم مصرف شده در آزمايش اول باشد افزوده سپس آزمون را طبق روش بالا بطوريكه كاغذ شناساگر در اثر يك قطره از محلول آبي رنگ نگردد ادامه دهيد .
3-1-4- محاسبه – مقدار درصد وزني هيپوكبريت موجود (بر حسب NaOCL )
برابر است با :
و مقدار وزني كسر موجود در نمونه از رابطه
محاسبه مي گردد.
T1 = حجم محلول ارسنیت سدیم 0.05 نرمال بکار رفته بر حسب ml
M1 = وزن نمونه برداشته شده بر حسب گرم

3-2- روش ب- اندازه گيري مقدار كلرفعال
3-2-1- اساس كار – كلر با يدورپتاسيم تركيب شده و تشكيل يد ميدهد يد آزاد شده بوسيله تيوسولفات سديم تيتر ميشود .
3-2-2- مواد شيميائي لازم
- اسيد استيك گلاسيال

- محلول نشاسته
تيوسولفات سديم 1/0 نرمال
- يدور پتاسيم
3-2-3- روش كار – 2 تا 3 گرم از بلور يدرو پتاسيم را در 50 ميلي ليتر آب مقطر در يك ارلن ماير 250 ميلي ليتر حل كنيد 10 ميلي ليتر اسيد استيك گلاسيال اضافه كرده و سپس مقدار از نمونه را در سطح محلول وارد كنيد كه مقدار تيوسولفات سديم لازم در حدود 40 ميلي ليتر باشد و با محلول تيوسولفات سديم 1/0 نرمال تا توليد رنگ زرد كاهي تيتر كنيد سپس يك ميلي ليتر محلول نشاسته اضافه كرده و با از بين رفتن رنگ آبي تيتراسيون را خاتمه دهيد .

فصل سوم :

تصفیه و نگهداری آب
در شرکت لوله گستر

بخش اول : مقدمه ای بر آب و فاضلاب
آب و اهمیت آن
آب یکی از عجیب ترین پدیده های آفرینش است. آب از دو عنصری که در دمای معمولکی گاز هستند تشکیل یافته است. هیدروژن عنصری است که می سوزد در حالی که اکسیژن برای سوزانیدن لازم است که برای خاموش کردن آتش در بسیاری از موارد از آب استفاده می شود.
آب گواراترین نوشیدنی است اما آب سنگین OxD، که فقط به جای هیدروژن دوتریم یعنی ایزوترپ آن جایگزین شده است یک ماده سمی است.

آب یک سرمایه ملی است. تا بیست سال پیش مهم ترین سرمایه ی ملی کشورها، انرژی بود اما در آینده ای نه چندان دور آب را با نفت موارضه خواهند کرد.
کمترین کارخانه ای یافت می شود که با آب سر کار نداشته باشد و در عین حال آب مسئله ساز بسیاری از کارخانه هاست. انسان و دیگر موجودات زنده بدون آب قادر به ارائه عبادت نیستند.
ناخالصی های آب:
تقریباً هر ماده ای تا اندازه ای در آب محلول است و این حلالیت به دما، فشار، P

H پتانسیل شیمیایی و به غلظت نسبی دیگر مواددر آب بستگی دارد. در طبیعت این عوامل چنان به هم مربوطند که کمتر می توان حلالیت ماده ای را در آب به طور دقیق پیش بینی کرد. در واقع آب یکی از مشهورترین حلال هاست. مخصوصاً مواد قطبی (مثل نمک ها) به مقدار زیادی در آب حل می شوند. از این رو آب به طور خالص در طبیعت وجود ندارد.
آب خالص یا ناخالص:
برای آنکه ایده ای از قدرت حلالیت آب ارائه شود کافی است که به لیست عناصر مواد موجوددر آب دریا اشاره شود که یون کلر با ppm1900 و سدیم ppm10500 بیشترین غلظت را دارند و غلظت عناصری چون جیوه، نقره و طلا در حدود ppm001/0 قابن اندازه گیری هستند و چه بسیاری از مواد دیگر که غلظت آنها در آب دریا آن قدر کم است که با دستگاه های اندازه گیری فعلی قابل تشخیص نیستند اما یک نکته را نباید فراموش کرد که علیرغم این همه ناخالصی با غلظت های متفاوت در آب هنوز هم آب یکی از خالص ترین مواد طبیعی است.
نمک های محلول
معمولاً نمک های محلول در آب به صورت کاتیون ها و یا آنیون ها هستند. کاتیون ها مثل کلسیم، منیزیم، آهن، سدیم و ... آنیون ها مثل بی کربنات، کربنات، هیدروکسید، سولفات و کلراید فسفات، نیترات و ... .
مزه شوری آب ناشی از غلظت یون کلر می باشد این شوری بستگی به ترکیبات شیمیایی آب دارد. اگر کاتیون سدیم باشد در آب هایی با غلظت mg/l 250 مزه شور محسوس است اما اگر کاتیون کلسیم یا منیزیم باشد تا غلظت mg/l 1000 یون کلر هم ممکن است مزه شور آشکار نشود.
تلخی آب به خاطر وجود نمک های منیزیم می باشد. مزه گس مربوط به آهن و آلومینیوم محلول در آب است. املاح آلی موجب مزه گندیدگی آب می شوند.
آب هایی که ترش هستند PH کمتر از 3 و مزه صابون داشتن آب نشانه PH بالاتر از 9 می باشد.
لزوم تصفیه آب
چه برای مصارف آشامیدنی و چه برای مصارف صنعتی معمولاً آب طبیعی احتیاج به تصفیه دارد. تصفیه آب برای مصارف آشامیدنی هم آسان تر است و هم ارزان تر از تصفیه آب برای مصارف صنعتی. نگرانی اساسی در مورد آب آشامیدنی عبارتند از:
1- وجود باکتری های بیماری زا (پاتوژن) در آب
2- کمبود و یا زیادی غلظت بعضی از یون ها که در سلامتی انسان نقش دارند مثل یون فلوئور.
3- ذرات معلق در آب
4- بو و مزه
دامنه نگرانی های اساسی در مورد آب های صنعتی بستگی به محل مصرف آب دارد. آب به صورت های متفاوت در صنایع وابسته به شیمی مطرح می شود.

الف- به عنوان ماده اولیه برای تهیه محصول نهایی بدون اینکه تغییر شکل دهد.
ب- به عنوان ماده اولیه برای شرکت در واکنش شیمیایی تهیه محصول نهایی.
ج- به عنوان حلال موادی که در واکنش شیمایی شرکت می کنند.
د- به عنوان ماده واسطه انتقال حرارت از دمای زیر صفر (آب نمک) تا دمای بخار آب.
ط- به عنوان ماده ذخیره کننده انرژی
ع- به عنوان واسطه برای خارج کردن مواد ناخواسته (زاید).
هـ- به عنوان سپر محافظتی در برابر گرما و تشعشع (آب سنگین مورد استفاده در نیروگاه ها).
و- به عنوان ماده ای راحت و ارزان برای استاندارد کردن دستگاه های اندازه گیری دما دانستید
و ویسکوزیته و در نهایت به عنوان ماده اصلی برای مبارزه با آتش (اطفاء حریق) به جز در موارد استثنایی مثل مواد نفتی.
اثرات زیانبخش ناخالصی های آب
در این جا پاره ای از اثرات زیان بخش ناخالصی های آب ذکر می شود:
الف- تولید رسوب در دستگاه های حرارتی و دیگ بخار.
ب- تولید بخار با کیفیت پایین.
ج- خوردگی بویلرها و دیگر سیستم های حرارتی و لوله ها.
و- اتلاف مواد شیمیایی مثل صابون.
س- باقی گذاردن لکه روی محصولات مواد غذایی و نساجی.

اصطلاحات مهم و تعاریف
اکسیژن مورد نیاز شیمیایی COD , BOD
کل کربن آلی TOC
کل اکسیژن مورد نیاز TOD
1- در آزمایش 5BOD، میزان کربن آلی قابل تجزیه ی بیولوژیکی و تحت شرایط خاص درصد نیتروژن قابل اکسیداسیون زائدات سنجیده می شود. در رویه متداول فعلی از

وقوع نیتریخیکاسیون جلوگیری می کند به طوری که فقط اکسیداسیون کربنی به صورت 5BOD گزارش می شود.
2- در آزمایش COD میزان کل کربن آلی به استثنای برخی از آروماتیک ها نظیر بنزین به طور کامل در واکنش اکسید نمی شوند سنجیده می شود آزمایش COD یک واکنش اکسیداسیون احیاء می باشد. و بنابراین مواد احیاء شده نظیر سولفیدها، سولفیت ها، نمک آهن دو ظرفیتی اکسید شده و به عنوان COD گزارش خواهند شد. نیتروژن آمونیاکی ( ) در آزمایش COD اکسید نمی شود.
3- در آزمایش TOC: کل کربن به صورت اندازه گیری می شود و بنابراین کربن غیرآلی ( ) موجود در فاضلاب باید قبل از آن نیز خارج شود.
4- در آزمایش TOD: کربن آلی و نیتروژن و سولفور اکسید نشده را اندازه گیری می کند.
COD ذرات ناشی از جامدات معلق+ غیرقابل تجزیه+COD محلول قابل تجزیه= COD کل خروجی
تصفیه فاضلاب های صنعتی
فاضلاب وابسته به شکل پیدایش و خواص آنها به سه گروه تقسیم می شود:
فاضلاب های خانگی، فاضلاب های صنعتی و بالاخره فاضلاب های سطحی.
فاضلاب های صنعتی:
خواص فاضلاب های صنعتی و پساب کارخانه ها کاملاً بستگی به نوع فرآورده های کارخانه دارد. با توجه به این موضوع مهم ترین تفاوتی که فاضلاب کارخانه ها می تواند با فاضلاب های خانگی داشته باشند عبارتند از:
1- امکان وجود مواد و ترکیب های شیمیایی سمی در فاضلاب کارخانه ها بیشتر است.
2- خاصیت خورندگی و درجه اسیدی بیشتری دارند.
3- امکان وجود موجودات زنده در آنها کمتر است.

تنها قسمتی از فاضلاب کارخانه ها که تقریباً در تمام کارخانه ها خاصیتی یکسان دارند. فاضلاب آمده از تشکیلات نمک کسده ای آنهاست. آلودگی این فاضلاب ها بسته به تعداد دفعه هایی که آب برای خنک کردن کارخانه به کار برده می شود و یا شیوه خنک کردن به صورت سیکل باز و یا سیکل بسته انجام گیرد متفاوت است. معمولاً آلودگی این گونه پساب ها از انواع دیگر می باشد و بیشتر به صورت وجود مواد نفتی و روغنی در آنها نمودار می شود.

در پساب برخی از کارخانه ها مانند کارخانه های بهره برداری از معادن، کارخانه های فولادسازی و کارخانه های شیمیایی. بیشتر مواد خارجی را مواد معدتی تشکیل می دهند. در صورتی که در برخی از کارخانه ها مانند کارخانه های تهیه ی مواد غذایی و کارخانه های نشاسته سازی بیشتر موادخارجی در فاضلاب مواد آلی هستند.

لذا بررسی در مقدار مواد خارجی موجود در فاضلاب های صنعتی باید در هر مورد با توجه به مشخصات کارخانه به عمل آید. درجه آلودگی این فاضلاب ها می تواند بین چندگرم تا چندهزارم گرم در مترمکعب تغییر کند.
فاضلاب کارخانه ها:
مقدار فاضلاب کارخانجات را با توجه به مقدار مصرف آب و کاهش مقداری از آن که به صورت فرآورده از کارخانه بیرون می رود تعیین می کنند.

بخش دوم: روند کار در شرکت لوله گستر اسفراین
تصفیه خانه شرکت لوله گستر اسفراین
آب مصرف شده بعد از خط نورد وارد آب انباری و هیدروسکیلون می شود که حجم آب انباری m180 و حجم هیدروسکیلون m72 می باشد.
جهت تصفیه فاضلاب ابتدا آب های مصرفی وارد حوضچه های ته نشین می شود. در این مرحله در حوضچه جهت ته نشینی مواد جامد و معلق درشت وجود دارد که حجم هر حوضچه m600 می باشد.ی را در یک تصفیه خانه فاضلاب به عهده داشته و در بازدهی امام تصفیه خانه تأثیر چشم گیری دارد. این دو استخر ته نشینی به استخرهای ته نشینی نخستین معروفند. مدت زمان توقف فاضلاب در استخرها متفاوت ولی غالباً بین 20 دقیقه تا دو ساعت است. در این استخرها مقدار 40 تا 73 درصد مواد معلق فاضلاب از آن گرفته می شود.
تقسیم بندی فضای درونی استخر ته نشینی

الف) منطقه ورودی فاضلاب به استخر که در آن کوشش می شود تا پیش بینی اجزایی از قبیل دیوار آرام کننده سرعت و تلاطم فاضلاب کاسته شود و پخش آن در قسمت گسترده ای از سطح استخر به صورت یکنواخت انجام پذیرد.
ب) منطقه ته نشینی فاضلاب در استخر که در آن باید سرعت فاضلاب به حداقل خود رسیده و با انتخاب درازا، پهنا و عمق مناسبی برای این منطقه حتی الامکان عمل ته نشینی را بهبود بخشید.
ج) منطقه جمع شدن و متراکم شدن لجن: در این قسمت که مجاور کف استخر است باید با انتخاب حجم مناسبی موجب شد که لجن از یک سو تراکم لازم را به دست آورد و از سوی دیگر مانع از متعفن شدن و برگشت درباره ی آن به سطح استخر گردید.
د) منطقه خروجی فاضلاب از استخر که عملاً آخرین قسمت از استخر را تشکیل می دهد و باید به گونه ای طراحی شود که بیرون رفتن فاضلاب از استخر در طولی نسبتاً کافی به طور یکنواخت انجام گیرد.
لجن های انباشته شده در حوضچه ها توسط دو لجن روب به قسمت جمع آوری لجن برده می شوند.
و) از آنجا توسط جرثقیل به بیرون از خط هدایت می شود.
فاضلاب نهایی قبل از خروج استخرهای ته نشین از روی دستگاه های جمع آوری روغن به نام Oit skimmerها عبور می کنند تا روغن موجود روی آب توسط تسمه های روغن روب از فاضلاب جدا شود این روغن های جدا شده به oil coile cting Basin فرستاده می شود که در نهایت با پمپی به بیرون هدایت می شوند.
آب بعد از این مراحل وارد استخر آب گرم با حجم می شود. سطح آب منبع آب گرم باید پی در پی توسط اپراتور کنترل شود تا عملکرد تصفیه خانه دچار مشکل نشود. آب این منبع توسط همه پمپ به sandFilterها فرستاده می شود. پمپ های ساده P-540 a,b,c مسئول انجام این کار هستند. مشخصات پمپ های P-540 به این قرار است. ، که از این پمپ ها معمولاً 2 پمپ کار می کند و یک پمپ حالت یدک دارد.

آب فرستاده شده به سوی فیلترها به سمت 5 فیلتر روانه می شوند. که این فاضلاب از بالای sandFilterها و از دریچه VEB وارد فیلترهای شنی شده و پس از عبور از لابلای شن ها از دریچه های پایین خارج می شود آب خارج شده از فیلترهای شنی در نهایت به سمت Cooling tower ها فرستاده می شوند.
فیلترها:

فیلتری که هم خوب طراحی شده و هم خوب بهره برداری می شود وقتی سرعت فیلتراسیون کمتر از 15 متر در ساعت است باید طول زمان سرویس دهی کمتر از 24 ساعت نداشته باشد. راندمان فیلتراسیون به اندازه ذرات معلق آب ورودی بستگی دارد و اگر سرعت جریان آب زیاد باشد راندمان حذف ذرات کمتر می شود. فیلتراسیون در دمای بالاتر بهتر انجام می شود. معمولاً آب لازم برای شستشوی فیلترها حدود 1% آب فیلتر شده است و اگر 3% شد زیاد است و اگر بیش از 5% شد فیلتر دچار اشکال شده است.
صاف کردن یا فیلتراسیون یک روش فیزیکی برای حذف ذرات معلق در هر جایی از این جمله آب است. فاضلاب در اثر عبور از خلل و خروج این ذرات؛ مواد معلق خود را جا گذاشته و آب تقریباً عاری از مواد معلق به دست می آید. جمع شده ذرات معلق در خلل و خروج صافی، باعث افزایش افت فشار می گردد که اگر این افت فشار از حد معینی تجاوز نماید باید صافی را شستشو داده.
یک فاکتور بسیار مهم در انتخاب ذرات داخل صافی، مقاومت آنها در برابر ساییدگی است. اگر مواد معلق آب خیلی بیشتر از ppm50 و نیز مقدار آب مورد نیاز باشد برای حذف مواد معلق از دستگاه های ته نشین کننده استفاده می شود ولی اگر مقدار مواد معلق کمتر از ppm50 باشد و 
سرعت آب ورودی به فیلترها معمولاً m/h5 و سرعت آب شستشوی فیلتر به اندازه ای باشد که انبساط بستر فیلتر حدود 50% باشد. این انبساط باعث می شود که ذرات شن و ماسه از هم

جدا شده و ذرات معلق و گل لای باقیمانده روی شن و ماسه به همراه آب شستشو خارج می شوند. سرعت شستشوی فیلترها (که در جهت عکس آب ورودی است) معمولاً حدود m/h15-60 می باشد. در شروع، فیلترها باید به آهستگی با آبی که از پایین به بالا جریان می باید پر شوند تا آنکه ذرات بستر در آب غوطه ور شوند. این کار برای خارج کردن هوای محبوس بین ذرات بستر لاز

م می باشد تا از انسداد سیر آب توسط هوا جلوگیری شود هرگاه که در اثر تخلیه، سطح آب فیلتر به پایین تر از سطح بستر کاهش یابد بایستی که به این روش فیلتر دوباره پر شود.

ارزیابی روش شستشوی فیلتر:
شرایط بستر فیلتر همواره باید به طور مرتب ارزیابی شود شرایط بستر بستگی به روش شس

تشوی فیلتر دارد. دو روش اساسی برای ارزیابی روش شستشوی فیلتر وجود دارد.
1- بازدید چشمی از بستر فیلترها قبل و بعد از شستشو
2- اندازه گیری کدورت پساب شستشوی فیلتر در هر دقیقه پس از شروع شستشو
بستر فیلتری که خوب نگهداری می شود باید عاری از آشغال باشد. توده گل و لای، شیار و ناهمواری سطح بستر معرف اشکال در سیستم فیلتر است. واپراتور در بازدید چشمی باید به این نکات توجه یابد. نتایج آزمایشگاهی و نیز نتایج کار با فیلترهای تصفیه خانه نشان داده است که بهترین دبی شستشوی فیلترها حدوداً دو برابر شستشوی مربوط به افت فشار ماکزیمم است.
اتلاف ذرات بستر فیلتر:
معمولاً پس از شستشوی زیاد تعداد ذرات بستر فیلتر کاهش می یابد در مورد فیلترهای شنی سریع سالیانه حدود 1-2 % از عمق بستر اولیه از دست می رود. تلفات زیاد ذرات بستر فیلتر اغلب ناشی از عوامل زیر است:
1- حبس هوا در بستر فیلتر
2- طولانی بودن بیش از حد شستشو
3- دبی زیاد شستشوی فیلترها به ویژه در ماه های سرد سال
4- نشت ذرات فیلتر از صفحه محافظ و نگهدارنده
در صورتی که اتلاف ذرات بستر زیاد باشد اپراتور اقدامات تصحیحی لازم چه برای یافتن علت و چه جایگزینی ذرات جدیدرا معمول دارد.
فیلترها در مواقع تعطیلی:

اگر قرار است که تصفیه خانه به مدت بیش از سه هفته تعطیل باشد صلاح این است که فیلترهایی که نیاز نیست را کاملاً از آب تخلیه کنیم. اما اگر تعطیلی حدود دو تا سه هفته است، بهتر است که فیلترها تخلیه نشوند چون بر ای راه اندازی مجدد به دقت نسبتاً زیادی نیاز ادست تا بستر فیلتر شکل مطلوب خود را بگیرد در این حالت با بستن شیر خروی فیلترها، آب را در داخل فیلتر نگه می داریم.
در هر صورت اگر فیلتر در ایام تابستان بیش از سه روز بدون تخلیه آب باقی بماند لازم است قب

ل از ورود فیلتر به مدار شستشوی فیلتر مورد توجه قرار گیرد.
پساب شستشوی فیلترها و چگونگی استفاده از آن:
در تصفیه خانه های معمولی حدود 2-3% از هم آب تصفیه شده صرف شستشوی فیلترها می شود که به صورت پساب شستشوی فیلترها در می آید که به اختصار آن را پساب فیلتر می نامیم. پساب فیلتر معولاً به صورت فاضلاب رفع می شود.
تجارب کشورهای پیشرفته نشان داده که می توان پساب شستشوی فیلتر را چه با تصفیه و چه بدون هیچ گونه تصفیه ای به مواد تصفیه خانه برگشت داده و موارد استفاده قرار داد. این کار نه فقط هیچ اثر سوئی روی کیفیت آب تصفیه شده نهایی دارد بلکه معمولاً علاوه بر صرفه جویی اقتصادی باعث بهبود کیفیت آب تصفیه شده نهایی می شود.
سرویس و نگهداری فیلترها
اپراتور فیلم باید به طور منظم عملکرد فیلتر را ارزیابی کند. سه شاخص معروف چگونگی عملکرد فیلتر است.
1- کدریت آب فیلتر شده
2- طول زمان سرویس دهی فیلتر (فاصله زمانی در شستشو)
3- نسبت حجم لازم برای شستشو به حجم آب فیلتر شده
در شرایط عملکرد مطلوب فیلتر کدریت آب فیلتر شده همواره کمتر از 05 NTU می باشد کدوریت مطلوب 0.2 NTU می باشد.
طول زمان سرویس دهی فیلتر، بستگی به ذرات بستر و کیفیت آب ورودی به فیلتر دارد که این دو تابعی از TDS (املاح) و دمای آب ورودی، سرعت فیلتراسیون و ویژگی های بستر هستند. فیلتری که سرعت فیلتراسیون آن کمتر از m/h15 باشد و طول زمان سرویس دهی آن کمتر از 24 ساعت نباشد می تواند هم از نظر طراحی و هم از نظر بهره برداری مطلوب باشد. طول زمان سرویس دهی کمتر می تواند ناشی از هشت دلیل اصلی زیر باشد:ککک
1- تجمع ذرات ریز بستر فیلتر (آکفه) در سطح بستر آن.
2- اندازه مؤثر ذرات بستر فیلتر برای سرعت فعلی فیلتراسیون بسیار کوچک باشد.
3- ذرات معلق و لخته شده در آب ورودی به فیلتر بسیار زیاد باشد.
4- بستر فیلتر پوشیده از گل و لای شده باشد.
5- فراوانی بیش از اندازه جلبک در منبع آلی که به فیلتر وارد می شود.
6- حبس هوا

7- استفاده بیش از حد مطلوب از کمک منعقد کننده ها یا پلیمرها
8- برگشت دادن ناکافی آب شستشوی فیلتر به آب ورودی
باید به این نکته توجه داشت که عمل فیلتراسیون در فصولی که دما بالا است بهتر از فصولی است که هوا سرد است و علتش این است که در دمای بالا تشکیل لخته سریع تر انجام شده و همچنین لخته ها سریع تر ته نشین می شود.
یکی از بهترین شاخص های عملکرد فیلتر، نسبت آب مصرف شده بر ای شستشوی فیلتر به مقدار آبی است که قبل از شستشو، فیلتر تصفیه کرده است در شرایط معمولی این نسبت کمتر از 3% می باشد و اگر این نسبت به 2% کاهش یابد بسیار مطلوب است و اگر به بیش از 5% برسد کار فیلتر ضعیف ارزیابی می شود.
از فیلتری که خوب نگهداری شده است انتظار می رود که نسبت فوق در ایام زمستان 5/2-3% و در ایام تابستان 5/1-2% باشد.
شاخص دیگری برای عملکرد فیلتر، حجم آبی است که به ازاء واحد سطح بستر فیلتر در هر سرویس تصفیه می شود که با UFRV نشان می دهند. UFRV حاصل ضرب حجمی فیلتراسیون (لیتر در هر ساعت و در هر سانتی متر مربع از سطح) در طول زمان هر سرویس (ساعت) است. اگر UFRV کمتر از باشد قابل قبول نیست و اگر بیش از باشد معروف عملکرد خوب فیلتر است.

بخش سوم: اتصالات- شیرها
لوله- اتصالات، شیرها
لوله و تیوب:
سیالات را معمولاً در لوله ها یا تیوب ها، که مقطع عرضی دایره ای دارند و با اندازه های متفاوت ضخامت دیواره متفاوت و از جنس های گوناگون در دسترس اند، انتقال می دهند. هیچ تمایز مشخصی بین واژه لوله و تیوب وجود ندارد. در زمان عامه، لوله دارای دیواره ضخیم است. قطر نسبتاً بزرگی دارد. طول متوسط آن 20 تا 40 فوت (6 تا 12 متر) است. تیوب دیواره نازکی دارد و اغلب به شکل کویل با طول صدها فوت است. لوله فلزی را می توان رزوه کرد، ولی تیوب را معمولاً نمی توان رزوه کرد.

دیواره لوله ها معمولاً کمی زیر است. تیوب دیواره بسیار صافی دارد لوله ها با اتصالات پیچی، فلانچی یا جوشی به هم متصل می شوند. تیوب ها با اتصالات فشاری، ماسوریه ای یا با لحیم کککاری به هم متصل می شوند. تیوب معمولاً به صورت اکسترودی و کشیده شده در حالت سرد است. در حالی که لوله فلزی با جوشکاری، ریخکته گری، یا با سوراخکاری شمش در دستگاه سوراخ کن ساخته می شود. ضخامت دیواره با مزد نشان داده می شود که بر حسب ضخامت افزایش می یابد.
انتخاب اندازه لوله:

اندازه لوله ای که برای تأسیسات خاصی انتخاب می شود به هزینه لوله و اتصالات و به هزینه انرژی لازم برای پمپاژ سیال بستگی دارد. هزینه لوله و هزینه های سالیانه تقریباً بر حسب قطر لوله له نمای 5/1 تغییر می کند. هزینه تولید قدرت برای جریان متلاطم بر حسب قطر لوله به نمای 8/4 تغییر می کند.
در سیستم های پیچیده لوله کشی، هزینه لوله کشی ممکن است بخش اصلی کل سرمایه گذاری را تشکیل می دهد و استفاده از روش های پیشرفته کامپیوتری برای هزینه کردن اندازه های لوله در این حالت توجیه اقتصادی دارد.
اتصالات:
روشی که برای اتصال لوله ها یا تیوب ها به کار می رود تا اندازه ای به خواص ماده و عمدتاً به ضخامت دیواره بستگی دارد. لوله های جدار ضخیم معمولاً با اتصالات پیچی و فلانجی، یا با جوشکاری به هم متصل می شوند تیوب های جدار نازک با لحیم کاری، با اتصالات فشاری یا با اتصالات ماسوره ای به هم متصل می شوند. لوله ها از مواد شکننده، مانند شیشه، کربن یا چدن توسط فلانج ها یا نر و مادگی به هم متصل می شوند.
در اتصالات پیچی دو انتهای لوله با رزوه تراش به طور خارجی رزوه می شوند رزوه مخروطی است و چند رزوه ای که در دورترین فاصله از انتهای لوله قرار دارند ناقص اند به طوری که وقتی لوله در اتصال دهنده پیچ می شود اتصال محکمی به وجود می آید. نوار پلی تترافلوئور اتیلن را پیرامون انتهای رزوه شده می پیچند تا آب بندی خوبی ایجاد شود. رزوه کاری دیواره لوله را تضعیف می کند و اتصال دهنده ها معمولاً ضعیف تر از خود لوله هستند. بنابراین برای اتصالات پیچی برای اندازه های لوله تا 12 اینچ (300 میلی متر) استاندارد شده اند. اما به علت مشکل رزوه کاری و کار کردن با

لوله بزرگ از اتصالات پیچی برای لوله های بزرگتر 3 اینچ (Fsmm) به ندرت استفاده می شود. فلانج ها عبارتند از دیسک ها یا حلقه های فلزی که به هم پیچ و مهره شده اند و یک گاسکت به حالت فشرده در بین آنها قرار دارد. فلانج ها را با پیچ کردن، جوشکاری یا با زرد جوشکاری به هم متصل می کنند.
لقی های مجاز برای انبساط:
تقریباً تمام لوله تحت تأثیر دماهای متغیر قرار می گیرند و تغیر دما در بعضی خطوط با دمای بالا خیلی زیاد است. این تغییرات باعث انبساط و انقباض لوله می شوند. اگر لوله با تکیه گاه هایش به طور صلب متصل شده باشد. ممکن است شل شود، خم شود یا حتی بشکند. بنابر این در خطوط

بزرگ از تکیه گاه های ثابت استفاده نمی شود و به جای آن لوله را به طور آزاد روی غلتک هایی قرار می دهند یا توسط زنجیر یامیله هایی از بالا آویزان می کنند. در تمام خطوط با دمای زیاد تیرهایی در نظر می گیرند تا اتصالات و شیرها تحت کرنش قرار نگیرد این کار توسط خم ها یا حلقه ها در لوله، اتصالات واشو، اتصالات فانوسه ای و گاهی اوقات با اتصالات شیلنگی فلزی انعطاف پذیر انجام می شود.
جلوگیری از نشتی در پیرامون قطعات متحرک:
در بسیاری از انواع وسایل فراوری، قطعه ای باید نسبت به قطعه ی دیگر حرکت کند بدون اینکه نشتی بیش از اندازه سیال در پیرامون عضو متحرک وجود داشته باشد، مانند شیرها که در آنها ساقه در بدنه شیر به طور آزادی می چرخد بدون اینکه اجازه فرار سیال از شیر را بدهد. در محل جایگزاری شفت پمپ یا کمپر سوز در پوسته، شفت همزن در دیواره مخزن تحت فشار و شرایط مشابه دیگر نیز باید نشتی وجود داشته باشد.
برای حداقل رساندن نشتی، ضمن اینکه حرکت نسبی وجود دارد از وسایلی مانند جنبه های آب بندی و درزگیرهای مکانیکی استفاده می شود. هیچ کدام از آنها به طور کامل مانع نشتی نمی شوند. اما اگر منظور این نباشد که نشتی سیال به طور کامل جلوگیری می شود می توان وسیله را طوری طراحی کرد که فقط سیالات بی ضرر به داخل یا خارج وسیله نشت کنند. حرکت قطعه متحرک می تواند به صورت رفت و برگشتی یا چرخشی (یا هر دو با هم) باشد، حرکت ممکن است کوتاه و موقتی مانند اتصال واشو یا دائمی باشد مانند پمپ فرایند.

شیرها:
در هر واحد فراوری هزاران شیرها اندازه ها و شکل های مختلف وجود دارند البته تمام شیرها بر خلاف تنوع، برای یک منظور اصلی به کار می روند، کاهش دادن سرعت جریان سیال یا متوقف کردن آن. بعضی شیرها در حالت کاملاً باز و بعضی دیگر در حالت کاملاً بسته کار می کنند. بعضی دیگر برای نیم بازبودن طرح می شوند و فشار و آهنگ جریان سیال را کاهش می دهند. بعضی شیرها جریان را فقط در یک جهت، یا فقط در شرایط خاص دما و فشار عبور می دهند تله بخار کهده از سنسورها و سیستم های کنترل اتومکانیک ، وضیعت شیر تنظیم می شود و از این رو می توان جریان در شیر، دما، فشار، سطح یا سایر خواص سیال را در نقاط دراز شیر کنترل کرد. البته در تمام موارد، شیر ها جریان را متوقف یا کنترل می کنند و این کار را با قرار دادن مانعی در سیر سیال انجام می دهند این مانع در صورت نیاز می تواند در داخل لوله طوری حرکت کند که نشتی سیال ازلوله به خارج کم باشد یا اصلاً نشتی وجود نداشته باشد.
پمپ ها:

در این قسمت انتقال مایعات را در لوله ها و کانال ها بررسی می کنیم. مایعات گاهی اوقات تحت تأثیر نیروی وزن از مخزن های مرتفع، یا از «مخزن فشاری» (مخزن که توسط یک منبع خارجی با گاز متراکم تحت فشار قرار دارد) جریان می یابد اما بر ای انتقال به خواص دور اغلب از پمپ استفاده می شود.
پمپ ها، با افزایش سرعت، فشار، ارتفاع مایع – یا هر سه- انرژی مکانیکی مایع را افزایش می دهد در نوع اصلی عبارتند از پمپ های با جابجایی مکثبت و پمپ های سانتریفیوژ، پمپ های با جابجایی مثبت مستقیماً بر مایع فشار می آورند و این کار توسط پیستون رفت و بر گشتی یا توسط عضوهای چرخان انجام می شود. پمپ های سانتریفیوژ سرعت های چرخشی بالایی دارند و انرژی جنبشی را که مایع در پمپ مکش می کند و به انرژی فشاری تبدیل می کند. چگالی مایع در پمپ ها تغییر زیادی نمی کند و آن را می توان ثابت گرفت.
فن ها، دمنده ها و کمپرسورها:
این ها ماشین هایی هستند که گازها را به حرکت درآورده و متراکم می کند. فن ها حجم های بزرگ گاز (معمولاً هوا) را به داخل فضاهای باز یا مجراهای بزرگ تخلیه می کنند. فن ها ماشین های با سرعت کم هستند که فشارهای بسیار پایین را، در حدود utm 04/0، تولید می کنند. دمنده ها وسایل چرخان (معمولاً به صورت جابجای مثبت یا سانتریفیوژ) با سرعت زیاد هستند و ماکزیمم فشار تقریباً atm 2 تا چندین هزار اتمسفر تخلیه می کنند. توجه کنید در حالی که پمپ ها معمولاً به وسیله ای گفته می شود که برای به حرکت در آوردن مایع به کار می رود. واژه های پمپ هوا و پمپ خلاء برای ماشین هایی به کار می روند که گازی را متراکم می کنند.
چگالی سیال در فن ها خیلی تغییر نمی کند و آن را می توان ثابت گرفت. ولی در دمنده ها و کمپرسورها، تغییر چگالی آن قدر زیاد است که نمی توان آن را ثابت گرفت.
بخش چهارم : عملکرد دستگاه ها و نحوه استفاده

دستگاه روغن گیر یا دریافت کننده ی دینامیکی
هر روزه جز روغن گرفته شده از دستگاه آزمایشات مشخصی انجام می شود آزمایشی که نتیجه بهتری دهد بدین معناست که دستگاه روغن گیر در چه وقت هایی کار کند. (زمان کار دستگاه روغن گیر مشخص می شود). بر طبق آزمایشات اپراتور سرعت مجاز و کافی را مطابق
چنگک های پاک کننده (لجن)
دو پل (چنگک های پاک کننده) به صورت اتوماتیک یا دستی عمل می کند.
چنگک های پاک کننده در خلاف جهت حرکت روغن روی آب به سمت ورودی حوضچه ها حرکت می کنند.
ترتیب کار:
1- حرکت چنگک ها به سمت ورودی حوضچه
2- این عمل 30 ثانیه تا 3 دقیقه طول می کشد.
3- پایین آمدن چنگک تا نصف طول حوضچه
4- این عمل 30 ثانیه تا 3 دقیقه طول می کشد.
5- در این مرحله چنگک با حداقل سرعت باید حرکت کند.
6- چنگک بالا می رود تا به سطح برسد.
7- چنگک در سطح حرکت می کند تا وقتی که به قسمت روغن گیر برسد.
دریچه های اتوماتیک
دریچه ورود آب های خام V.E.B
دریچه خروج آب فیلتر شده V.E.F
دریچه هوای آزاد V.E.V
دریچه خروج آب های شستشو V.S.E.L
دریچه هوای شستشو V.A.L
دریچه ورود آب های شستشو V.E.E.L
دریچه های دستی:
بخش فیلتر
دریچه عایق شده در فیلترها برای آب های ورودی و آب های فیلتر شده خروی تصفیه شده است. دریچه ریزش هم وجود دارد.
ترتیب شستشوی اتوماتیک در فیلتر
1- دریچه های VEB و VEF را ببندید و دریچه VEV را باز کنید.
2- دریچه VSEL را باز کنید.
3- دریچه VAL را باز کنید و سروپروژو را حرکت دهید.
4- جابجایی هوا انجام می شود و این کار حدود 2 دقیقه طول می کشد.
5- دریچه VEEL را باز کنید.
6- پمپ شستشو شروع به کار می کند.
7- شستشو با هوا و آب حدود 5 دقیقه طول می کشد.

8- دریچه VAL را ببندید و از سورپروژو کمک بگیرید.
9- شستشو با آب حدود 5 دقیقه طول می کشد.
10- دریچه VEEL را بازکنید.

11- به پمپ شستشو دستور دهید.
12- دریچه VSEL را ببندید.
13- دریچه VEBو VEF را باز کنید و دریچه VEV را به آهستگی ببندید.
ترتیب شستشوی دستی:
- همه دریچه ها را روی (O) قرار دهید.
- دریچه ها را روی MANUEL قرار دهید.
- دریچه VEV را باز کنید و به فیلتر فرصت دهید تا پر شوند.

- پس بگذارید فیلتر را روی O برای شستشو.
- همه دریچه ها را روی AUTO بگردانید.
روش شستشوی دستی:
یکی از روش های شستشو دستی در زیر دنبال می شود:
1- منتظر بمانید تا همه شستشوهای اتوماتیک تمام شود.

2- همه دریچه ها را روی O قرار دهید.
3- کلید انتخابی فیلتر را روی MANUEL قرار دهید.
4- دریچه های VEB و VEF را ببندید و منتظر بمانید تا کاملاً بسته شود.
5- دریچه های VSEL و VEV را باز کنید و منتظر بمانید تا جریان ریزش آب کامل شود.
6- شیر VAL را باز کنید تا سورپروژور در روش دستی شروع به کار کند.
7- منتظر بماند تا شستشو در زمان معینی انجام شود.
8- دریچه VEEL را باز کنید تا پمپ شستشو شروع به کار کند.
9- مدت زمانی را برای شستشوی هوا و آب به فیلتر شستشو دهید.
10- شیر VAL را ببندید و به سورپروژور دستور دهید.
11- مدت زمانی را برای شستشو با آب به فیلتر فرصت دهید.
12- دریچه VEEL را ببندید.
13- بعد از بسته شدن کامل به پمپ شستشو دستور دهید.
14- دریچه VSEL را ببندید و منتظر بمانید تا بستن کامل شود.
15- دریچه های VEB و VEF را باز کنید.
16- منتظر بمانید تا فیلتر کاملاً پر شود.
17- دریچه VEV را ببندید.
18- دریچه ها را به اتوماتیک برگردانید.
19- فیلتر را به اتوماتیک برگردانید.
حرکت و شروع شستشوی اتوماتیک:
1- کلید شستشوی فیلتر را روی AUTO قرار دهید.
2- همه دریچه ها را روی اتوماتیک قرار دهید.
کلید صفر در فیلترها مانع می شود تا شستشوی دستی یا اتوماتیک در فیلترها انجام شود. موقعیت کلید صفر در دریچه ها مانع می شود تا درخواست اتوماتیک از طریق این دریچه به فیلتر فرستاده شود.

خنک کننده ها::
آبی که از فیلترهای می آید به سمت خنک کننده ها می رود، تا در آنجا عمل خنک کاری انجام شود این کار توسط یک فن دو سرعته انجام می شود. درجه حرارت آب با بررسی کننده TE101 اندازه گیری می شود. اگر درجه حرارت آب افزایش پیدا کند باعث می شود که دریچه های Modviante بسته شود و آب از مسیر خود خارج شود و به Cooling tower ها فرستاده شود. اگر دریچه بیشتر از وقت معین باز بماند سرعت اولیه تهویه به کار گرفته می شود. اگر دریچه بیشتر از وقت معین باز بماند سرعت اولیه تهویه به کار گرفته می شود. اگر این کافی نباشد سرعت ثانویه به کار گرفته می شود.
در هر حال فن ها خود را در کمترین زمان ممکن با شرایط وفق می دهند. در هنگام

شروع پمپ آب گرم لازم است مطمئن شوید دریچه های دستی 12، 11-10-9 خنک کننده ها باز باشند.
شروع و حرکت:
در زمان شروع پمپاژ آب گرم دریچه TV|o| را که یک دریچه دستی است باز کنید.
1- کلید فن خنک کننده ها را روی AUTO قرار دهید.
2- دستور حرکت فن را روی Tic|o| قرار دهید.
دستور خنک کردن:
1- کلید فن Cooling tower را روی O قرار دهید.
2- در Tes|o| کلید را روی MANUEL بگذارید.
3- در Tu|o|, Tc|o| را کاملاً باز کنید.
آبی که از Cooling tower عبور داده می شود توسط دریچه های TV|o| به سمت منبع آب سرد فرستاده می شود این آب توسط سر پمپ p-54 برای مصرف مجدد به کارخانه منتقل می شود. (برای فرستادن آب به خط PH باید بین 5/6 تا 9 باشد).
نقطه مرگ که نقطه کارکرد پمپ هاست در این بخش PHS+0/75 است.
شروع دوزینگ پمپ ها:
1- گذاشتن پمپ اسید P545 در حالت اتومات
2- گذاشتن پمپ سود P546 در حالت اتومات
3- نشان دادن PHc و 106 برای انتقال درصد PHS
خاموش کردن:
- گذاشتن کلید P545 روی o
- گذاشتن کلید P546 روی o
پمپ های شستشو:
پمپ های A,B P542 آب سرد به فیلترها برای شستشوی آنها می فرستد. به طور زمان اینها به صورت اتوماتیک استفاده می شود. اما ممکن است گاهی هم به صورت دستی انجام شود

فصل چهارم :

روغن ها وگریس ها

تست نقطه اشتعال و احتراق روغن ها :

نقطه اشتعال:
پايين ترین دمايي كه در آن دما روغن آنقدر تبخیر شود كه بتواند با هوا يك ماده قابل اشتعال تشكيل دهد و در اثر نزديك كردن شعله در يك لحظه مشتعل و خاموش شود را نقطه اشتعال مي گویند. این دما براي اندازه گيري میزان آتشگيري روغن صورت مي گيرد و اندازه گيري آن يك تست براي ایمنی روغن است. ساده ترین راه براي تشخيص مخلوط نشدن سوخت و روغن آزمايش نقطه اشتعال است. روغن هاي كاركرده معمولأ نقطه اشتعال بالايي دارند مگر اينكه با سوخت مخلوط شده باشند. آزمايش نقطه اشتعال ممكن است بصورت باز يا بسته انجام گيرد. دماي اشتعال بسته هميشه كمتر از دماي اشتعال باز بدست مي آيد.