بخشی از مقاله
چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی در بکارگیری دانش در رشته های فنی و مهندسی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول است. در این تحقیق تعداد 20نفر - 19 مرد و 1 زن - از اعضای هیات رئیسه، مدیران و مسئولان ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول و مسئولان و مدیران گروه های دانشکده فنی و مهندسی این دانشگاه به عنوان تیم خبره تصمیم، مورد مطالعه قرار گرفتند. به عنوان مدل مفهومی اولیه، سه عامل اصلی برای بکارگیری دانش، یعنی جامعه، دانشگاه و دانشجو در نظر گرفته شد و سپس زیر معیارهایی برای هر کدام تعیین شد.جهت گردآوری داده ها از دو پرسشنامه و همچنین مصاحبه، استفاده شد. پرسشنامه اول بصورت نیمه باز در اختیار اعضای تیم، قرار گرفت و علاوه بر عوامل لیست شده در پرسشنامه، سایر عوامل مهم از دیدگاه اعضا نیز جمع آوری گردید و سپس مجددا به صورت مصاحبه نظرات سایر اعضا نسبت به این پیشنهادات، گردآوری شد.
سپس عوامل مهم تر شناسایی شده و به صورت پرسشنامه دوم که از نوع استاندارد مقایسه ای AHP بود عوامل اصلی با هم و زیر معیارهای فرعی نیز با هم مورد مقایسه قرار گرفتند. در نهایت عوامل اصلی به ترتیب دانشجو، جامعه و دانشگاه رتبه های اول تا سوم و همچنین در بین عوامل فرعی نیز سطح علمی و توان تخصصی، علاقمندی دانشجو به رشته تحصیلی، جنبه های مالی و اقتصادی، تمایل به پژوهش و انجام پروژه، پیوند بین صنعت و دانشگاه، ساختار و مدیریت، توانمندی و دانش اساتید، درک ارتباط بین دانش و صنعت، ارزشگذاری به تحصیلات تکمیلی، درک سودمندی و ضرورت دانش، پذیرش تغییر و تحول علمی در جامعه، فرهنگ دانشگاهی، گسترش فرصتهای شغلی، تناسب پژوهش و تخصص، امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی جهت انجام کارهای عملی و هدفگذاری و پیوستگی دانش رتبه های اول تا شانزدهم را کسب کردند. با استناد به نتایج به دست آمده، پیشنهادات و راهکارهایی برای اجرای عوامل ، از قبیل افزایش ساعات تدریس برای دروس خاص، تشکیل گروه های مشاوره تحصیلی، کشف استعدادها و.. ارائه گردید.
واژه های کلیدی: مدیریت دانش، بکارگیری دانش، دانشگاه، دانشکده فنی و مهندسی
-1 مقدمه
بیان تاریخچه پیدایش مدیریت دانش امکان پذیر نمی باشد. در حقیقت، مدیریت دانش از نخستین سال های زندگی بشر و حتی در عصر شکار نیز وجود داشته است و بشر به جمع آوری و انتقال اطلاعات و دانش مرتبط با موضوع شکار و گسترش درک و شناخت خود از محیط اطراف در زمینه های میزان منابع غذایی، فرصت ها و خطرات موجود در قلمروشان می پرداختند. انسان ها بطور مستمر به دنبال دستیابی به علم و فناوری به منظور حفظ بقاء و مقابله با حیوانات وحشی و بالایای طبیعی بوده اند. زندگی بشر آرام آرام پیشرفت نمود و تجاربش افزون گشت و علیرغم اینکه هیچگونه روش نظام مندی بمنظور ذخیره سازی، تسهیم و مدیریت دانش در آن زمان وجود نداشت اما از نسلی به نسل دیگر انتقال می یافت. دانش به منظور تامین نیازهای جوامع در دوره های تاریخی پس از آن از جمله عصر کشاورزی و صنعت به کارگیری و مدیریت گردید.
مدیریت دانش مفهومی تازه در تاریخ رشد بشر محسوب نمی شود.این در حالی است که واژه مدیریت دانش در سال های اخیر عمومیت بیشتری یافته است. خاستگاه مدیریت دانش به گذشته بر می گردد، یعنی زمان گذر از دانش به فناوری که انقلاب صنعتی رخ داد. همانطور که پیتر دراکر - Peter drucker - نیز عنوان نموده است کاربرد دانش به عنوان ابزارها و فرآیندها و محصولات در نتیجه انقلاب صنعتی به وقوع پیوست. - موحدی و همکاران، - 1388در دهه های اخیر، سازمان های خدماتی، از جمله دانشگاه ها نیز مانند سازمان های تولیدی با افزایش رقابت مواجه شده اند. این سازمان ها باید قادر باشند با ارضا نمودن تقاضاهای سطح بالا و فزاینده، مشتریان فعلی را حفظ و مشتریان جدیدی را جذب نمایند، برای مواجهه با این چالش به مدیریت دانش و حتی نظریه کار گروهی تاکید زیادی شده است.
از این رو بسیاری از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، در تلاش برای استقرار و بکارگیری مدیریت دانش هستند. لذا نیاز به مطالعه منظم و کنکاش بیشتر بر روی عوامل کلیدی در بکارگیری دانش، امری انکارناپذیر است. برای پیادهسازی موفق مدیریت دانش، ضروری است تاثیر اقدامات مدیریت دانش را اندازهگیری نمود،بدون سنجش معتبر و صحیح، توسعه سرمایههای دانشی دشوار میگردد - آنا نتاتملوکانانگو، - 2006 دانشگاه ها برای اجرای کامل تر مأموریت خود، افزایش کیفیت خدمات، و تحقق اهداف سیستم آموزش عالی کشور، نیازمند ساماندهی فرآیندهای تولید، ذخیره سازی، انتقال و تسهیم دانش هستند.
از سوی دیگر همراهی با پیشرفت سریع دانش در جهان امروز ، مدیریت دانش را به یک ضرورت انکارناپذیر برای این بخش تبدیل کرده است - کبیری نائینی و همکاران، - 1388 مطالعات در زمینه شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر در بکارگیری دانش در دانشگاه، بر عوامل اصلی و فرعی متعددی دلالت دارد که در اینجا مابر اساس مطالعات محققان و پژوهشگران داخلی و خارجی، عوامل فرعی را منشعب از سه عامل اصلی با عناوین دانشجو، دانشگاه و جامع، تقسیم بندی کرده و به شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر از دیدگاه تیم خبره تصمیم گیری می پردازیم با توجه به ماهیت موضوع، این تحقیق در پی پاسخگویی به سوالات طراحی شده است و فاقد فرضیه می باشد. این تحقیق سعی دارد به سوالات اساسی زیر بر اساس تحلیل سلسله مراتبی پاسخ دهد.
سوال اصلی اول: عوامل موثر و کلیدی در بکارگیری دانش در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول کدامند؟
سوال اصلی دوم: رتبه هر کدام از عوامل موثر و بکارگیری در بکارگیری دانش در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول چگونه است؟
با توجه به رتبه بندی دست آمده چه پیشنهاداتی برای بهبود بکارگیری مدیریت دانش در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول ارائه می گردد؟
-1 مبانی نظری پژوهش مدیریت دانش، طبق تعریف، مثل ارتباطات، در بهترین وجه به عنوان روش یا شیوه عمل سازمانی تلقی می شود.
مدیریت دانش شیوه شناسایی، در اختیار گرفتن، سازماندهی و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش می باشد که پس از آن توزیع می شود و به عبارت دیگر در دسترس دیگران قرار می گیرد تا برای خلق دانش بیشتر بکار گرفته شود. - لطیفی،. - 1386دانشگاه و دانشکده طبق تعاریف علمی،به تمامی موسسات آموزش عالی اعم از آموزشی و پژوهشی، روزانه، شبانه، حضوری، راه دور، دولتی و غیر دولتی، متمرکز و نیمه متمرکز که مدرک رسمی بالاتر از دیپلم متوسطه صادر می نمایند، دانشگاه گفته می شود. دانشکده واحدی از یک دانشگاه است که در رده خاصی از علوم فعالیت دارد. - دادمرزی، . - 1380یکی از دغدغه های مدیران و مسئولان ارشد دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، بالاخص مراکز و موسسات غیر دولتی، جذب دانشجو با توجه به ظرفیت پذیرش بسیار زیاد دانشجو از یک سو و تعداد کم داوطلبان ادامه تحصیل در مقاطع مختلف دانشگاهی، نسبت به ظرفیت دانشگاهها می باشد.
هر دانشگاه بر اساس سیاستهای خاص خود سعی در تسهیل امکان تحصیل و همچنین گذراندن دروس، ارائه امکانات جانبی از قبیل امکانات مادی و تجهیزات و ارائه خدمات رفاهی بیشتر دارد. اما به نظر می رسد بهترین مساله برای تبلیغ یک واحد دانشگاهی، اشتغال به کار فارغ التحصیلان فنی ومهندسی آن دانشگاه و موفقیت آنان در عرصه های صنعتی و کارهای فنی می باشد و پرواضح است که زمانی یک نیروی تحصیل کرده فنی، دارای مهارت و سطح دانش کافی خواهد بود که شناسایی، در اختیار گرفتن، ساماندهی و پردازش اطلاعات و توزیع دانش و در یک کلمه مدیریت دانش در دانشگاه محل تحصیل وی به صورت صحیح و دقیق و علمی پیاده شده باشد، بر همین اساس در این تحقیق بر آن شدیم که عواملی که بر انتقال مدیریت دانش موثر هستند را شناسایی نموده، اهمیت آنها را طبقه بندی کرده و سپس پیشنهاداتی را برای بهبود آن ارائه نماییم. بر این مبنا مدل مفهومی زیر برای این تحقیق بعنوان مدل مفهومی اولیه تدوین گردید.
