کارآموزی عمران برپایی ساختمان مرکزی فرهنگسرای معرفت

بخشی از مقاله

. بازديد از زمين و ريشه کنی
قبل از شروع هر نوع عمليات ساختماني بايد زمين محل ساختمان بازديد شده و وضعيت و فاصله ی آن نسبت به خيابان ها و جاده هاي اطراف و همچنين چگونگی دسترسي به خيابان های اصلی مورد بازرسي قرار گيرد. بعد از بررسی های کافی و در صورت نبود مشکل اقدام به آغاز پروژه می نماييم. در اين

بررسی ها بايد دقت شود تا ما مشکلی از لحاظ ورود و يا خروج ماشين آلات نداشته باشيم و ضمنا جای کافی برای مصالح پای کار فراهم کنيم. سپس نسبت به ريشه كني( كندن ريشه هاي نباتي كه ممكن است در زمين روييده باشند ) اقدام می شود و خاك هاي اضافي به بيرون حمل گردد و بالاخره بايد شكل هندسي زمين و زواياي آن كاملا معلوم شده وبا نقشه ساختماني كاملا مطابقت داشته باشد

2. پياده سازی نقشه
پس از بازديد محل وريشه‌كني ، نوبت به پياده کردن نقشه بر روی زمين می شود. منظور از پياده كردن نقشه يعني انتقال نقشه ساختمان از روي كاغذ بر روي زمين به وسيله ابزار آلات در دسترس با ابعاد اصلي به طوري كه محل دقيق پي ها و ستون ها و ديوار ها و عرض پي ها روي زمين به خوبي مشخص باشد. بايد دقت داشت که اين مرحله يکی از مهمترين مراحل ساخت می باشد چرا که کوچکترين اشتباهات در اين مرحله قابل صرفنظر نبوده و اگر اين خطا ها از مقدار

مجاز آيين نامه ای بيشتر باشد ، بايد اقدام به تخريب کل ساختمان کرد. حال براي پياده كردن نقشه دو راه داريم اگر ساختمان مهم و بزرگ بود می بايست از دوربين هاي نقشه برداري استفاده شود ولي براي پياده كردن نقشه ساختمان هاي معمولي و كوچك از متر و ريسمان بنايي می توان بهره برد که دقت لازم

برای کارهای معمولی را دارند. براي پياده كردن نقشه با متر و ريسمان كار ابتدا بايد محل كلي ساختمان را روي زمين مشخص نموده و بعد با كشيدن ريسمان كار به يكي از امتداد هاي تعيين شده و ريختن گچ ، يكي از خطوط اصلي ساختمان را تعيين کرد و بعد خطوط ديگر را با همين روش مشخص مي كنيم . البته برای ايجاد زاويه ی قايمه می توان از اعداد فيثاغورثی بهرا برد مانند اعداد 3و4و5 که در آن دو تای اولی اضلاع جانبی اند و عدد آخر که از همه بزرگتر می باشد مقدار عدد وتر می باشد

عرض و طول و عمق پي ها كاملا بستگي به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاك محل ساختمان دارد در ساختمان هاي بزرگ قبل از شروع كار بوسيله آزمايشات مكانيك خاك قدرت مجاز تحملي زمين را تعيين نموده واز روي آن محاسبات ابعاد پي را تعيين مي نمايند ولي در ساختمان هاي كوچك كه آزمايشات مكانيك خاك در دسترس نيست بايد از مقاومت زمين در مقابل بار ساختمان مطمئن شويم . اغلب مواقع قدرت مجاز تحملي زمين براي ساختمان هاي كوچك با مشاهده خاك پي و ديدن طبقات آن و طرز قرار گزفتن دانه ها به روي همديگر يا با ضربه زدن به وسيله كلنگ به محل پي قابل تشخيص مي باشد .

3. گود برداری
در اين قسمت از عمليات اقدام به خاکبرداری محل نقشه می شود تا به خاک بکر رسيد. انجام اين عمل به آن علت است که همانطور که گفتيم زمين ، بار کلی ساختمان را تحمل می کند لذا بايد پی ها بر روی يک سطح محکم و بدون رانش قرار بگيرد تا در آينده پس از اتمام پروژه و در نتيجه ی بارگذاری ، پی ها نشست بيش از حد نداشته باشند و يا اينکه نشستهای متفاوت داشته باشند. البته اگر زمين موجود ، بدون خاکبرداری ، بکر باشد ، باز هم بايد اقدام به گودبرداری کرد. اين عمل بدان علت است که همانطور که می دانيم پی از قسمتهای مهم سازه می باشد. و جنس آن از بتن می باشد همانطور که می دانيم بتن از دو المان

آرماتور آهنی و ملات سيمان ماسه شن تشکيل شده است. آهن در مقابل سولفاتها و موادی همچون کلر و آب حساس است و در صورت وجود اين عوامل در کنار آهن ، آهن زنگ زده و مقاومت فشاری و کششی خود را از دست می دهد. همچنين ملات سيمان هم در مقابل آب ضربه پذير است و مقاومت خود را از دست می دهد. بنابر اين سطح زيرين پی ها بايد حداقل 1.5 الی 2 متر پايين تر از تراز کف زمين باشد.

در موقع گودبرداري چنانچه محل گودبرداري بزرگ نباشد از وسائل معمولي مانند بيل و كلنگ و فرقون ( چرخ دستي ) استفاده مي گردد , براي اين كار تا عمق معيني كه عمل پرتاب خاك با بيل به بالا امكان پذير است ( مثلاً 2 متر ) عمل گود برداري را ادامه مي دهند و بعد از آن پله اي ايجاد نموده و خاك حاصله از عمق پائين تر از پله را روي پله ايجاد شده ريخته و از روي پله دوباره به خارج منتقل مي نمايند . براي گود برداري هاي بزرگتر استفاده از بيل و كلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسايل مكانيكي مانند لودر و غيره استفاده شود . در اين گونه موارد براي خارج كردن خاك از محل گود برداري و حمل آن بخارج كارگاه معمولاً از سطح شيبدار استفاده مي گردد . بدين طريق كه در ضمن گودبرداري سطح شيبداري در كنار گود براي كاميون و غيره ايجاد مي گردد كه بعد از اتمام كار اين قسمت بوسيله كارگر برداشته مي شود .
استفاده از ديوارهاي مانع :

چون ايجاد شيب مورد لزوم موجب كار اضافي براي حمل خاك بيشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن ديوار مورد لزوم به پشت ديوار مي باشد لذا براي جلوگيري از پرداخت هزينه بيشتر و عدم انجام كار اضافي در موقع گودبرداري در زمينهاي سست بعضي وقتها در صورت امكان اقدام به ايجاد ديوارهاي مانع مي نمايند كه در اينجا از نوع چوبي مي باشد .
4. پياده کردن محل پی ها و شناژها و آرماتور گذاری
بعد از گود برداری و مشخص نمودن محل پي ها و شناژ هاي رابط پي ها ابتدا در محل های مورد نظر در حدود 40 تا 50 سانتي متر ملات آهك و شفته ريخته مي شود . شفته مخلوطي است از خاك مناسب و آهك شكفته و آب . ( خاك مناسب براي شفته خاكي است كه قطر دانه هاي تشكيل دهنده آن از لحاظ بزرگي و كوچكي متفاوت بوده به طوري كه دانه هاي ريزتر فضاي خالي بين دانه هاي درشت تر را پر نموده و در نتيجه جسم متراكم و توپري بدست مي آيد . )

بعد از شفته ريزي ، در حدود 5 الي 10 سانتي متر بتن مگر روي آن ريخته مي شود به اين بتن ، بتن لاغر هم گفته مي شود چرا که بتني است كه سيمان آن نسبت به ساير بتن ها كم بوده و در حدود 100 الي 150 كيلو گرم در متر مكعب مي باشد. اين کار به دو دليل انجام می شود. اول آنكه حد فاصلي بين بتن اصلي و خاك مي باشد دوم آنكه سطح پي را با اين بتن رگلاژ مي نمايند تا بتن اصلي پي روي سطح صافي قرار گيرد .

بعد از اين مرحله بر حسب اينكه پي از چه نوعي باشد مطابق با نقشه آرماتور چيني صورت مي گيرد . آرماتور چيني در پي هاي منفرد به اين صورت انجام مي گيردكه تك تك پي ها از روي نقشه دقيقا مطالعه شده و طول آرماتور ها و شماره آرماتور ها دقيقا مشخص مي شود ( تمامي آرماتورها در ساختمان هاي بتني آجدار مي باشد ) سپس بوسيله قيچي و آچار هاي مخصوص مطابق نقشه آرماتور ها را بريده و خم مي كنند . براي پي هاي منفرد يك رديف آرماتور به صورت

شبكه اي در زير فنداسيون قرار داده مي شود كه آرماتور هاي هر رديف شبكه را به وسيله سيم مفتول ( نمره 4 يا 6) به آرماتور هاي رديف ديگر شبكه متصل مي شود . به دليل اينكه مقاومت فشاري بتن خوب بوده و مقاومت كششي آن در حد مطلوب نمي باشد و با توجه به اينكه در پايين پي منفرد كشش اتفاق مي افتد لذا شبكه آرماتور را در پايين قرار مي دهيم . همچنين از شناژهايي هم ، جهت اتصال فنداسيون هاي مجاور به هم استفاده مي كنيم . علت اجرای

شناژ اين است که پی ها به هم متصل شده و در مقابل بارهای افقی مانند باد و زلزله ايمن شوند. بايد توجه داشت که هر پی بايد حداقل توسط دو شناژ عمود بر هم مهار شود. در صورتي كه يكي از فنداسيون ها در محيط اطراف ساختمان قرار گيرد شناژي كه براي اتصال اين فنداسيون به فنداسيون ديگر كه در محيط نيست به كار مي رود قويتر از بقيه شناژ ها انتخاب مي شود. اين اقدام بدان علت است که چون ستون وارد بر اين پي هاي محيطي به دلايل معماري نمي

تواند در وسط فنداسيون قرار گيرد و بايد در كناره آن قرار گيرد ، در اين صورت بر قسمت بالايي شناژ رابط نيروي كششي بيشتري وارد مي شود و به همين دليل اين قسمت از شناژ قويتر انتخاب مي شود و معمولا در اين شناژ ها تعداد آرماتور هاي بالايي بيشتر از تعداد آرماتور هاي پاييني مي باشد ( معمولا 3 به 5 ) . علاوه بر آرماتور هاي شناژ ، آرماتور هاي ريشه ستون ها نيز قبل از بتن ريزي كار گذاشته مي شود . طول اين اين ريشه ها معمولا 1.2 متر يا بيشتر انتخاب می شود. در قرار دادن اين آرماتور ها با دقت فوق العاده زيادي کرد و فاصله آكس به آكس ستون ها و رديف آن ها بايد كاملا مطابق با نقشه باشد . ( امتداد ستون ها بايد با دوربين يا ريسمان كار كنترل شود ) چون آكس ستون هاي طبقات بايد در يك امتداد قايم قرار گيرند و در صورتي كه دو ، سه سانتي متري اشتباه شود اين اشتباه تا آخرين طبقه ساختمان ادامه پيدا مي كند.

آرماتور گذاري پي و انتخاب شناژ قوي در فنداسيون كناري
5. قالب بندی
بعد از اين مرحله نوبت به قالب بندي مي رسد . قالب هايي كه براي عمليات بتنی ساخته مي شوند اغلب چوبي مي باشند ولي براي بعضي قسمت ها مانند ستون ها ، از قالب هاي فلزي نيز استفاده مي شود . البته می توان از تيغه آجری به جای قالب در اطراف پی بهره برد. قالب ها علاوه بر شكل دادن به بتن ، وزن آن را نيز تا زمان سخت شدن تحمل مي نمايند . بدين لحاظ اگر در اجراي آن دقت كافي نشود ممكن است در موقع بتن ريزي واژگون شده و موجب خسارت شود . از اين رو اين قالب ها را بوسيله ميخ و سيم آرماتور بندي به يكديگر يا به آرماتور ها وصل مي كنند و آن ها را در جا محكم مي كنند . شكل قطعات بتن

بااندازه آن ها كه بايد ريخته شود بايد به وسيله قالب تهيه شود تخته و چوبي كه براي قالب بندي مصرف مي شود بايد كاملا خشك بوده و در برابر رطوبت تغيير شكل ندهد . اين تخته ها بايد به اندازه كافي نرم باشد تا در موقع نجاري دچار اشكال نشويم و از طرفي چون بايد آن چنان محكم باشد كه بتواند وزن بتن و آرماتور و وسايل بتن ريزي از قبيل چرخ دستي ، ويبراتور و غيره را به خوبي تحمل نمايد . در ضمن قالب ها را كاملا به آرماتور ها نمي چسبانند بلكه 2.5 الي 5 سانتي متر فضا به عنوان كاور در نظر مي گيرند تا بتن به خوبي سطح آرماتور را پوشش دهد . به منظور اين عمل می توان از تکه ها س سيمانی بهره برد و يا از فاصله نگهدارهل که در بازار موجود است بهره برد.

معمولا سطح تماس بتن و تخته قالب بندي را بوسيله روغن هاي معدني چرب مي كنند. ماليدن روغن به روي قالب بدان علت است كه اولا تخته كه در ابتدا كاملا خشك است ، آب بتن مجاور خود را نمكيده و موجب فساد بتن نشود و در ثاني در موقع باز كردن قالب ، تخته ها براحتي از بتن جدا شوند و موجب تخريب گوشه های بتن نشوند و در صورت مناسب بودن ، براي قالب بندي بعدي مورد استفاده قرار گيرند . در موقع ماليدن روغن به قالب ها بايد كاملا دقت شود كه

آرماتور ها به روغن آغشته نشود زيرا در اين صورت روغن مانع چسبيدن بتن به دور ميلگرد گرديده و جسم يكپارچه تشكيل نداده و بتن و آرماتور هر يك به تنهايي كار مي كنند و موجب ضعف در همگن بودن بتن و فولاد مي گردد . وقتي قالب ها بسته شدند فنداسيون آماده بتن ريزي مي شود ولي قبل از هر مرحله بتن ريزي ، بايد كليه شماره آرماتور ها و ابعاد پي ها و شناژ ها و فاصله آكس به آكس ستون ها كنترل شده و كاملا مطابق با تقشه باشد .

6. بتن سازی و بتن ريزی
در اين مرحله نوبت به بتن سازي مي رسد ولي قبل از آن بايد نسبت هاي مخلوط كردن اجزاء بتن تعيين شود . منظور از نسبت مخلوط كردن اجزاء بتن آنست كه نسبت مناسبي براي اختلاط شن و ماسه به دست بياوريم تا دانه هاي ريزتر فضاي بين دانه هاي درشت تر را پر كرده و جسم توپر بدون فضاي خالي و با حداكثر وزن مخصوص به دست آيد همچنين تعيين مقدار لازم آب به طوري كه بتن براحتي قابل حمل و نقل بوده و در قالب خود جا گرفته و دور ميل گرد ها را

احاطه نموده و كليه فضاي خالي قالب را پر نمايد و در مجاورت آن فعل و انفعالات شيميايي سيمان شروع شده و تا مرحله سخت شدن ادامه يابد . و بالاخره تعيين مقدار سيمان مورد لزوم براي به دست آوردن بتن با مقاومت كافي كه بتواند براحتي بارهاي وارده ساختمان را تحمل نمايد . در اين مرحله بايد دقت کرد که حداقل عيار سيمان در پی ها برای ايننکه ميلگردهای درون بتن سالم بمانند 240 است.

پس از تعيين نسبت اختلاط ، بتن سازي شروع مي شود . براي ساختن بتن معمولا از ماشين هاي بتن سازي ( بتن‌ير ) استفاده مي شود و چنان چه به بتن ير دسترسي نباشد اين كار به صورت دستي و توسط كارگر صورت مي گيرد .

بتن ير ها داراي ديگ گرداننده اي هستند كه به آهستگي حول محوري مايل نسبت به افق مي گردد و به وسيله تيغه هايي كه در داخل آن تعبيه شده محتويات خود را مخلوط مي نمايد . در شروع كار هميشه مقداري سيمان و ماسه به بدنه ديگ مخلوط كننده مي چسبد بدين لحاظ مشخصات اولين بتن با ساير دفعات متفاوت خواهد بود . براي جلوگيري از اين موضوع بهتر است قبل از شروع كار قدري سيمان و ماسه را در ديگ بتن ير چرخانيده و تخليه مي نمايند آنگاه مخلوط اصلي را بارگيري مي كنند بدين ترتيب مشخصات كليه قسمت هاي بتن يكسان خواهد بود . بايد دقت داشت که مقدار آب مورد نياز را نبايد ناگهان در مخلوط

داخل بتونير ريخت بلکه 10% آنرا قبل از بارگيری و 80% آنرا در حين بارگيری و مابقی را در حين چرخش ديگ به آن افزود. بتن بايد به حدي روان باشد كه دانه هاي آن به خوبي روي يكديگر غلطيده و كاملا آرماتور ها را احاطه نموده و گوشه هاي قالب خود را كاملا پر نموده و كليه هواي موجود در قالب از آن خارج شود و بايد حداقل آب ممكنه را كه براي انجام كارهاي فوق لازم است صرف نمود زيرا آب بيشتر از اندازه تبخير شده و جاي آن به صورت لوله هاي موئين باقي مانده وسبب پوكي قطعه بتني مي گردد و مقاومت بتن کاهش می يابد. بتني كه به اين ترتيب به دست مي آيد با وسايلي مانند دامپر يا فرقون به محل مورد استفاده حمل مي كنند با هر وسيله اي كه بتن جابجا مي شود بايد توجه داشت كه اجزاء متشكله آن از همديگر تفكيك نشود .

قبل از بتن ريزي بايد كليه آرماتور ها با نقشه كنترل شود مخصوصا دقت شود كه آرماتورها به همديگر با سيم آرماتور بندي بسته شده باشد و اگر جايي فراموش شده باشد مجددا بسته شود. همچنين بايد کنترل شود تا فاصله آرماتورها يكنواخت باشد زيرا اغلب اتفاق مي افتد كه بعضي از آرماتورها به هم چسبيده و بعضي با فاصله از همديگر قرار مي گيرند. اين موضوع باعث مي شود كه بتن نتواند كليه ميل گردها را احاطه نموده و قطعه همگن و توپري به وجود بياورد و مقاومت بتن در برخی نواحی بيش از حد نياز باشد و در برخی نواحی مقاومت بتن از حد مورد نياز کمتر باشد.

بايد محل بتن ريزي عاري از خاك و مواد زائد باشد و بايد قبل از بتن ريزي از روغن كاري كليه قسمت هاي قالب مطمئن شويم . بهتر است از قسمت جلو ( آن طرف كه به مركز تهيه بتن نزديك تر باشد ) شروع به بتن ريزي نمود زيرا در اين صورت رفت و آمد كارگران از روي آرماتورها به حداقل مي رسد در اين صورت براي آنكه پاي كارگران در بتن تازه ريخته شده فرو نرود در مسير عبور و مرور كارگران از تخته هاي زير پا استفاده مي شود . بايد كاملا مطمئن شويم كه بتن تمام

گوشه هاي قالب را پر نموده و بعد از قالب برداری بتن ما كرمو نباشد . براي جلوگيری از اين کار بايد بعد از ريختن بتن در آن ارتعاش ايجاد نمود تا بتن در قالب به خوبي جابجا شود. اين كار توسط دستگاه ويبره ( ويبراتور ) انجام مي گيرد كه معمولا اين دستگاه از نوع سرسوزني مي باشد . بايد دقت داشت که عمل ويبره کردن هم نبايد از مقدار مجاز فراتر رود و هم نبايد از مقدار مجاز کمتر انجام شود. چرا که با ويبره کردن بيش از حد عمل جداشدگی دانه ها از ملات سيمانی رخ

را با ماله چوبي صاف مي كنند و فنداسيون هاي ديگر نيز به همين روش بتن ريزي می کنند . پس از اتمام كار ، ديگ بتن ير را بايد به وسيله آب و قدري ماسه ، تميز كرده و براي روز بعد آماده كنند .

بتن ريزی در پی ها
سيمان موجود در بتن ريخته شده در مجاورت رطوبت بايد سخت شده و دانه هاي سنگي موجود در مخلوط را به همديگر چسبانيده و مقاومت بتن را با حداكثر برساند. بدين لحاظ مي بايد از خشك كردن سريع بتن تازه جلوگيري نموده و آن را از تابش شديد آفتاب و وزش بادهاي تند محفوظ نگاه داشت و سطح آن را حداقل تا هفت روز مرطوب نمود براي اين كار بهتر است بعد از 3 الي 4 ساعت بعد از ريختن بتن شروع به آب دادن روي آن بنماييم يا اين كه روي بتن تازه ريخته شده را با گوني يا كاغذ پوشانيده و اين پوشش را مرطوب نگاه داريم زيرا در غير اين صورت سطح آن ترك خورده و موجب نفوذ هوا به داخل بتن شده و آرماتور به كار رفته در بتن در معرض خوردگي واقع گرديده و موجب ضعف قطعه خواهد شد .